"De roest verslijt nog meer dan het schuren." (Nicolaas Beets)

"Plaats het bord zo, dat de zon in de ogen van uw tegenstander staat." (Ruy López)

Langdurige blootstelling van metaal aan de elementen der natuur. Versleten schroefpompen, vastgelopen tandwielen. Halfvergane ijzeren schoepenraderen die traag ronddraaien en onherroepelijk tot stilstand komen. En dit alles toegepast op de menselijke hersenen.

Zomaar wat associaties die in mijn hoofd opkwamen tijdens en vooral ná de wedstrijd tussen Philidor Leeuwarden en Caissa-Eenhoorn van afgelopen zaterdag in Klasse 1A. In het zonovergoten denksportzaaltje in Leeuwarden zaten de schakers het tikken van de tijd te negeren. Ze dachten nog jong en fris te zijn, maar hun brein leek onherroepelijk aangetast door langdurige oxidatie van de denkraderen.

Het jaargetijde neigt tot zwaarmoedigheid, maar was het echt allemaal zo erg? Misschien niet. Laten we liever kijken hoe de wedstrijd verliep.Halverwege de ronde was uw verslaggever eerlijk gezegd nogal pessimistisch over de einduitslag. Het piepte en het kraakte. Het wrong en het rammelde. Er waren slechts twee echte lichtpuntjes: Peter Doggers en Arlette van Weersel stonden allebei goed.

Nou ja, twee lichtpuntjes.. het waren er een stuk meer, want na een uurtje spelen scheen het zonlicht dusdanig fel naar binnen, dat diverse Caissa-Eenhoorn spelers er nadeel van ondervonden. De luxaflex werkte maar half. Bord 5 werd zelfs verplaatst, naar een plekje in de schaduw. De thuisspelende ploeg zelf had nergens last van, want zij speelden, heel handig, met hun rug naar het zonlicht. Dat doen ze trouwens altijd, voor zover ik weet. Tip voor volgende keer: draai het ook eens om, beste Philidor-spelers, of repareer die luxaflex!

Terug naar de wedstrijd. Ik had het over echte lichtpuntjes. Arlette, aan bord 7, had het loperpaar bemachtigd en ook nog een toren op de zevende rij.

Hier was misschien geen sprake van roest, maar doordat Arlette het nog zo lang probeerde, voelde het toch als een slijtageslag. En hoe zat het met Peter Doggers, die al maanden geen stuk meer had aangeraakt? Aan bord 1 had ook hij met wit een zeer kansrijke stelling opgebouwd tegen de onbetwiste nummer 1 van Leeuwarden, Mighiel de Jong.

Na een zet of 18 stond er een typische Open Siciliaan op het bord, zoals we die Peter altijd graag zien spelen: tegengestelde rokades, beide spelers hebben aanval, beide koningen zijn in gevaar. Wit heeft de open h-lijn, zwart heeft de diagonaal a1-h8 bemachtigd. Kijk en huiver.

Het kan niet ontkend worden dat de zwartspeler taai verdedigd heeft, maar als je op diverse momenten tegen een min 14 (!) stelling hebt aangekeken, is het punt je natuurlijk wel in de schoot geworpen.

Gelukkig begonnen er in de loop van de middag ook dingen goed te gaan. Martijn Monteban verkeert in bloedvorm. Verroest? Hij niet. Met enige hulp van zijn tegenstander drukte hij aan bord 6 ook nu weer een prima punt:

Ook bij Henk-Jan Visser (bord 4) leek alles voorspoedig te gaan. Weliswaar had Henk-Jan weer eens veel te lang nagedacht, maar dankzij sublieme openingsvoorbereiding in het Nimzo-Indisch had hij wel een gewonnen stelling bereikt tegen Jeroen Weggen. Maar voordat de vis op het droge was, moest de Visser nog hard werken.

Alexander Geerts (bord 10) ging van een iets mindere naar een gelijke naar een iets betere stelling, met een prettig (maar nog lang niet gewonnen) eindspel als gevolg. Een soort omgekeerde oxidatie dus. Voorzichtig begonnen sommige Eenhoorn-spelers hier al een punt te tellen, maar dat was te voorbarig.

Dat was, na het debacle bij Peter, alweer pech voor de Eenhoorners. En het leed was nog niet geleden. Arne Moll (bord 5) en Jerrel Thakoerdien (8) gingen alle twee ten onder in het Spaans. Onbegrip van de stellingsproblematiek en schimmige hersenspinsels kenmerkten hun beider ondergang.

Moll, die de afgelopen maanden in Spanje weliswaar enig wedstrijdritme had opgedaan, zat al vanaf het begin niet lekker in de partij. Hij keek tegen het felle zonlicht in (zonnebril thuis laten liggen) en herinnerde zich bovenal zijn openingsvoorbereiding niet. "Je kunt moeilijk nadenken over iets wat je je niet herinnert," schreef J. Bernlef al treffend in Hersenschimmen.

In vergelijking met deze wanprestatie maakte Jerrel het een stuk spannender, maar ook hij moest uiteindelijk in tijdnood het onderspit delven.

Na al deze ellende was de duw- en trekoverwinning van Jeroen Edeling (bord 9) op Jan Boersma wel zo prettig. Soepel ging het niet, maar ach, soepel winnen doen alleen computers. We komen erin op zet 34, als de handgranaten die tijdens dit  loopgravengevecht zorgvuldig gelegd zijn, op het punt van ontploffen staan. Zonder engine is er geen touw aan vast te knopen, maar laat u zich daar niet door van de wijs brengen.

En zo stond het dus 4-4 met nog twee partijen die aan de gang waren: aan de borden 2 en 3. Het kon nog altijd alle kanten op, in twee zeer moeilijke eindspelletjes. Daan Zult had met zwart tegen Bas van der Lijn een goede partij gespeeld (op een gek moment in het vroege middenspel na, waarin beide spelers kwaliteitswinst voor wit misten) en stond inmiddels iets beter in het verre lopereindspel. Maar was het ook gewonnen?

Daan baalde na afloop stevig. "Verdriet is het roest van de ziel," schreef Samuel Johnson. "Elke nieuwe gedachte die binnenkomt, schuurt er wat vanaf."

Dankzij dat halfje was het nu 4,5-4,5. Alleen Micha Dorokhin, die in de eerste twee ronden op iedereen indruk had gemaakt met zijn frisse spel, was nog aan bikkelen. Hij speelde tegen de sterke routinier Addy Lont (die een half uur te laat gekomen was omdat zijn trein vertraging had; gelukkig voor Lont had men besloten een kwartier te wachten alvorens de klok in te drukken.) Micha had de hele partij met zijn rug tegen de muur gestaan en de zwarte winst leek slechts een kwestie van techniek en van tijd. En tijd. En nog meer tijd, Maar Micha weigerde om te vallen.

Micha had het weer geflikt!

Na deze dramatische ontknoping stond dan toch 5-5 op het bord. Geflatteerd in het voordeel van Philidor? Ja, want Caissa-Eenhoorn had over het algemeen het beste van het spel. Maar terecht is de 5-5 toch ook wel weer: spoken, hersenschimmen en gebrek aan scherpte speelden te veel spelers parten in deze wedstrijd. Volgende keer nemen we maatregelen.

Een anti-roest spray bijvoorbeeld. En zonnebrillen.