Caissa-Eenhoorn 1 heeft met een klinkende overwinning op Groninger Combinatie 2 een flinke stap gezet naar solide handhaving in de Eerste KNSB klasse. Op een waterkoud en verlaten industrieterrein in Groningen werd met 6,5 – 3,5 gewonnen van de thuispartij. Dat klinkt dan overtuigend, maar daarin moet toch enige nuance aangebracht worden. In verschillende partijen zat het bepaald niet tegen, zoals in onderstaand sleutelduel aan bord drie.

Visser – Boer

De computer vindt het hier ongeveer gelijk staan, maar niet veel menselijke spelers zullen het daarmee eens zijn. Wit heeft meer ruimte en zijn koning lijkt optisch veiliger te staan. Daar staan natuurlijk een wit paard aan de rand en mooie loper van zwart tegenover. Na bijvoorbeeld 35…Pb4! 36.Pe5 De7 is de stelling ongeveer in evenwicht. Bij zwart ging hier echter het licht uit:

35…b5? 36.Pc3 b4? 36.Pb5 Zo snel kan het gaan. Zwart verliest een pion en het is direct uit. Henk-Jan gaf dit niet meer uit handen en tikte enkele zetten later het punt binnen.

De tegenstander van Arlette van Weersel maakte het nog bonter.

Nicolai – Van Weersel

Er heeft net een grootscheepse ruilactie plaatsgevonden, waarbij wit met enig succes het zwarte initiatief een halt toegeroepen heeft. Met 51.e5+ dxe5 52.Ta6+ Kf5 53.Txg6 fxg6 54.Pxg5 Kxg5 had hij een toreneindspel op het bord kunnen krijgen dat op het eerste gezicht houdbaar lijkt. Van alle goede geesten verlaten speelde de arme man hier echter:

51.Td1?? Zo’n zet waarvan je je ook als het géén blunder was zou afvragen waar het goed voor is. Maar zover komt het niet.

51…Lf4 Tsja. Th8 volgt en het is direct over en sluiten. (0-1) Arlette kwam hiermee op een fenomenale score van 3 uit 3 en is dus weer helemaal terug waar ze hoort. Klasse!

Daan Zult, met wit aan bord 1, dacht de hele partij dat hij beter stond, totdat hij er met een computer naar ging kijken: die gaf zwart al snel een prettig plusje. Kan gebeuren. Na 33 zetten stond het zo:

De configuratie van wits stukken roept John Nunn’s uitspraak “LPFO” oftewel “Loose Pieces Fall Off” in herinnering: stukken die niet voldoende gedekt staan, hebben de neiging verloren te gaan. Aanschouw de toren op c1, de loper op e3 en het paard op c3 en je weet wat Nunn bedoelde. Relatief het beste was nu het verdedigende 34.Pd1 waarna zwart al een pion op b3 kan ophalen, maar ook op groter wild kan jagen met 34…Lh6!

34.Lf2? Verliest op slag. Het consequente 34..Dd2! was daartoe de aangewezen methode want 35.Pa2 faalt op 35…Td7! (LPFO!) en dat geldt ook voor het door Daan geplande 35.Dc7 Td7. En uit.

34…Lh6? 35.Le4! en de partij ging verder.

Maken we een klein sprongetje in de tijd; wit heeft intussen met krachtig spel beslissend voordeel verkregen.

Hoe maakt wit het uit? Lomperiken kiezen voor 54.hxg5 Lxg5 55.Le5, subtiele geesten voor 54.h5. In beide gevallen geeft de tegenstander direct op. Zo niet Daan.

54.Ld4? e3! 55.h5 e2 Dit is andere koek.

56.Lg7+ Kh7 57.Lc3+

57…Kg8? Het verkeerde veld. Beter was 57…Kh6 58.Le1 d4 59.Td7 Tb8 60.Kf2 d3 61.Lc3 Te8 62.Txd3 Te7 63.Td8 (dreigt mat) 63…e1D+ 64.Lxe1 Txb7 65.Lc3 en hoewel zwart nog leeft, moet dit op den duur gewonnen zijn voor wit.

