In De Telegraaf van zaterdag 22 november 1980 staat een column van Gerth van Zanten die voor de helft over schakers gaat. ‘Halfgare schakers’ luidt de kop. Daar moet ik aan denken, als tijdens de vijfde ronde van het eindejaarstoernooi van Degoschalm bij de partij Andrew Weltevreden-Fred Avis de stukken in het rond vliegen. De zwartspeler wint en legt daarmee de basis voor de eindzege.
Traditioneel houden de verenigingen Torenhoog (Hoogkarspel) en Degoschalm (Westwoud) op de laatste maandagavonden van het jaar snelschaaktoernooien. Bijna altijd melden zo’n dertig liefhebbers van de tienminutenpartijen zich. Het zijn er in dorpshuis De Schalm 36 en op de eerste verdieping staat een tafel met ook 36 prijzen. Penningmeester Erik Piet heeft voor elk wat wils gezorgd.
We zitten niet in de vaste speelzaal van Degoschalm op de begane grond, want die is voor zo’n deelnemersveld te klein. In een gemoedelijke sfeer worden tussen kwart over acht en half twaalf gedurende zeven ronden een kleine vierduizend zetten gedaan.
,,Schakers zijn hoogste merkwaardige mensen’’, begint Gerth van Zanten zijn column over relaties en hij citeert dr Helmut Pfleger, psycholoog en 35 jaar geleden in het toenmalige West-Duitsland een zeer goede schaker. Pfleger beschouwt de koning als de vader van de schaakspeler en de dame als zijn moeder en ziet in het schaakspel een symbolische neerslag van het Oedipus-complex. Ik denk dat dat allemaal wel meevalt en zie schakers als topsporters (Anish Giri, Magnus Carlsen, Vasil Ivantsjoek, enzovoorts) en mede-liefhebbers van een boeiend tijdverdrijf (mijn clubgenoten en overige amateurs).
En in het rond vliegende stukken verhogen de amusementswaarde van een schaakavond waarop vooral ontspanning troef is. Na vier ronden leiden Fred Avis, Nick Manshanden en Andrew Weltevreden met de maximale score en Fred en Andrew treffen elkaar vervolgens. In de tijdnoodfase blijkt hun houten klok van veertig jaar oud niet goed te werken. Freds vlag is gevallen, terwijl zijn wijzer op één minuut voor twaalf staat. Na een korte discussie over reglementen gaan de twee verder. Een ruil van het overgebleven materiaal (dame, twee torens en een licht stuk) verloopt door het regelmatig omvallen met horten en stoten. Fred heeft twee pionnen meer en probeert vliegensvlug zijn vrijpionnen naar de overkant te brengen, waarbij de pionnen vaker op hun kant liggen dan dat ze recht overeind op de velden staan. Het is zelfs onduidelijk of ze op de juiste velden worden teruggezet en dat geldt ook voor het omvallende witte materiaal. Uiteindelijk beslist een matzet van zwart de heftige strijd.
Daarna keert de rust terug. In de volgende toppartij, tegen Nico Weel die ook vijf uit vijf heeft, slaat Fred Avis opnieuw toe. Zijn nederlaag in de slotronde tegen Rik Slaman (die een week eerder in Hoogkarspel zeven uit zeven haalde, met Andrew op de tweede en Nico samen met Peter van Waert op de gedeelde derde plaats) is niet van invloed op de ontknoping. Fred Avis blijft eerste, Nico Weel wordt tweede, Rik Slaman derde. Het was gewoon weer bar gezellig en met een vracht aan beste wensen keert iedereen huiswaarts.
Uitslagen spelers Caïssa-Eenhoorn:
Eerste ronde: Frans Kool-Fred Avis 0-1, Rik Slaman-Nick Manshanden 0-1, Erik Piet-Co Buysman 0-1.
Tweede ronde: Fred Avis-Jim Wittebol 1-0, Nick Manshanden-Hans Morsink 1-0, Co Buysman-Paul Deken 1-0.
Derde ronde: Piet Sinnige-Fred Avis 0-1, Gerard Beerepoot-Nick Manshanden 0-1, Andrew Weltevreden-Co Buysman 1-0.
Vierde ronde: Fred Avis-Dirk Mantel 1-0, Nick Manshanden-Andrew Weltevreden 1-0, Nico Weel-Co Buysman 1-0.
Vijfde ronde: Andrew Weltevreden-Fred Avis 0-1, Nico Weel-Nick Manshanden 1-0, Co Buysman-Daniël Koopman 1-0.
Zesde ronde: Fred Avis-Nico Weel 1-0, Nick Manshanden-Dirk Mantel 0-1, Co Buysman-Piet Sinnige 1-0.
Zevende ronde: Rik Slaman-Fred Avis 1-0, Nick Manshanden-Co Buysman 0-1.
Eindstand aan kop: 1. Fred Avis 6, 2. Nico Weel 6, 3. Rik Slaman 5½, 4. Dirk Mantel 5, 5. Ed Hornick 5, 6. Peter van Waert 5, 7. Co Buysman 5, 8. Erik Piet 4½, 9. Bas Doodeman 4½, 10. Nick Manshanden 4, 11. Andrew Weltevreden 4, 12. Gerard Beerepoot 4, 13. Carlo Oud 4, 14. Hendrik Kager 4, 15. Renzo Snel 4, 16. Gerard Broersen 4.
Goh Co, waar haal je al die wijsheid vandaan ? …
Tja wel een aardig probleem… De vlag van mijn kant van de Garde-klok viel, maar duidelijk was, dat dit te vroeg was : ik had nog een minuut.. De klok was dus duidelijk defect, hetgeen ook al snel door de scheidsrechter werd geconstateerd. De scheidsrechter besliste, dat echter de vlag beslissend was, ook al was de klok defect, en liet het verder aan de spelers zelf over indien zij wilden doorspelen. Gelukkig was mijn tegenstander zo sportief door te spelen.
Het FIDE-reglement biedt uitkomst 🙁 want dit is natuurlijk niet de eerste keer in de geschiedenis, dat dit zich voordoet… )
Artikel 6.10 a: Elke aanduiding van de schaakklok wordt als beslissend beschouwd, tenzij er sprake is van een kennelijk gebrek. Een schaakklok met een kennelijk
gebrek moet worden vervangen door de arbiter, die met uiterste zorgvuldigheid
moet bepalen welke tijden er op de vervangende schaakklok moeten worden aangebracht.
b
Als tijdens de partij geconstateerd wordt dat de instelling van een of beide
klokken incorrect is, dan moet een van de spelers of de arbiter de
schaakklok onmiddellijk stilzetten. De arbiter moet de correcte instelling
invoeren en de kloktijden en zo nodig de zettenteller aanpassen. Hij moet
met uiterste zorgvuldigheid de juiste instellingen van de schaakklok
bepalen.
Strekking van het verhaal : door de scheidsrechter laten vaststellen wat de juiste stand van de klok is, ( ” alsof het gebrek zich niet heeft voorgedaan ” ) en gewoon doorspelen.
Dit doet ook het meest recht aan de bedoeling van het schaakspel.. : beslissingen moeten op het bord vallen volgens de regels van het spel, en niet erbuiten. Fouten in het materiaal , een externe oorzaak, moeten dan ook zo snel hersteld worden..
Prima toernooi overigens : afgezien van het resultaat : gezellig en gemoedelijk , maar toch veel strijd: zoals een echte schaakavond behoort te zijn