Inmiddels weet u natuurlijk al lang dat Caïssa-Eenhoorn zijn eerste KNSB wedstrijd tegen Philidor Leeuwarden met 6-4 gewonnen heeft. De overwinning was volkomen verdiend – aan de lagere borden werd een monsterscore behaald. De dag begon al goed toen we in een overvolle Intercity naast een stokoude, maar nog buitengewoon heldere baas kwamen te zitten, die prachtige verhalen uit de oude doos had: onder meer over de Tweede Wereldoorlog, die hij zeer bewust had meegemaakt. Hoogtepunt was een verhaal over zijn broer die in de illegale tabakshandel zat. Hoe ze daarmee shag rolden? Met ultradunne Bijbelbladeren. ’s Mans grootvader bleek geboren in 1853 (!): slechts drie jaar na de geboorte van de legendarische Russische schaker Mikhail Tsjigorin, en ruim voor de geboorte van Emanuel Lasker (1868).

Snel over naar het schaaktechnische gedeelte van de wedstrijd. Arlette van Weersel had een ogenschijnlijk eenvoudige dag nadat haar tegenstander misgreep in middenspelcomplicaties:

Van Weersel - Kamstra

Wit staat goed, maar hoe verder? Subtiele positiespelers zouden hier waarschijnlijk prudent voor 19.Lf2 of 19.Lf3 gekozen hebben, maar Arlette koos voor directe actie:

19.c5!? bxc5 20.Pxc5? Dit ziet er goed uit, maar correct was 20.Lxc5! dxc5 21.Dxd7 Dxd7 22.Txd7 Td6 23.Tb7 met groot voordeel.

20…dxc5 21.Dxd7 Dxd7? Mist zijn kans. Na de mooie interferentiezet 21…Pd4! heeft wit gek genoeg geen voordeel meer.

22.Txd7 Te6 23.Kf2 en wit stond gewonnen en gaf dit niet meer uit handen. (1-0)

Jerrel had eveneens een lekker dagje, zoals hij die de laatste tijd wel vaker heeft. Zijn tegenstander werd gek in mindere stelling:

Thakoerdien-Hania

Wit heeft zojuist een remiseaanbod geweigerd. Inderdaad staat hij prettig, maar na 23…Pd7 (met de bedoeling 24.Tc7? Pb6!) is er nog niets verloren. In plaats daarvan stort zwart zich in het zwaard:

23…e5? 24.Txd6 Tsja, da’s toch echt een volle pion hoor. Zwart kwam deze blunder niet meer te boven en gaf tot overmate van ramp een paar zetten later nog groter materiaal weg. (1-0)

Deed Leeuwarden wat terug? Nog niet echt, want aan bord 2 wist de tegenstander van Martijn een veelbelovende stelling niet uit te bouwen, en moest berusten in remise:

Van der Lijn – Monteban

Wit is de enige die iets kan proberen in deze dichtgeschoven stelling. Hij had hier in elk geval moeten kiezen voor het ietwat paradoxaal-ogende 27.Ph4! (twee paarden aan de rand!) waarna de knol onprettig op g6 binnenkomt en wit heel lekker blijft staan. Maar Van der Lijn koos voor een terugtrekkende beweging:

27.Pg3?! Lxg3! 28.hxg3 De8 29.a4 en hier werd tot verbazing van menigeen remise gegeven. ‘t Is zeker waar dat wit nog altijd beter staat, en gezien de stand in de wedstrijd was een extra halfje voor Leeuwarden zeer welkom geweest, maar het ergste is in deze stelling voor zwart wel achter de rug, zoals Martijn na afloop terecht aangaf.

Betere zaken deed Leeuwarden aan bord vier, waar Arne Moll door zijn sterk spelende tegenstander overklast werd.

Lont - Moll

Deze stelling bleek na afloop nog bekend te zijn uit een partij Gisbrecht-Piezniak, 1997, maar daar wisten beide spelers natuurlijk niets van. In die partij volgde het slechte 17…Ld6? waarna wit simpelweg op d5 had kunnen slaan (wat hij niet deed trouwens). Het beste voor zwart is om een passieve stelling accepteren met 17…Le6 maar echt vrolijk word je daar niet van.

