Als er ooit een tijd komt dat we in de regionale geschiedenisles jaartallen uit ons hoofd moeten leren, dan is er voor het Westfriese schaken eentje bijgekomen. ,,1934: Het eerste Westfries kampioenschap wordt gehouden. 1985: Jaar van het eerste kampioenschap van de regio Westfriesland. 2019: Start van het toernooi om de Westfriesland Cup.’’

Westfriesland is een nieuw schaakevenement rijker: het toernooi om de Westfriesland Cup. Een klein jaar geleden hebben op initiatief van Caïssa-Eenhoorn-secretaris Ger Roos de Westfriese schaakverenigingen de samenwerking gezocht om meer leven in de brouwerij te brengen. Er is een tijd geweest dat de schaaksport in de regio floreerde; veel plaatsen – steden en dorpen – hadden een schaakclub. Maar geheel in overeenstemming met de landelijke ontwikkeling is de belangstelling flink verminderd.

Dan kun je twee dingen doen: die ontwikkeling accepteren of proberen de neergaande spiraal te breken. Voor dat laatste hebben de Westfriese clubs gekozen. Door de samenwerking hopen ze met meer activiteiten de interesse voor het schaken te vergroten. Want hoe je het ook wendt of keert: schaken is goed voor de mens.

En zo zitten we voor een noviteit weer in Andijk. Weer, jazeker. We pakken er een bericht uit de Enkhuizer Courant van donderdag 22 maart 1934 (onder het kopje ‘Andijk’) bij. ,,Naar wij vernemen zal alhier op den 2en Paaschdag onder auspiciën van de Westfriesche Schaakbond een individueele schaakwedstrijd worden gehouden. De Andijker Schaakclub hoopt de gasten op waardige wijze te ontvangen. Dien dag zal om het schaakkampioenschap van Westfriesland worden gekampt.’’

Er is na bijna 85 jaar niets veranderd. De in de krant genoemde ‘Andijker Schaakclub’ is het in 1930 opgerichte Schaaklust en de ontvangst is anno 2019 nog steeds waardig. Overigens zijn er nog enkele overeenkomsten. Het eerste Westfries kampioenschap, gehouden in de gebouwen achter de werkplaats van M. van Heezen (oude gereformeerde kerk in Andijk), duurde tot 23.00 uur. De laatste partij op de eerste avond van het toernooi om de Westfriesland Cup is om 23.06 uur afgelopen. Meedoen kost niet veel. Toen enkele centen, ditmaal is dat zelfs gratis. Het openingswoord wordt gesproken door een schaakliefhebber uit Hoorn. In 1934 door Piet Velzeboer (vice-voorzitter van de Westfriesche Schaakbond), maandagavond door Caïssa-Eenhoorn-voorzitter Co Buysman.

Het toernooi om de Westfriesland Cup is vooral bedoeld om de schaakvlam bij de kleinere clubs aan te wakkeren. Aartswoud, Caïssa-Eenhoorn en KTV hebben goedbezochte clubavonden, maar bij de overige verenigingen worden steeds pakweg twee tot zes, zeven partijen gespeeld. Daarom zijn de deelnemers niet te gast in Hoogwoud, Zwaag of Enkhuizen, maar wel bij Schaaklust, Torenhoog (Hoogkarspel), De Groene Zes (Bovenkarspel) en Revanche (Wervershoof). In dorpshuis Centrum in Andijk zijn elke maandagavond ruim tien schakers actief, nu zijn dat er 24. Een volle speelzaal is altijd een mooi gezicht.

Er is gekozen voor een andere opzet dan bij de gebruikelijke toernooien. In de eerste plaats wordt er geen individuele ranglijst, maar een verenigingsklassement opgemaakt. De deelnemers verdienen punten voor hun club. Elke speler heeft twee partijen op één avond, tegen dezelfde opponent. Eenmaal met wit en eenmaal met zwart; het speeltempo is 45 minuten, zonder toegevoegde tijd. Caïssa-Eenhoorn scoort op de openingsavond maximaal (vier punten) en ook Degoschalm/Revanche en De Groene Zes doen het met drie punten goed.

In de tweede plaats kunnen alleen spelers met een rating tot 1600 worden ingezet. In bijna alle toernooien draait het om de schakers met de hoge ratings, maar wij Westfriezen zijn graag eigenwijs en geven daarom op dit evenement de schaakliefhebbers met een lagere rating voorrang. Zij passen ook uitstekend in de sfeer van de clubavond. Ad de Heij (wit) en Bertus Droog treffen elkaar voor de Schaaklust-competitie en zitten vlak naast de Westfriesland Cup-deelnemers. Na de zesde zet van de zwartspeler (… Dd5; de witte dame staat op e4) zegt zijn opponent droogjes: ,,Bertus is een ruilbeurs begonnen.’’ Schaakhumor die je niet op het Tata Steel-podium hoort, maar wel in Andijk.

De eerste ronde van het Westfriesland Cup-toernooi verloopt uitstekend. Pas na tachtig minuten, bij een maximum van negentig, kan de eerste uitslag worden opgeschreven. Alle spelers gebruiken hun bedenktijd prima. Alfred Schenk (Schaaklust) is de eerste winnaar. Hij staat tegen Renate Spruit (Degoschalm/Revanche) in een interessant eindspel de kwaliteit achter; zie het diagram hieronder. De witspeler slaat de pion op e6, forceert dameruil en gaat dan met zijn f-pion, ondersteund door koning en loper, op weg naar de overkant. Die opmars kan Renate niet afstoppen.

 

In hun tweede partij gaat de strijd lang gelijk op en lukt het haar om revanche te nemen.

