‘Caïssa vaart wel’ is de titel van de jubileumeditie van Caïssa Nieuws, het clubblad dat ruim drie maanden geleden verscheen. Het 70-jarig bestaan van de Amsterdamse schaakvereniging – opgericht op 1 mei 1951 – werd om coronaredenen met een dik jaar vertraging gevierd. In de nog jonge bondscompetitie zijn de drie woorden van toepassing op de eersteklasser die in een zinderend duel Caïssa-Eenhoorn met minimaal verschil verslaat en na twee ronden met Wageningen de ranglijst aanvoert.

Caïssa-Eenhoorn jubileert komend jaar. De geboortedatum is 15 januari 1923, de naderende feestdag is zaterdag 4 februari 2023 en het zal mooi zijn als rond die tijd een websiteverslag ‘Caïssa-Eenhoorn vaart wel’ als titel krijgt. Zaterdag raakt het Hoornse vlaggeschip enigszins uit koers. Op verschillende borden wordt het kompas niet aangehouden, waardoor de uit de meesterklasse gedegradeerde thuisploeg iets te veel van het goede krijgt.

Het is aangenaam toeven in buurthuis Lydia dat is omringd door steigers en zo wat van zijn statigheid heeft verloren. Vrijwilligers en gebruikers hebben de afgelopen tijd moeten strijden om het grote gebouw te behouden voor de wijk. In ruim veertig jaar zijn er regelmatig plannenmakers geweest die weinig gevoel voor verenigings- en welzijnswerk hebben en geld speelde daarbij vaak een negatieve rol. Sinds enkele maanden is er de Stichting Buurthuis Lydia en door de nieuwe aanpak wordt er tegenwoordig over Huis van de wijk Lydia gesproken. Leuk om te zien is dat in de wijkkrant een denksportpagina staat. Het septembernummer heeft een soort stikmat in drie van Caïssa-routinier Arno Bezemer.

Caïssa-Eenhoorn speelt dit seizoen viereneenhalve thuiswedstrijd en die halve dankzij het duel in deze tweede ronde van de KNSB-competitie. De helft van de Hoornse ploeg woont in of bij ’s lands hoofdstad en zeker elf spelers en oud-spelers van onze vereniging zijn lid geweest van Caïssa. We geven de namen: Peter Doggers, Alexander Geerts, Arne Moll, Farhad Mukhtarov, Niek Narings, Mark van Ojik, Dimitri Reinderman, Kevin Smit, Henk-Jan Visser, Gilbert Vrancken en Daan Zult. En dat brengt ons bij het eerste optreden van de Hoornse schaaktop in Amsterdam. We schrijven zaterdag 6 maart 2004, wanneer Caïssa gastheer is voor de twee sterkste achttallen van De Eenhoorn. In de tweede klasse B is sprake van een topper, als de op de tweede plaats staande Amsterdammers het opnemen tegen de nummer 3 van de ranglijst. De Eenhoorn wint met 3-5 en aan het einde van de rit zijn de bordjes verhangen: het Hoornse team wordt tweede en promoveert, omdat eersteklasser Vianen/DVP vrijwillige degradatie heeft aangevraagd. Nog even alle partijuitslagen: Ron Nep – Ron Deen 0-1, Niek Narings – Henk-Jan Visser 0-1, Albert Riemens – Daan Zult ½-½, Hugo van Hengel – Sjoerd Plukkel 0-1, Micha Leuw – Jeroen Edeling 0-1, Robert Kikkert – Martijn Monteban ½-½, Hajo Jolles – Sjors Broersen 1-0, Avni Sula – Nico Hauwert 1-0.

De tweede teams komen uit in de derde klasse B, waarin Caïssa 2 begin maart de punten goed kan gebruiken. De 4½-3½ zege op de solide middenmoter De Eenhoorn 2 is het begin van een eindsprint die handhaving zal opleveren. Ook hier alle partijuitslagen: Elwin Osterwald – Mark van Ojik 0-1, Paul Schipper – Alexander Geerts 1-0, Dennis Breuker – Ardjan Langedijk 0-1, Pieter Melford – Ronald Ritsema 1-0, Tom Spits – Bert Meester ½-½, Wilbert de Kruijff – Joseph Molenaar 0-1, Aldo van de Woestijne – Jerrel Thakoerdien 1-0, Theo Weijers – Roy Kerkhoven 1-0.

Het zal duidelijk zijn: aan spanning geen gebrek op die lentezaterdag van achttien jaar geleden. Daarna zullen er nog veel duels tussen teams van beide clubs volgen die kleine uitslagen krijgen. En dat is deze zaterdagmiddag opnieuw het geval.

Die zestien partijen uit 2004 geven veel bekende namen te zien en dat is in deze eersteklassewedstrijd ook zo. Arne Moll opent de score binnen het uur door met Hans Ree remise overeen te komen. De Amsterdammer is na Max Euwe, Hein Donner en Jan Timman de vierde Nederlander aan wie de grootmeestertitel in het klassieke schaak is verleend (in 1980). En naast zijn prestaties op het bord heeft hij prestaties met de pen geleverd. Schaakrubrieken in de Haagsche Post en NRC Handelsblad, talrijke colums gebundeld in een tiental boeken. Om die reden past grandmaître beter bij Hans Ree dan het veel gebruikte grootmeester dat wat minder uitstraling heeft voor zijn staat van dienst in het Nederlandse schaakleven. De zwartspeler wordt warm noch koud van Arnes 1. b4 en na twaalf zetten tekenen ze de vrede. Voor de goede orde: vorig seizoen in de meesterklasse tekende Ree voor anderhalf uit vier.