58.Td7? Helaas! Met 58.Tg7+ Kf8 59.h6! e1D 60.Lxe1 Txe1 61.Txg5! (na de partij aangegeven door Jeroen Edeling) kon wit op slag winnen.

58…e1D 59.Lxe1 Txe1 60.Td8+ Kg7 61.b8D Lxb8 62.Txb8 en dit eindspel is helaas niet meer te winnen voor wit, omdat een remise pioneindspel op het bord komt waarin wit alleen nog een pion op g4 heeft, en zwart de oppositie. Op zet 81 werd tot remise besloten.

Peter Doggers, onze man in vorm, zat het in Groningen ook al niet mee.

Clemens - Doggers

Het staat natuurlijk ongeveer gelijk. Na een zet als 27…Tac8 of 27…Lf6 kan de vrede snel getekend worden. Peter besloot daarentegen tot het onzalige

27…Ld4?? 28.Td3 Oeps. Dit kost hout.

28…Lb2? Zelfwalging is een adequate verklaring voor deze zet. 28…Pc3 29.Tdxc3 Lxc3 30.Txc3 Tac8 biedt nog behoorlijke vechtkansen.

29.Tb1 en Peter gaf op (1-0). Ook hier had hij nog 29…Ld4! 30.Txd4 Pc3! kunnen proberen, al krijgt zwart een mindere versie van het eindspel dat ook op zet 28 bereikt had kunnen worden na 31.Tbb4 Pe2+ 32.Kf1 Pxd4 33.Txd4 en er rest een buitengewoon ondankbare verdedigingsklus.

Ook Jeroen Edeling blunderde gigantisch, en ook al met de zet Ld4. In een partij waarin hij steeds het initiatief had, stond het na 28 zetten als volgt:

Edeling - Potze

Wit staat een pion voor en heeft een gevaarlijke batterij op de h-lijn, maar de zwarte toren op b2 gooit een beetje roet in het eten. De diagonaal a8-h1 is er ook eentje om in de gaten te houden: veld g2 staat niet gedekt. Daarom was iets als 29.Kg1!? wel zo verstandig geweest. Zwart kan dan weliswaar een kwaliteit offeren met 29…Txc5 maar of hij voldoende compensatie heeft is vers twee: 30.Lxc5 Dxc5+ 31.The3 en nu faalt 31…Pd5? op 32.Dd8+ Lf8 33.Pd7 met winst. Al met al denk ik dat wit beter blijft staan. Jeroen speelde helaas voor hem

29.Ld4?? om na 29…Txe5! (met de bedoeling Dc6+ en mat volgt) gedesillusioneerd op te geven. (0-1)

Werd er dan op alle borden zo geblunderd? Dat nou ook weer niet. Ron Deen speelde een correcte partij aan bord 10, maar gezegd moet worden dat het ook wel een beetje een saaie partij was. Behalve misschien het volgende moment.

Westerkamp - Deen

25.b3? Hierna blijft er een remisestelling over, want de zwarte dame kan via a3 terugslaan op f8 na ruil op e6. Een gevaarlijkere poging was 25.b4! wat bovengenoemde manoeuvre verhindert. Wit behoudt de betere kansen na bijv. 25…Db1 26.Txe6 fxe6 27.Txf8+ Kxf8 28.Dh8+ Ke7 29.Dxh7+ Kd6 30.Dh8.

25…Da3! 26.Txe6 fxe6 27.Txf8 Dxf8 en remise op zet 31 (1/2 - 1/2).

Ook ondergetekende speelde een behoorlijk normale partij, totdat het tijd was om de buit binnen te halen. Een verrassende wending zorgde ervoor dat mijn tegenstander, die die zaterdag jarig was, toch nog een leuk feestje kon gaan vieren.

Schippers - Moll

Zwart heeft groot voordeel. Zijn lopers domineren de stelling en ook heeft hij een extra centrumpion. Maar wits grootste probleem vormen de witte velden. Hij moet rekening houden met zetten als Dc2 en e5-e4-e3. Dat laatste dreigt zelfs concreet.

18.h4!? Een poging verwarring te stichten met h4-h5. Ik had 18.De4 verwacht, waarna zwart het ijzersterke 18…Td6! heeft klaarliggen. De dreiging is simpelweg Tf6 en de druk op f2 wordt onweerstaanbaar.

