Achter iedere prijs zit een verhaal en soms meerdere verhalen. Tot de door Robbert van Dijkhuizen, Joseph Molenaar en Arend Stapel gefotografeerde trofeeën behoort een glimmende beker, waarop alleen maar staat ‘NHSB 95/96 kampioen’. In dat seizoen – dat twintig jaar geleden begon – heeft De Eenhoorn historie geschreven.

De aanloop naar die grootse prestatie wordt eigenlijk al kort na de oprichtingsvergadering ingezet. De Eenhoorn en De Groene Zes vinden elkaar snel in een samenwerkingsverband. Het eerste team van de Bovenkarspelers is gedegradeerd uit de promotieklasse, de jonge Hoornse vereniging barst van het talent. Door de krachten te bundelen hoeven die sterke spelers niet in de laagste NHSB-klasse te beginnen en blijft de sportieve ellende van de Koningsclub-seizoenen veel schakers bespaard. Het pas opgerichte Koningsclub uit Bergen speelde ooit zijn eerste bondswedstrijden wel in de vierde klasse NHSB, waar buitenlandse grootmeesters en landelijke subtoppers het opnamen tegen amateurschakers die na een dag hard werken op de boerderij of in de bouw één keer per week een paar uurtjes gezellig achter het bord met de 64 velden wilden zitten. Die gezelligheid was ver te zoeken, toen verdwaalde buitenlandse toppers – volgens sponsor Arnfried Pagel – opeens de tegenstanders bleken te zijn.

GZ/De Eenhoorn heeft op dinsdag 4 oktober 1988 zijn eerste wedstrijd in Den Helder. Het grootste probleem voor de combinatieploeg is het vinden van de speelzaal van MSC dat dat seizoen voor het eerst actief is in buurthuis West End. Voor de tijdcontrole is al een 1-5 voorsprong genomen dankzij winstpartijen van Peter van Waert, Jasper Seelemeijer, Wilko van der Gracht en Jan Kuip en remises voor Vincent Duin en Ron Deen. De afgebroken partijen van Bert Meester en Piet Ootes worden later telefonisch opgegeven, zodat 3-5 de eindstand wordt.

Er is in de eerste klasse A sprake van een heel spannende competitie. Na drie ronden bijvoorbeeld heeft nummer zeven (Excelsior, Heemskerk) slechts één punt minder dan MSC dat na de nederlaag tegen GZ/De Eenhoorn twee keer heeft gewonnen. Het Bovenkarspels/Hoornse team staat ook op drie punten en blijft tot en met de vijfde ronde in de top meedraaien. Dan verliest het met minimaal verschil van Aartswoud dat een maand later de kampioensvlag hijst.

De competitie krijgt overigens een aardige slotwedstrijd: de derby tegen Caïssa. Caïssa moet winnen om aan een beslissingsduel tegen de nummer zes van 1B te ontsnappen. Teamleider Jan Posch toont zich niet optimistisch, als hij stelt dat de nummers 2, 5, 9, 16, 17, 24 en 27 van de clubranglijst plus de alleen extern schakende George Huijzer het eerste achttal moeten vormen. Maar het valt voor hem mee, want op vrijdag 7 april 1989 zegeviert Caïssa met 3½-4½ met winstpartijen van Jan zelf, Gerrit Roos, Leni Poeze en Arnold van der Wolff en remise voor Dirk Lont.

GZ/De Eenhoorn legt beslag op de derde plaats, wordt vervolgens vierde en kroont zich in 1990-1991 tot kampioen van 1A. Dan liggen de onderlinge verhoudingen in Hoorn anders. GZ/De Eenhoorn – Caïssa staat nu in de eerste ronde op het programma en in drie etappes wint de thuisploeg. Op vrijdag 21 september 1990 wordt de derby bij een stand van 1½-1½ afgebroken. De tweede zitting levert GZ/De Eenhoorn tweeënhalf bordpunt op (tussenstand 4-2), waarna telefonisch overleg een eindstand van 4½-3½ oplevert.

In de derde ronde verslaan de Bovenkarspels/Hoornse schakers Aartswoud met 5½-2½ en dat is een belangrijke overwinning. Want in de voorlaatste bondswedstrijd worden ze verrast door middenmoter Magnus (3½-4½), maar dat blijft de enige nederlaag en dankzij een hoger aantal bordpunten dan de Aartswouders kan de vlag in top.

