Schaken om de eerste plaats. Dat is me in een kwart eeuw niet vaak overkomen. Maar op de slotdag van het tachtigste Tata Steel-toernooi gaat het dan toch gebeuren. Na acht vechtpartijen op rij wordt het in de laatste ronde een redelijk rustig optreden. Met een half punt voorsprong op Hans Jansen – die drie stoelen verderop zit – bied ik op de vijftiende zet remise aan aan Marcel Kusse die daarmee zeker is van een prijs. Hij accepteert het aanbod. Voor het eerst in Wijk aan Zee eindig ik op de eerste plaats, samen met Hans.

Het is een bijzondere tiendaagse geworden. Ongeslagen (viermaal winst, vijf remises) en acht keer van de eerste tot de laatste zet, vaak boven de vijftig, vechten voor een minimaal voordeel. Maar ook van bijna-afwezige tot groepswinnaar. Een verslag van dag tot dag.

Hemelsbreed bedraagt de afstand zo’n zestig meter, maar als het om het schaakniveau gaat mag je 40.000 kilometer opschrijven. Oftewel een wereld van verschil. Oud-wereldkampioen Viswanathan Anand zit op vrijdag 19 januari aan de ene kant bij de muur, ik in een loodrechte lijn aan de andere kant. Welkom in De Moriaan: de tienkampen zijn begonnen.

De beide korte kanten van de sporthal in Wijk aan Zee tonen een muur van water, al lijkt de topspeler uit India te worden opgepakt door twee pieren waarop twee enorme torens staan. Het beeld doet denken aan een haven uit de Griekse oudheid. Door de aankleding van de speelzaal met al die grootmeesters, meesters en de honderden amateurs wordt de sfeer verhoogd.

Caïssa-Eenhoorn heeft een elftal opgesteld, al scheelt het niet veel of schrijver dezes moet langs de kant staan. Na het aanmelden lees ik op mijn deelnemerskaart ‘7*’. Geen groeps- en spelersnummer. Clubgenoten helpen me snel uit de brand. Het betekent dat de mogelijkheid er in zit dat ik in een hogere groep wordt ingedeeld. Een half uur voor het begin van de eerste ronde geeft de organisatie mij mijn deelnemerskaart met ‘6C 5’. Ik neem plaats op de bewuste stoel, schrijf in mijn notatieboekje dat ik met wit tegen Perry Koopmans speel en luister naar een fraai muzikaal intro en het Engelse en Nederlandse welkomstwoord.

Ineens is er verwarring. De eerste deelnemer ‘6C 5’ schuifelt door twee rijen stoelen mijn kant op. Scheidsrechter Aart Strik overlegt met de organisatie. Wat er wordt afgesproken, weet ik niet; dat is van zo’n afstand niet te horen. De eerste ‘6C 5’ zegt tegen de tweede ‘6C 5’ dat die kan blijven zitten: hij gaat wel naar huis en krijgt zijn inschrijfgeld terug. Dagen later begrijp ik dat hij zich op de openingsdag waarschijnlijk te laat heeft aangemeld.

De partij tegen Perry Koopmans wordt meteen de langste van mijn Tata-toernooi. Na 21 zetten staat zijn isolani op d5 vier keer aangevallen, terwijl er drie verdedigers zijn. We belanden even later na een grote afruil in een toreneindspel met zes om vijf pionnen. Er komt nog een pionverovering bij, maar de makkelijkste winstweg mis ik en pas op de 78^e zet staat Perry – met toren tegen toren plus pion – zijn verzet. ’s Avonds ontdek ik dat de slotstelling in het boek ‘Endgame manuel’ van de beroemde schaaktrainer Mark Dvoretzky staat.