18…e4? Hier zat ik al een half uur op te loeren, maar het werkt net niet. Veel beter was 18…f5! waarna wit een groot probleem heeft. Het geplande 19.h5 haalt weinig uit vanwege het nuchtere 19…Df7 en wit moet al zijn toevlucht nemen tot iets als 20.Lf1 e4 21.Dg2. Na 21…e3! stort het echter snel in elkaar bij de witten.

19.Dxe4 Tde8 20.Dxg6 fxg6! 21.Lxd5+ cxd5 22.Le3 Lxe3 23.fxe3 Txe3

Dit is de stelling die ik op zet 18 voor ogen had. Wit kan geen Kf2 spelen (vandaar 20…fxg6!) en als het paard weggaat, tikt zwart simpelweg op g3 en c3. Long variations, good variations?

24.b5!! Neen, ze zijn ook dit keer weer bad in plaats van good. Met dit werkelijk prachtige tussenzetje, dat ik uiteraard niet van te voren gezien had, redt wit de partij.

24…Lxb5 25.Pd4 Daar komt de aap uit de mouw. Wit valt zwarts loper aan en daardoor heeft zwart geen tijd om op g3 te slaan. Maar wacht eens? Heeft u nu een déja-vu gevoel? Waar heeft u deze wending eerder gezien? Hier:

Lasker – Euwe, Nottingham 1936

Zwarts paard staat aangevallen, en Euwe besluit hetzelfde met wits paard te doen:

23…La5?? 24.b4! Lxb4 25.Pc2 Dezelfde wending als hierboven. Wit valt met tempo de zwarte loper aan en wint een stuk. Euwe speelde nog een tiental zetten tevergeefs door.

In mijn partij sloeg ik op e1 en speelde mijn loper weg, waarna ik een pion voor bleef - maar het eindspel bood vervolgens weinig tot geen kansen op winst, zodat op zet 30 tot remise besloten werd. (1/2-1/2)

Nee, dan Jerrel Thakoerdien: dappere strijder, niet bang voor de lompe aanval die zijn tegenstander Christofoor Baljon al vroeg had ingezet.

Baljon - Thakoerdien

16.h5? In de stijl van de oude meesters gespeeld, maar de zwarte dame krijgt het zo wel erg benauwd. Veel beter was het voorbereidende 16.Pc2! met de bedoeling Pe3, met een spannende stelling, bijvoorbeeld 16…Pf4 17.Pe3 Lxe3 18.fxe3 Ph5 19.0-0 en de situatie is volstrekt onduidelijk.

16…Pf4 17.Td2?! Te6! Daar begint de ellende al.

18.Ph4? Zet een valletje dat geen valletje is.

18…Pxg2+! Vermoedelijk had wit gehoopt in troebel water te kunnen vissen na 18…f5 (lijkt de dame te vangen) 19.Pg6!? waarna slaan op g6 inderdaad niet zo duidelijk is omdat de h-lijn openkomt. Maar ook hier heeft zwart diverse winnende opties, waarvan het computerachtige 19…fxe4! mij nog het meest bevalt. Op 20.dxe4 volgt gewoon 20…Df6 en wit kan huilend naar huis.

19.Kf1 Op 19.Pxg2 beslist 19…f5.

19…Pxh4 20.f4 Een laatste stuiptrekking. 20…Pf3 en wit gaf het op (0-1).

Ook op de overwinning van Martijn Monteban viel eigenlijk niets af te dingen. Een petite combinaison leverde een gewonnen eindspel op.

Monteban - Rauw

In dit soort stellingen hangt Pc3-d5 altijd in de lucht. Zwart was dat waarschijnlijk even vergeten toen hij besloot tot

15…Tfd8? 16.Lxc6! bxc6 17.Pd5! Dxd2 18.Pxe7+ Kf8 19.Lxg7+ Kxe7 20.Txd2 De rook is opgetrokken en wit staat een pion voor. Zwart probeerde nog de loper in te sluiten maar dat werkte ook al niet:

20…f6 21.h4 Tg8 22.Lh6 g5 23.hxg5 fxg5 24.f4 Lost de problemen op. Vanwege de ongelijke lopers heeft zwart hier nog behoorlijke remisekansen, maar na nog een paar foutjes was het tamelijk snel bekeken. (1-0).