GZ/De Eenhoorn maakt op 21 september 1991 in Haarlem een prima debuut in de hoogste NHSB-klasse. Het eveneens gepromoveerde HWP blijft met lege handen staan. Mark van Ojik, Ron Deen, Adri Haakman, Ronald Ritsema, Rolf de Brouwer, Bert Meester, Vincent Duin en Piet Ootes – de bordvolgorde – zorgen voor een 3-5 overwinning. De ploeg blijft knap meedraaien en staat met nog één duel te gaan bovenaan. Op 14 maart 1992 begint echter een, zij het kortstondige, merkwaardige traditie. Eén slechte wedstrijd verknalt een goed seizoen. Concurrent Kijk Uit komt die dag naar De Huesmolen, zegeviert met liefst ½-7½ en kroont zich tot kampioen. Want de derde titelkandidaat, VVV, komt tegen het puntloze Weenink 2 slechts tot 4½-3½. Op bordpunten worden de IJmuiders eerste, de Alkmaarders tweede en GZ/De Eenhoorn derde. Bij een nederlaag met minimale cijfers zou het de eerste plaats hebben behouden.

Het seizoen 1992-1993 – waarin de thuiswedstrijd tegen VVV door een yogales veel later begint; de spelers kunnen niet bij de materiaalkast komen – levert een herhaling op. Weer verliest GZ/De Eenhoorn als koploper de wedstrijd in de zevende ronde en weer tegen een concurrent (0-0-0) die er met de titel vandoor gaat.

Zaterdag 18 september 1993 is een unieke datum: GZ/De Eenhoorn 2 is naar de promotieklasse gepromoveerd en houdt als eerste tegenstander van het eerste achttal de schade beperkt: 3½-4½. Na vier ronden bezetten Nam Kyoo Boots, Peter Doggers, Wilko van der Gracht, Nico Hauwert, Ronald Ritsema, Jerrel Thakoerdien, Peter van Waert en William de Wit met een score van honderd procent de eerste plaats, als Purmerend 2 langskomt. De topper tegen de nummer 3 krijgt een uitslag die een topper onwaardig is: 1-7.

Dat blijkt een maand later ook, als GZ/De Eenhoorn 2 (Vincent Duin, Alexander Geerts, Dodo Liem, Bert Meester, Michel van der Pal, Vincent Verweij, Jasper Vrugt en Daan Zult) wel van de Purmerenders wint. Het is een belangrijke zege in de strijd om handhaving. Het eerste achttal blijft in die zesde ronde op 4-4 steken tegen degradatiekandidaat Castricum. In de eindstand heeft GZ/De Eenhoorn een punt minder dan kampioen VVV dat eerder in de competitie nota bene in Alkmaar zijn meerdere in de Westfriese concurrent moest erkennen.

De promotieklasse van het seizoen 1994-1995 telt negen ploegen. Kijk Uit en Pat Mat zijn uit de landelijke derde klasse gedegradeerd, Heerhugowaard en Pat Mat 2 zijn de promovendi. Door het oneven aantal is GZ/De Eenhoorn in de eerste ronde vrij en treft het in de tweede GZ/De Eenhoorn 2. Met 5½-2½ krijgt de clubstrijd een logische uitslag. Maar weer gaat het in de eindfase mis. Als koploper speelt GZ/De Eenhoorn eerst teleurstellend gelijk tegen de laag geklasseerde Heerhugowaarders en een maand later verliest het in eigen huis van concurrent Purmerend 2: 3-5. Aan het einde van de rit hebben de Purmerenders één punt meer dan beide teams van het Bovenkarspels/Hoorns samenwerkingsverband.

En dan komen we bij het historische seizoen 1995-1996. Die begint met een opvallend besluit. Het eerste team van de afgelopen jaren speelt als GZ/De Eenhoorn 2 de competitie, het tweede wordt het eerste achttal. Deels heeft dat te maken met een wijziging in de teamsamenstelling. Nico Hauwert is naar noordelijk Noord-Holland verhuisd en Peter Doggers komt uit voor Purmerend. Daan Zult en Jochem Woestenburg stromen door. De psychologische factor speelt wellicht eveneens een rol. Een tegenstander kan – onbewust – tegen GZ/De Eenhoorn 2 minder fanatiek zijn dan tegen GZ/De Eenhoorn 1. Wel hebben Wilko van der Gracht en Jerrel Thakoerdien er bij hun teamgenoten (van het nieuwe tweede) op gehamerd om partijen beter op te bouwen. In voorgaande seizoenen werden te vaak goede stellingen door tijdnood uit handen gegeven.