Met de clubgenoten Gerard Groot en Nick Manshanden volgt zaterdag 20 januari de tweede rit naar Wijk aan Zee. Het ritueel is weer hetzelfde. Auto geparkeerd, in de kantine van De Moriaan koffie besteld en zoeken naar andere spelers van Caïssa-Eenhoorn. Ontspanning troef, maar niet vanaf half twee. Frans Martens zorgt voor grote druk op mijn stelling en het is hard werken om overeind te blijven. Hij besluit een paardoffer te combineren met een remise-aanbod dat ik direct accepteer. Daardoor komt er geen vervelend dame-eindspel met een pion minder op het bord.

Zondag 21 januari ben ik de bob. De handigste route naar Wijk aan Zee vind ik via Alkmaar. Vanwege wegwerkzaamheden bij de Leeghwaterbrug is daar wat oponthoud, al dreigt ter hoogte van het AZ-stadion erger: file op de A9. Ik vertrouw het niet en neem snel de afslag naar Heiloo om via Limmen, Castricum, Heemskerk en Beverwijk binnendoor naar het schaakdorp te rijden. Gerard leest op zijn smartphone dat de snelweg tijdelijk is afgesloten.

Tegen Aad Mittertreiner klopt de schaaktheorie niet. Hij heeft een witveldige loper en vier van zijn zes pionnen op witte velden. Ik heb ook een witveldige loper en vijf van mijn zeven pionnen op zwarte velden. Dubbelpionnen op de b- en d-lijn (tegenover drie pionnen van zwart) vormen het plusje dat geen plusje is. Er wordt het een en ander geruild en na zetherhaling rondom Aads verzwakte g-pion vinden we elkaar met remise.

Op maandag 22 januari wordt het tegen John Fokke weer een lange zit. Op de 28^e zet win ik, als zwartspeler, een pion. Opnieuw draait het uit op een toreneindspel en opnieuw staat er slechts één pion op het bord; ditmaal op e6. Met dank aan Mark Dvoretzky schiet me het principe van de korte en de lange zijde te binnen, al houdt wit te lang vast aan schaakjes van opzij. Na 71 zetten staat hij verloren.

De bizarste uitslag kan ik op dinsdag 23 januari opschrijven. Tegen Gert-Jan van Oostenbrugge heb ik na elf zetten een uur voorsprong in tijd en een prima stelling. Een onverdedigde toren op a1 breekt me op. Als de a-lijn openvalt, wint Gert-Jan met 13. … Lxf2+ (gekomen van veld a7) de kwaliteit en een pion. Hij geeft die terug om een tweede pion te slaan en de druk op mijn stelling te vergroten. In een voor mij hopeloze situatie kan zwart het op diverse manieren uitmaken. Bij -15 van Fritz offer ik de kwaliteit om via de daardoor ontstane open c-lijn een dameschaak op c8 te geven en vervolgens op e6. Allebei denken we aan eeuwig schaak en missen een ontsnappingsroute. Het wordt remise.

Op woensdag 24 januari rijdt Peter Poncin weer mee. De dag ervoor heeft hij getrakteerd op de cd ‘Ommadawn’ van Mike Oldfield en ditmaal luisteren we naar het repertoire van het Alan Parsons Project. Peter weet gigantisch veel van het schaken en misschien nog wel meer van muziek, zo heb ik de afgelopen dagen gemerkt. Met z’n viertjes in de auto wisselen we elkaars favoriete top tienen uit: van individuele artiesten, van groepen, van albums.

De relaxte sfeer met de Engelse muzikanten Mike Oldfield en Alan Parsons wordt verlengd naar mijn duel tegen Jeroen Loos. Met zwart wil ik een Benoni op het bord krijgen, maar het verandert in een Engelse partij. Ten koste van ontwikkelingsachterstand win ik een pion. Na 54 zetten en een boeiend gevecht zijn een zwartveldige loper voor Jeroen en een paard voor mij overgebleven. We hebben alletwee verbonden pionnen op de witte velden; mijn extra pion staat op g5. Wit kan alleen bij passief spel overeind blijven, hij kiest voor een actieve koning. Dat breekt hem op, als na vijf uur schaken mijn paard een dubbele dreiging heeft: een vork op de monarch plus loper en pionwinst.