Wat hebben we tot nu toe gezien? Een paar goede overwinningen, een paar rare klutspartijen die goed voor ons uitpakten, en wat lelijke blunders: al met al voldoende voor een solide voorsprong. Maar het beste heb ik voor het laatst bewaard. Gilbert Vrancken speelde een waarlijk bizarre partij tegen Otto Rubingh. Kijk en huiver!

We komen erin op een moment dat de witte ‘aanval’ allang mislukt is. Net als in de partij van Zult zijn de witte stukken nogal ‘loose’ en dreigen ze er in rap tempo af te vallen. Maar dat was nog geen reden om tot de volgende kamikaze-actie te besluiten…

23.Df3??! Een verbijsterende zet. Wit offert een volle loper om maar geen dames te hoeven ruilen.

23…Dxb2 Na afloop bekende de witspeler dat hij hier pas zag dat de toren op a1 hing. Helemaal geen tijd dus om op h6 te slaan: de toren moet eerst gered worden.

24.Tad1 Wit staat een stuk achter en Ph7 gaat onherroepelijk verloren. Laat dit gegeven goed tot u doordringen voordat u kijkt wat zwart hier speelde. Het simpelst is 24…Pf5 en na 25.Pf6+ kan zwart op twee manieren terugslaan op f6. Allebei winnen ze simpel: er is geen mat. In plaats daarvan volgde het ongelooflijke

24…Lxg5?? Geef en een stuk terug en brengt het verloren gewaande paard op h7 weer in het spel. Zelden zal een zet zoveel dingen tegelijk gedaan hebben – voor de tegenstander!

25.Pxg5 Tc1 26.Kg2 Txd1? 27.Dxd1

27…Tc8? Opnieuw een hele gekke. Zwart geeft pardoes een belangrijke pion weg.

28.Tb3 Pik in, ’t is winter. 28…Dc2 29.Dxc2 Txc2 30.Txb7 Tc8 Wit staat inmiddels beter. We slaan even een fase over en komen er weer vlak na de tijdcontrole.

Een spannend toreneindspel. Wit moet natuurlijk de zwarte d-pion onschadelijk maken, maar hij heeft zelf ook gevaarlijke vrijboertjes. Hoe gaat dat aflopen?

42.d7+? Dit is remise. Een aanzienlijk gevaarlijkere optie was 42.Kf3! d2+ 43.Ke2 Td3 (43…d1D+ 44.Kxd1 Txd6 45.Kc3 en wit wint) 44.Te7+! Kf8 45.Kd1 Txd6 46.a7 Kxe7 47.a8D Td8 met een curieus eindspel waarin wit met zijn dame een winstplan moet zien te verzinnen zonder dat de witte koning daar ooit bij kan helpen. Het eindspel verdient nadere studie maar in de praktijk lijkt het me niet eenvoudig voor zwart.

42…Kd8 43.Kf3 d2+ 44.Ke2 Td3?? Ach en wee. Na het eenvoudige 44…Ta2! Valt er niets te halen voor wit, bijv. 45.Kd1 e5 46.f3 f5 en wit doet er verstandig aan remise te gaan maken met 47.Ta8 Kxd7 48.a7 Kc6 49.Tc8+ Kb7 50.Te8 Kxa7 51.Txe5 =

45.Kd1 Nu gaat zwart de bietenbrug op. Hij komt in tempodwang.

45…Td6 Gaat door met zijn plan, maar mist de volgende wending. Iets beter was 45…Ta3 maar na 46.Kxd2 rest zwart een lijdensweg die niet goed gaat aflopen.

46.Ta8+! Pas nu drong de vreselijke waarheid tot de zwartspeler door. Het is uit, na 46…Kxd7 47.a7 Ta6 48.Tf8 wint wit elementair. (1-0)

Zo pakte Gilbert zijn eerste punt van het seizoen en wonnen we uiteindelijk dus met vrij grote cijfers. Het werkelijke verhaal? We waren sterker, zeker - maar met een beetje pech hadden we ook kunnen verliezen. Dat moet dus beter, op 13 december in De Kreek.