17…a6?! 18.Da4! Een ijzersterke zet. Zwart kan dameruil niet voorkomen waarna zijn stelling zo lek als een mandje is.

18…Dxa4 19.Pxa4 Pe4 20.Pb6! Nog een hele goede. Hierna is zwart volledig ingesnoerd en hij kan slechts lijdzaam toezien hoe wit zijn stelling bruut penetreert. In de partij volgde spoedig Tc7 en het was snel uit met de pret. Een terechte overwinning voor wit. (1-0)

Nog twee nullen moest de Eenhoorn incasseren: Gilbert Vrancken kwam vanuit de opening passief te staan (speel nooit een Philidor tegen Philidor!) en werd volgens de overlevering min of meer regelmatig weggespeeld; ’t valt niet meer na te gaan want de partij schijnt te zijn verloren gegaan.

Daan Zult ging aan bord 5 te ver in zijn optimisme tegen Tjapko Struik, tevens teamcaptain.

Zult-Struik

Wit staat beter: hij heeft meer ruimte en zijn stukken staan dreigend richting koningsvleugel opgesteld. Zetjes als Pd5 of Pf5 hangen in de lucht. Goede raad is duur voor zwart, maar Struik komt met een creatieve poging om verwarring te stichten:

22...b5!? Leidt wit tijdelijk af van zijn geloer naar de zwarte koning. Vermoedelijk objectief het beste was 22…Pg6 met de bedoeling om na 23.f5 Pe5 24.Pcd5 exd5 25.Pxd5 Dd7 26.f6 Lf8 27.Lxe5 dxe5 de 28.Pe7+ de dame te geven: 28…Lxe7 29.Txd7 Txd7 30.fxe7 Pxg5 gevolgd door Pe6 en Pd4, waarna wit nog lang niet gewonnen heeft.

23.Pf5?! “Gallery play,” aldus de zelfkritische witspeler na afloop. Inderdaad was twee keer slaan op b5 wel zo eenvoudig: de witte vrijpionnen op a2 en b3 winnen in elk eindspel.

23…f6! Sterk gespeeld. Dit haalt trucs op de diagonaal a1-h8 uit de stelling en dreigt zelf eens wat te gaan slaan.

24.cxb5 axb5 Opnieuw een kritiek moment in deze moeilijke partij

25.Pxe7? Hierna neemt zwart geleidelijk het initiatief over. Wit kon zijn voordeel vasthouden met het fraaie zetje 25.b4!! wat met name b5-b4 van zwart verhindert. Er is verrassend weinig keuze; op 25…exf5 wint 26.Pxd5 Dd7 27.exf5 en 25…fxg5 faalt op het fijne 26.Pxg7! Lf7 27.Pd5! exd5 28.Pf5! wat met name Ph6 mat dreigt, zodat wit zijn stuk met enorme rente terugwint.

In de partij miste wit na 25…Dxe7 26.gxf6 Pxf6 wederom de beste voorzetting, namelijk 27.e5! en speelde in plaats daarvan 27.De3? waarop onaangenaam 27…b4! volgde. Nu ging het van kwaad tot erger met Daan, en tien zetten later gaf hij ontgoocheld op. (0-1)

Ging er eigenlijk wel wat goed dan? Ja natuurlijk, want Peter – helemaal terug van weggeweest - speelde aan het eerste bord de sterren van de hemel tegen IM Mighiel de Jong, die hij ‘kapotgeplugd’ had met het nieuwste boek over het Frans van P. Negi. Loon naar werken!

Doggers – De Jong

Zwart heeft in de opening twee pionnen gesnoept, maar wit heeft iets concreets in petto:

13.Pxh7! Dit alles nog volgens de analyse van Negi, aldus de witspeler. De theorie geeft nog 13…a6 14.Lxc6+ bxc6 15.0-0 met mooie compensatie voor wit. Na lang nadenken kwam zwart echter met een bijzonder creatief idee op de proppen:

13…Kd8!? Je moet er maar opkomen! Dg6+ is niet meer mogelijk, bovendien dreigt hij nu op e5 te slaan omdat het paard op c6 niet meer gepend staat. Dus? Weer terug:

14.Pg5! Verhindert op zijn beurt slaan op e5 vanwege de vork op f7.