Ook in de mini-tweekamp tussen Lukas Bos (Aartswoud) en Dick Reinold (De Groene Zes) worden de punten gedeeld. Lukas heeft in de eerste partij een toren veroverd en lijkt op weg naar de overwinning. Maar het blijft altijd opletten geblazen en wit onderschat de positie van de zwarte dame op een open h-lijn. Met een pion van Dick op f3 is opeens mat niet meer te voorkomen. In de tweede partij komt de Aartswoud-speler al snel een loper voor en breidt zijn materiële voorsprong gaandeweg uit. Voldoende voor de gelijkmaker.

Tussen Albert Noordhuis (Caïssa-Eenhoorn) en Werner de Groot (KTV) zit weinig verschil. Toch komt het gelijkspel er niet. In de eerste ronde doen de twee lange tijd niet voor elkaar onder. Een belangrijk moment is de opmars van Alberts pionnen op de damevleugel. Die zorgt ervoor dat een loper van Werner, met wit, op a2 zichzelf gevangen zet. Ondanks de aanwezigheid van alle pionnen op het bord vinden beiden veel bruikbare velden. De KTV’er maakt een pionachterstand goed, maar moet dan enkele geforceerde zetten spelen en dat komt de samenwerking van zijn stukken niet ten goede. Albert richt vier actieve stukken op de koningsstelling, waar zijn opponent er drie kan gebruiken voor de verdediging. Na 33 zetten blijkt dat hij geen serieus tegenspel meer heeft.

Noteren is niet verplicht, maar veel deelnemers schrijven toch hun zetten op. Daarom hierbij de notatie van de partij Werner de Groot – Albert Noordhuis.

 

De tweede partij krijgt een bizar verloop. Een gambietopening van Albert pakt verkeerd uit en hij lijkt zijn dame te willen offeren voor een offensief op de nog niet gerokeerde koning. Het wordt een dameruil met daarna groot materieel voordeel voor Werner die in het eindspel twee torens (eentje passief) en een loper heeft contra een paard en loper voor wit. Bij een lastige aanval van de actieve lichte stukken doet de zwartspeler een onreglementaire zet en geeft daarna gedesillusioneerd op. In plaats van 1-1 zegeviert de schaker uit Zwaag opnieuw.

Nico Reus (Degoschalm/Revanche) is tweemaal te sterk voor Rob Koster (Aartswoud). In hun duels speelt het verschil in ervaring een rol. De secretaris van Revanche zit al wat jaartjes achter het schaakbord en zorgt ervoor dat hij beide malen zijn stelling goed opbouwt. Bovendien pakt hij iedere kans op materiaalwinst en geeft Rob geen enkele gelegenheid om iets terug te kunnen doen.

Voor een internationaal tintje zorgt Nizar Alayoubi, afkomstig uit Syrië en alweer bijna een jaar spelend bij Caïssa-Eenhoorn. Tegen Chris Keesman verovert hij een paard, maar belandt in een moeilijk eindspel. De compensatie voor de Schaaklust-deelnemer is zijn overmacht aan pionnen op de koningsvleugel die wellicht een vrijpion kan opleveren. Zo ver komt het niet, omdat de Andijkse vlag valt. Het eindspel is in hun tweede partij al na twintig minuten bereikt. Een actief paard van Nizar (zwart) neemt het op tegen een passieve loper van Chris die bovendien tegen het probleem van zetdwang aankijkt. De Wognumse eindspeltechniek is goed en voldoende voor de tweede zege.

De spannendste tweekamp is die tussen Leo van Balen (KTV) en Axel Zee (De Groene Zes) die beide keren bijna de volledige speeltijd nodig hebben. Na een uur in hun eerste partij staan alle pionnen nog op het bord en houden de twee elkaar in evenwicht. Toch lukt het Axel om uiteindelijk de winst naar zich toe te trekken.

Vervolgens beschikt hij in het eindspel over een extra stuk (een loper), maar Leo heeft nog een truc via de eerste rij en de h-lijn in petto met mogelijk matkansen. Hij is evenwel niet aan zet en zijn koning is kwetsbaar voor een flink aantal schaakjes. Die komen er ook, waarmee verlies niet afgewend kan worden.

 

Wat is het opvallendst op deze eerste avond van het Westfriesland Cup-toernooi? Er is geen enkele remise. De laatste tijd wordt het schaken door – ondeskundige – journalisten vergeleken met saaiheid, maar de twaalf spelers in Andijk leveren grote strijdlust en er valt op hun borden veel te beleven. Zij tonen aan dat de schaaksport springlevend is.

Uitslagen respectievelijk eerste en tweede ronde:
Alfred Schenk (Sch, 1250*) - Renate Spruit (D/R, 1250*).......1-0 en 0-1
Lukas Bos (Aa, 1121) – Dick Reinold (GZ, 1000*)...............0-1 en 1-0
Rob Koster (Aa, 1200*) - Nico Reus (D/R, 1108)................0-1 en 0-1
Werner de Groot (KTV, 1490) – Albert Noordhuis (C-E, 1452)....0-1 en 0-1
Nizar Alayoubi (C-E, 1368) - Chris Keesman (Sch, 1250*).......1-0 en 1-0
Leo van Balen (KTV, 1473) – Axel Zee (GZ, 1518)...............0-1 en 0-1
* = geschatte rating

Verenigingsklassement:
1. Caïssa-Eenhoorn (Zwaag)........................4 punten
2. Degoschalm/Revanche (Westwoud/Wervershoof).....3
   De Groene Zes (Bovenkarspel)...................3
4. Aartswoud (Hoogwoud)...........................1
   Schaaklust (Andijk)............................1
6. KTV (Enkhuizen)................................0