Op de rustdag overzie ik het ‘slagveld’. Vier deelnemers zijn overgebleven in de strijd om de eerste plaats: mijn drie resterende tegenstanders en ikzelf. De eerste aanval op mijn koppositie komt op vrijdag 26 januari van Hans Jansen die in onze groep de hoogste rating heeft. Lange tijd houden we veel materiaal vast, maar na 32. b4 explodeert de stelling en blijft na een grote afruil alle torens en voor elk vijf pionnen over. Eén paar torens wordt geruild alsmede enkele pionnen; we gaan de remisegrens niet over.

Ik ga het slotweekend in met drie concurrenten op een half punt. De 11-jarige Stella Honkoop hoort daar ook bij. Zij speelt op zaterdag 27 januari prima en ziet veel. Het idee van een loperoffer op h3 om een paardvork op koning, dame en toren te creëren laat ik varen, omdat er een risico in zit en het Assendelftse talent waarschijnlijk wel het goede antwoord kiest. Stella komt in een enerverende partij beter te staan. Ze verslikt zich echter in een onverdedigde c-pion, waar wat gif in zit. We belanden in een toreneindspel met voor beiden vier pionnen. De aanvallende opstelling van zwart is beslissend en de speelster van Kennemer Combinatie raakt twee pionnen kwijt en kan verlies niet meer verhinderen.

Het ziet er met nog één ronde te gaan prima uit. Een half punt voorsprong op Hans Jansen, een heel punt op Marcel Kusse die mijn laatste opponent is. Er is van clubzijde veel belangstelling voor mijn prestaties. We wensen elkaar succes, want ook Robbert van Dijkhuizen, Peter Holscher en Nick Manshanden staan er goed voor. Peter kan een traditie voortzetten door op de slotdag met zijn vrouw Yvonne naar Wijk aan Zee te komen. Zij herstelt knap van een ziekenhuisopname en het is geweldig om haar tussen de Caïssa-Eenhoorn-schakers te zien.

Robin Duson komt langs en ‘onze’ Nederlandse jeugdkampioene zoekt in de kantine meteen de Hoornse groep op. Later wordt ze in de speelzaal gesignaleerd met vriendin en concurrente Alisha Warnaar, want Robin wil natuurlijk wel weten hoe het er op het bord aan toe gaat. Op de slotdag stellen vier spelers van Caïssa-Eenhoorn promotie veilig. Als in mijn partij de stelling spannend begint te worden, bied ik remise aan. Bij een verkeerde reactie kan Marcel zijn kansen op een prijs vergooien. Hans heeft in zijn partij tegen middenmoter Frans Martens een pion minder en een slechtere stelling. Marcel gaat op het aanbod in, waardoor hij zeker is van de derde plaats en ik van de eerste. Of we die klassering moeten delen, laat enige tijd op zich wachten. Uiteindelijk zegeviert Hans toch en staan we samen bovenaan. Stella Honkoop blijft in een interessante strijd tegen Perry Koopmans op remise steken en wordt met een half punt achterstand op Marcel vierde.

In de boekenzaal mag ik voor € 65 aan schaakliteratuur uitzoeken.De prachtige biografie van Gyula Breyer (‘The chess revolutionary’, geschreven door Jimmy Adams) is de ene keuze, ‘The world champions I knew’ van Genna Sosonko de andere. Op mijn niveau heb ik ‘wereldkampioenen die ik ken’. Een van hen is Marcel Kusse, mijn laatste opponent. Hij vindt het jammer dat Stella Honkoop net buiten de prijzen is gevallen en stelt zijn derde prijs aan haar beschikbaar. Samen lopen ze naar de boekenzaal. Een prachtig gebaar en een mooi einde van het Tata Steel-toernooi.