14…Ph6 15.0-0 Ld7 Zwart heeft een directe aanslag overleefd maar zijn koning blijft in de problemen. We maken een klein sprongetje en pikken de draad middenin de tijdnoodfase weer op.

33.Pd3! Pe7 34.Dg4 f3?! 35.Tb4! Da2 36.Txd4 Pf5 37.Pb4!

Er heeft een totale transformatie plaatsgevonden. Al wits stukken zijn nu actief en hoewel er in het vervolg hier en daar natuurlijk nog de nodige schoonheidsfoutjes gemaakt worden, bleef wit fier overeind. En toen stond het zo:

Wit staat gewonnen maar wat wint het makkelijkst? Peter koos voor het grootmeesterlijke

55.h3! gxh3+ 56.Kh2 en er is een theoretisch gewonnen eindspel ontstaan: wit speelt zijn pion op naar f5, doet op het juiste moment f5-f6+ gevolgd door Th8, met winst. En aldus geschiedde. Na nog een paar overbodige zetten feliciteerde de zwartspeler zijn tegenstander. (1-0)

En dan Ron Deen: dit seizoen verdiend terug in het eerste team en meteen een vol punt pakken. Dat is klasse hoor. Zoals altijd was er van alles te beleven: mooie vondsten, maar ook gekke wendingen.

Etmans – Deen

Zwart heeft het loperpaar, en je zou denken dat Ron dat graag zo wil houden. Nee hoor!

30…Txa2? Beter waren 30…Lb6 of zelfs 30…La7 met nog aanzienlijk eindspelvoordeel voor zwart.

31.Pxd4 Td2 32.Tc1! Mogelijk had Ron dit onderschat. In elk geval lost dit al wits problemen op.

32…Txd3 33.Pe2 en er hangen bij zwart twee pionnen, waarna een potremise eindspel restereert en de vrede natuurlijk spoedig getekend… Maar wacht! Tien zetten later stond het zo:

Zwart heeft nog een flauw “dreiginkje” (Lb5) in de stelling gewoven, maar zowel Td5 als Td2 zijn daartegen afdoende. Zo niet de witspeler, die nietsvermoedend

43.g4? deed en ruw uit zijn slaap ontwaakte na 43…Lb5 44.Td2 Tb3+ Oeps. Pion kwijt en het is meteen min of meer uit. (0-1)

Maar dit was nog niets vergeleken met wat er gebeurde in de partij van Jeroen Edeling, ook terug van weggeweest. Laten we eerst eens kijken wat er in de opening gebeurde:

Van der Heide – Edeling

1. d4 Pf6 2.c4 c5 3.d5 b5 4.Dc2 bxc4 5.e4 d6 6.Lxc4 g6

7.b3? Dit voelt toch een beetje gek, zult u denken. Nou, inderdaad. Hoe wint zwart direct een pion? Hint: Jeroen speelde het niet!

7…La6? Met 7…Pxe4! had zwart direct kunnen incasseren, want slaan op e4 faalt op Lg7. Nu ging de partij echter gewoon verder. Fast forward naar zet 34.

Wit staat een zeer prettige pion voor en na iets als 34.Pg5 zou zwart een zware pijp roken. Wit produceerde het echter het opmerkelijke

34.Pf4? Geeft zwart de gelegenheid naar een remise-eindspel af te wikkelen door simpelweg te slaan op f4. Zo niet Edeling! Hij rook hier misschien al kansjes met zijn a-pion, en speelde koeltjes door:

34…Td1??! Om vervolgens zijn a-pion naar a3 op te laten stomen… Nog weer een stuk of wat zetten doorspoelen maar:

XABCDEFGHY
8-+-+-vl-+(
7+-+-+-+p'
6-+-+-+pmk&
5+-+-+-+-%
4-+-+-+-+$
3zp-mKN+-zP-#
2P+-+RzP-zP"
1+-+r+-+-!
xabcdefghy
40.Te1 Lg7+ 41.Kc2 Txe1 42.Pxe1 Kg5 43.Kb3 Lf8 44.h3?! h5?! 45.Pd3 Kf5

XABCDEFGHY
8-+-+-vl-+(
7+-+-+-+-'
6-+-+-+p+&
5+-+-+k+p%
4-+-+-+-+$
3zpK+N+-zPP#
2P+-+-zP-+"
1+-+-+-+-!
xabcdefghy

46.h4? Aan deze merkwaardige zet, die zwart de mogelijkheid tot binnendringen op de koningsvleugel biedt, valt af te lezen dat de witspeler er volkomen ‘doorheen’ zat.