In het jaarlijkse onderonsje levert de aangepaste speelwijze resultaat op. Dankzij de 6-2 overwinning wordt GZ/De Eenhoorn 2 een van de drie koplopers. VHS 2 en 0-0-0 2 zegevieren met dezelfde cijfers. Ook de tweede wedstrijd van GZ /De Eenhoorn 2 krijgt die uitslag. Het Castricum dat anderhalf seizoen eerder hetzelfde team nog op 4-4 hield, is het slachtoffer. Vervolgens zijn de verschillen tegen HWP (6½-1½) en VVV (7-1) nog groter, maar 0-0-0 2 speelt ook makkelijk zijn eerste vier bondswedstrijden en staat slechts twee bordpunten achter.

Paarden vertolken de hoofdrol in de vijfde ronde. HWP verrast de Alkmaarders, maar Het Witte Paard 2 kan het tegen GZ/De Eenhoorn 2 niet bolwerken: 3-5. De Zaandijkers houden 0-0-0 2 op een gelijkspel, waardoor ons tweede zijn voorsprong kan uitbreiden naar drie punten; met nog drie duels te gaan.

De eindsprint komt moeizaam op gang, want concurrent 0-0-0 2 trekt de topper tegen GZ/De Eenhoorn 2 met 6-2 naar zich toe en brengt de spanning terug. Het is weer het oude liedje: tijdnood en prima stellingen om zeep helpen. Zal de sprong naar het landelijk niveau opnieuw mislukken?

Maar het herstel is krachtig. In de achtste ronde wordt middenmoter Kijk Uit met een 6½-1½ nederlaag naar IJmuiden gestuurd. Een plusje is dat 0-0-0 2 wat zuiniger zegeviert (5-3 tegen Heerhugowaard), waardoor de Alkmaarders een wedstrijdpunt en vierenhalf bordpunt minder hebben. Een gelijkspel in de slotwedstrijd is voor GZ/De Eenhoorn 2 voldoende om de vlag in top te hijsen.

En de koploper laat er geen gras over groeien. Het is tijd om revanche te nemen. Een jaar geleden begon met de 4-4 tegen Heerhugowaard de misère, op 20 april 1996 staat GZ/De Eenhoorn 2 slechts anderhalf bordpunt af aan de Heerhugowaarders. Concurrent 0-0-0 2 verslaat Castricum met liefst 7-1, waardoor de thuisploeg in café De Swan met GZ/De Eenhoorn 2 kan feestvieren. Heerhugowaard houdt zijn punt voorsprong op Castricum, dat degradeert, vast.

Maar de vreugde is uiteraard in Hoorn het grootst. Iets meer dan acht jaar (‘twee’, zal oprichter Jan van Kalken – die op 29 februari 1988 aan de wieg van de vereniging stond – zeggen) na de oprichting maakt De Eenhoorn de stap naar de KNSB-competitie. En voor het eerst krijgt Hoorn een landelijke schaakclub. Voor 1932 was de eerste klasse de enige landelijke klasse en speelde Caïssa in de top van de Noordhollandsche Schaakbond. In 1932 zegde Caïssa zijn lidmaatschap op om toe te treden tot de Westfriesche Schaakbond. Na de Tweede Wereldoorlog is de schaakcompetitie gereorganiseerd en sindsdien acteerde Caïssa altijd op NHSB-niveau.

Als kampioen van de NHSB krijgt GZ/De Eenhoorn in 1996 de gefotografeerde beker uitgereikt. Het markeert de start van een nieuw hoofdstuk in de Hoornse schaakhistorie. Het debuut in de KNSB-competitie wordt meteen een feest, als de titel in de derde klasse C wordt veroverd. In de volgende achttien seizoenen speelt De Eenhoorn en nu Caïssa-Eenhoorn elf keer in de tweede en zevenmaal in de eerste klasse. Van die zeven jaar in de nationale subtop is ons vlaggenschip twee keer laatste geworden, maar heeft ook tweemaal op het erepodium gestaan: tweede in 2009, derde in 2011. Zal die ontbrekende plaats ooit worden bereikt?