De schoonmaakploeg is al aan het werk, in bijna alle speelzalen van De Noteboom is het licht uit. Bij Paul Keres ontstaat de vrees dat de club niet aan de verplichting kan voldoen om voor 20.00 uur de uitslagen van een bondswedstrijd door te geven. Gedurende de late middag en vroege avond is Fred Avis bezig om overeind te blijven tegen FM-speler Joris Kokje. En zie, vrijwel op klokslag acht uur lukt het: de partij eindigt in een patstelling.

Paul Keres - Caïssa-Eenhoorn na zo'n vijf uur schaken. Alleen bord 9 en 10 zijn nog bezig. Links de partij Joris Kokje - Fred Avis na zeventig van de 189 zetten.

In de tweede ronde van de KNSB-competitie heeft Caïssa-Eenhoorn een uitwedstrijd tegen titelkandidaat Paul Keres. Het samenstellen van het tiental kost enige moeite, maar dat komt keurig tot stand. Vorig seizoen bleef de ploeg uit Utrecht met 7-3 de baas over onze beste schakers en met een gemiddelde rating van 2355 is de verwachting dat Paul Keres opnieuw zal toeslaan. Caïssa-Eenhoorn 2 moet – na de 1-7 thuisnederlaag tegen Leiderdorp – punten pakken om zo snel mogelijk in veilig gebied te belanden en van belang is dat het tweede team op volle sterkte kan spelen. Het eerste heeft twee invallers nodig en daarom stappen Fred Avis en Co Buysman, in gezelschap van vaste kracht Ron Deen, in de trein naar de Domstad. Ze drukken hun stempel op het rating- en leeftijdgemiddelde van de ploeg.

We denken allebei dat Fred als 60-jarige zijn debuut in de eerste klasse maakt, maar dat is niet zo. Op 23 april 2016 werd hij opgesteld om aan het negende bord in de uitwedstrijd tegen De Wijker Toren (uitslag 5-5) te spelen. Op weg naar Utrecht vraagt de oud-voorzitter zich af of hij wel vaker in het eerste heeft geschaakt en nu wordt het tijd om ons enige zorgen te maken, want Fred is jarenlang een trouwe kracht in Caïssa 1 geweest. Voor de fusie schaakte hij 85 keer (promotieklasse NHSB en eerste en tweede klasse) in het vlaggeschip, goed voor 54 bordpunten. Misschien komt het door de spanning dat hij die staat van dienst is vergeten.

De Nederlandse schaakwereld eert zijn internationale helden. Teams van onze vereniging hebben tegen wereldkampioenen (Max Euwe, Emanuel Lasker, Tal, Botwinnik) en wereldtoppers (Zukertort, Staunton, Philidor) gespeeld en ditmaal zit Paul Keres tegenover ons. De resultaten zijn wisselend en dat is in de wedstrijd zelf ook zo.

Daan Zult heeft plezierige herinneringen aan partijen tegen Xander Wemmers, vorig seizoen remise, en die worden deze zaterdag voortgezet. In een Engelse partij schuift Daan na een pionnenruil op d5 zijn e-pion op en valt daarmee een Utrechts paard aan. Na 12. … Pg4 13. h3 meent de IM-speler hetzelfde te kunnen doen met … d4 (tegen een wit paard op c3), maar de paardruil kost hem een pion. Druk op de koningsvleugel levert een tweede pion op, maar zwart probeert het centrum open te breken omdat Daans koning nog steeds op e1 staat. Een stukoffer haalt voor de Paul Keres-routinier niets uit. De witte stelling klopt als een bus en dan beseft Xander dat hij met een stuk minder en een dreigende aanval op zijn veste geen tegenspel heeft.

Vrijwel gelijktijdig delft Henk-Jan Visser het onderspit. Tegen Jan Breukelman, op weg naar de IM-titel, komt het tot een ‘ruil’ van een licht stuk tegen vier pionnen en die overmacht aan Utrechtse boertjes kan Henk-Jan niet beantwoorden.

Daan Zult en Martijn Monteban zitten als witspelers naast elkaar (door een late, maar logische afmelding heeft Caïssa-Eenhoorn het vierde bord opgegeven) en het lijkt erop dat ze van elkaar hebben afgekeken, want ook Martijn schuift zijn e-pion door om het paard op f6 aan te vallen. Niels Ondersteijn reageert met … d4 hetzelfde als zijn ploeggenoot Xander Wemmers. Het verschil is dat er geen materieel verschil ontstaat. Er wordt afgewikkeld naar een eindspel met lichte stukken en uiteindelijk blijven lopers van ongelijke kleur, en vijf pionnen voor elk, over. Remise is een prima resultaat voor onze enige titelhouder deze middag.

Bij een 2½-1½ stand stokt het goede nieuws. Op de meeste borden is het domstedelijke ratingoverwicht aanzienlijk en dat lijkt zich uit te betalen naarmate de partijen vorderen. Ardjan Langedijk moet al snel een wat lastige pionnenstructuur op de damevleugel repareren en via een open e-lijn komt David van Kerkhof in zijn stelling. Zwart verdedigt zich knap en in een toreneindspel met lopers van gelijke kleur is er nog steeds evenwicht. Maar al een hele tijd is er Utrechtse druk op veld d5 en daar staat nu een isolani van Ardjan. Vlak voor de tijdcontrole gaat het mis. Wit kan die pion ongestraft slaan, omdat de koning en toren van zijn opponent op dezelfde diagonaal belanden. Een loperschaak rondt een torenruil af. Tegen tijdnood aan hikkend verliest Ardjan nog een pion en dan is het uit.