46…Ke4 47.Kc4 Ld6 Deze stelling is remise, maar wit kon zich daar kennelijk nog niet bij neerleggen. Een paar zetten later speelt hij nogmaals een pion op de vleugel waar hij zwakker staat (want zijn koning is ver weg): f2-f4. Maar zelfs dat blijft nog remise, totdat het na 57 zetten zo staat:

XABCDEFGHY
8-+-+-+-+(
7+-+-+P+-'
6-+-vl-+K+&
5+-+-+-+-%
4-+-+-+-zp$
3zp-+N+-mk-#
2P+-+-+-+"
1+-+-+-+-!
xabcdefghy
Inmiddels is het zwart die op winst speelt. Tijdens de partij dacht iedereen hier dat het al uit was, en dat lijkt ook zo: randpionnen zijn voor een paard immers berucht moeilijk tegen te houden. De witspeler dacht dat misschien zelf ook:

58.Kf5? Wit had een studieachtige remise na 58.Pe5!! h3 59.Pc4! Lf8 60.Pe3 zie analysediagram:

XABCDEFGHY
8-+-+-vl-+(
7+-+-+P+-'
6-+-+-+K+&
5+-+-+-+-%
4-+-+-+-+$
3zp-+-sN-mkp#
2P+-+-+-+"
1+-+-+-+-!
xabcdefghy
De remise na 60…h2 is niet zo moeilijk uit te rekenen: 61.Pf1+ Kh3 62.Pxh2 Kxh2 63.Kh7 Kg2 64.Kg8 Lb4 65.f8D Lxf8 66.Kxf8 en is net op tijd.

Een subtielere poging is 60…Kf3, men zie: 61.Pf1 Ke2 62.Ph2 Kd2 63.Kf5! (na 63.Kh7? is wit te laat) 63…Kc3 64.Ke4 Kb2 65.Kd3 Kxa2 66.Kc2 en zwart komt niet verder: remise.

In partij was het snel mis na

58…h3 59.Pf4 h2 60.Pe2+ Kh4 en het ongelooflijke was geschied. Wit geeft het op (0-1).

Hiermee hadden we de wedstrijd definitief gewonnen. Helaas (voor hem) wist Henk-Jan dat nog niet, en die speelde dus nog alsof zijn leven ervan af hing – of in elk geval de matchoverwinning. Ook stond al geruime tijd een bijzonder interessant eindspel op het bord (Henk-Jan had de hele partij al beter gestaan)

Visser - Scholl

De winst voor wit is hier thematisch: 1) de toren omspelen naar de tweede rij. 2) de toren naar c2 spelen. 3) Kd8-c7 gevolgd door d7-d8D met winst. Dus: 63. Ta3 Kf6 64.Tf3+ Kg7 65.Tf2 Kg8 66.Tc2, uit.

Henk-Jan deed het anders:

63.Ta8?

O, wat is het leven aan de zijlijn toch makkelijk! Als je zelf al klaar bent, met een biertje in je hand, is het makkelijk schieten. Nog eenvoudiger is dit met een engine die op je laptop meedraait, of door simpelweg de online tablebases te raadplegen. Maar als je zelf achter het bord zit te bikkelen, is het andere koek.

63…Kf6 64.Ta4? Winnend was 64.Ta3. 64…Kg5? Weer mis. Correct was 64…Kf5!

Zelfs hier was het nog niet te laat om het volle punt binnen te halen. Met 65.Td4! (gevolgd door Td2) kon wit alsnog toeslaan. Maar de Goden waren Henk-Jan dit keer niet goed gezind.

65.Kc7? Hierna is het definitief remise. 65…Tc1+! 66.Kb6 Tb1+ en na nog een paar zetten berustte wit in het onvermijdelijke: ½-½.

En zo is De Eenhoorn het seizoen dus uitstekend begonnen. Volgende week spelen we in De Kreek tegen Amstelveen: kom allemaal kijken!

Arne Moll