Alexander Geerts gaat lang gelijkop met Peter Lombaers, al is er wel enige druk van de zijde van de FM-speler. Zijn e-pion is tussen de d- en f-pion van wit naar de vierde rij geslopen. Als Alexander de f-pion verliest, kan zwart zijn vrijpion – die inmiddels op e3 staat – ondersteunen en verlegt hij de strijd naar de andere flank. Aan Utrechtse zijde werkt vervolgens alles (zware en lichte stukken, pionnen) mee om een zware aanval om te zetten in een bordpunt.

Aan het zesde bord neemt Ron Deen het op tegen IM’er Demre Kerigan. Hij komt niet makkelijk in het middenspel. Zwart heeft kwetsbare pionnen op a5, c5 en e5 en hij moet een vrijpion op d5 tegenhouden. Ron kan wat druk wegnemen met 38. … Pxd5. Na dameruil zijn alle torens overgebleven en beschikken beide spelers over een paard. In een gelijkwaardige stelling geeft zwart een paardruil geen goed vervolg, waardoor zijn opponent opeens twee gevaarlijke vrijpionnen krijgt: op b6 en e6. Na een ruil van de laatste stukken zal een van die twee promoveren, maar dat wacht de Caïssa-Eenhoorn-speler niet af: 5½-1½.

Kopman Misja Dorokhin geeft zijn Bird-opening een Engels accent en dat levert een interessante partij tegen Hugo ten Hertog (rating 2503) op. Na vijftien zetten zijn de dame, een toren en een paard van het bord en het lijkt erop dat wit de grip op de partij enigszins aan het verliezen is. Paul Keres’ sterkste speler kan een achtergebleven pion op c3 aanvallen, maar kiest voor een verdedigingszet om zijn pion op f5 te behouden. Daarna kantelt de partij en verovert Misja een pion. In een toreneindspel met lopers van ongelijke kleur komt er nog één bij. Zwart moet met zijn stukken en een pion op h7 de witte pionnen op de f-, g- en h-lijn tegenhouden. De eerstebordspeler van Caïssa-Eenhoorn ruilt de laatste zwarte pion tegen zijn g-pion en staat na 74 zetten gewonnen. Hij verslikt zich echter in een truc van de internationaal meester (na torenruil met pionwinst blijft zijn opponent met een randpion zitten en een promotieveld van de verkeerde kleur) en opeens zit er niet meer dan remise in.

Co Buysman stuit op Paul Hommerson, vorig seizoen met 6½ uit acht teamtopscorer van Paul Keres. Het wordt een lange zit voor de invaller. In een middenspel verliest wit een pion op de damevleugel, waar zijn opponent een vrijpion krijgt. Die kan Co ruilen tegen zijn d-pion, maar hij heeft nog steeds een pion minder en moet in de verdediging. In een toreneindspel met witveldige lopers staan de Utrechtse pionnen op witte en de Hoornse op zwarte velden. Er wordt langdurig gemanoeuvreerd, tot wit onnodig een tweede pion kwijt raakt. Na vijf uur (en tachtig zetten) feliciteert hij de deze middag enige Utrechter zonder titel.

Het kan nog langer, laten Fred Avis en Joris Kokje zien. Na 23 zetten is er nog niets aan de hand. Alle lichte stukken zijn geruild. Zwart heeft een geïsoleerde pion op c6 die hij na torenruil niet kan behouden. Op de 42^e zet raakt Fred een tweede pion achter, maar dat verlies heeft hij ingecalculeerd om op eeuwig schaak te kunnen spelen. Via torenruil pakt zwart een pion terug. Met weinig tijd op de klok moet de witspeler twee zetten herhalen om een minuutje te winnen en die tactiek past hij verschillende keren toe. Na 87 zetten hebben beiden alleen de dame nog en de pionnen op de g- en h-lijn. De stelling is dan gelijkwaardig. Even later klinkt er op luide toon een woord dat we in dit verslag niet zullen vermelden: Fred verspeelt onnodig zijn h-pion. Op dat moment komen krachten naar boven, waardoor we hem als een wereldkeeper kunnen beschouwen. Een foutje is snel gemaakt, maar Caïssa-Eenhoorns routinier vecht als een leeuw en geeft steeds op de juiste manieren schaak. Als Joris 144.  g6 speelt (er staat een zwarte pion op g7; als de dame de achtste rij kan bereiken is het mat in één), wordt het tijd om alvast aan de vijftigzettenregel te denken. Scheidsrechter René Westendorp zal het notatieformulier raadplegen om te kijken wanneer die in werking treedt. Na 29 dameschaakjes op rij ontdekt zwart dat hij met dameruil zich kan verzekeren van remise. Daarna moet zijn koning de hoek in gaan en pendelen tussen g8 en h8. Zo geschiedt. Beide spelers gaan door tot het gaatje en op de 189^e zet is een patstelling te zien. Het loopt tegen achten, aan toegevoegde tijd is meer dan drie uur gebruikt. De twee Hoornse langzittenden zullen, na een diner in de Utrechtse binnenstad, pas na middernacht in hun woonplaats arriveren. Bijna veertien uur onderweg.

Paul Keres – Caïssa-Eenhoorn lijkt een beetje ‘another day at the office’, maar wordt een onvergetelijke wedstrijd, omdat Fred een zeeslang heeft getemd. Als we later horen dat Caïssa-Eenhoorn 2 heeft gewonnen, kunnen we ook vaststellen dat het invallersbeleid uitstekend is geslaagd.