 

Peter van den Brink zet de Hoornse ploeg op voorsprong. Met 15. … b4 dwingt hij Cor Croese tot een beslissing: waar moet het paard op c3 naar toe? Een sprong naar het centrum lijkt logisch, maar het antwoord van Peter is ijzersterk. Na 16. … Pd7 heeft het paard geen vluchtveld. Stukwinst voor zwart derhalve die daarna op fraaie wijze snel scoort. Wit denkt met een actieve loperzet materiaal terug te kunnen winnen, maar de stelling van zijn opponent zit zo perfect in elkaar dat hij ook de loper kan slaan. Met anderhalf uit twee is Caïssa-Eenhoorns clubkampioen teamtopscorer.

 

Misha Dorokhin en Rogier van Arkel bouwen de spanning langzaam op. De damevleugel is het strijdtoneel voor de komende ontwikkelingen en het zijn vooral de paarden van Misha (met zwart) die het werk uitvoeren. Ze jagen de Amsterdamse dame op, maar na dameruil staan ze allebei op de a-lijn en zwart kiest voor een riskante oplossing om ze in het spel te houden. Rogier speelt echter niet zijn vrije d-pion op en als die wordt geblokkeerd, komt de uitslag op het notatieformulier: ½-½.

 

Rond de klok van vier uur is er voor Caïssa-Eenhoorn geen vuiltje aan de lucht. Geen enkele stelling geeft een indicatie dat er vier nullen zullen vallen. In de speelzaal zitten Nick Manshanden en Gilbert Vrancken op het podium en de overige acht in een erkerachtig deel van de speelzaal. Vier hebben uitzicht op het Roelof Hartplein in nazomerse sferen, de andere vier kijken naar een steiger die is afgedekt met een lichtblauw doek. Dat minder fraaie decor zal niet de reden zijn van de nederlaag van Peter Doggers die in een prima stelling tegen Caïssa’s clubkampioen Jack Blanchard een toren in de aanbieding doet. Beiden nemen om beurten het initiatief en als Peter na een wederzijdse lange rokade de controle heeft op de damevleugel, zet hij op de andere flank aan. Daar verdwijnen alle pionnen en het zijn met name zwarts lichte stukken die geen jofele positie innemen. Wit kan daar echter niet van profiteren, omdat hij een toren weggeeft.

 

Nick Manshanden maakt op fraaie wijze een einde aan een reeks van vijf verliespartijen. Hij offert in de Franse doorschuifvariant een pion voor ontwikkelingsvoorsprong, die goed te zien is na 12. … Pa5. Alle stukken op de koningsvleugel van Abe Willemsma zijn nog niet van hun plaats geweest. Vooral de Hoornse pion op e5 beperkt de vrijheid voor zwart. Nick lijkt aan het einde van een afruil een stuk tegen twee pionnen te kunnen winnen, maar kiest voor de sterkste voortzetting. Na 25 zetten is het zware materiaal nog over, alleen moet de Amsterdammer – die dan een pion meer heeft – duur betalen voor het uitstellen van de rokade. Zijn toren op h8 kan niet meedoen aan de strijd en dat is funest tegen een witspeler die over veel meer activiteit beschikt en met uitstekend samenspel van de torens en de dame de partij knap afrondt: 2-3.

 

Een tafel naast Peter Doggers zitten ploeggenoot Martijn Monteban en Caïssa-routinier Alje Hovenga die lange tijd weinig voor elkaar onderdoen. De naar binnen schijnende zonnestralen zorgen voor een onverwacht fotografisch effect. Het lijkt erop dat beide spelers ondergronds naast het waterbassin van Artis zitten. Er komen geen nieuwsgierige zeeleeuwen langs en alleen dat maakt duidelijk dat de lichtblauwe achtergrond het steigerdoek is.

Er worden vlot enkele lichte stukken en de dames geruild. De Amsterdamse pionnen staan verder naar voren en nemen velden af voor zwart die daardoor wat beperkt in zijn mogelijkheden is. Bovendien werken de witte stukken beter samen. De laatste toren heeft de open d-lijn in bezit, de witveldige loper domineert de diagonaal naar de achtergebleven pion op b7. Die gaat op de dertigste zet verloren. In het daaropvolgende lopereindspel speelt Alje geduldig zijn betere stelling uit. Zijn pionnenmeerderheid op de damevleugel leidt naar het in stelling brengen van een vrijpion op de c-lijn. En die promotie is niet meer te verhinderen.

 

Gilbert Vrancken maakt zijn rentree bij Caïssa-Eenhoorn. De laatste partij dateert van 11 april 2015, in de uitwedstrijd tegen SOPSWEPS 29. Hij startte dat seizoen met een nederlaag – net als zaterdag – en liet daar toen een serie van vijf uit zes op volgen. Het verlies tegen Rik Salomons komt uit de lucht vallen, want heel lang gaat de strijd gelijkop. Na 27 zetten beginnen ze aan een dame-eindspel, met voor beiden zes pionnen op dezelfde lijnen. Een nadeel voor zwart is dat hij over drie losse pionnen beschikt, de Amsterdammer over twee. Bovendien speelt wit zijn dame in Gilberts stelling en is het oppassen om die isolani’s niet te verliezen. Rik kan door de aanvallende rol van zijn vorstin een pion veroveren en een vrijpion bereikt veld f6. Zwart mist echter een kans op eeuwig schaak en als dat er enkele minuten later niet meer in zit, komt de thuisploeg op voorsprong: 4-3.

 

Er zijn deze zaterdagmiddag de nodige problemen met de klok. Voor de drie wedstrijden in de speelzaal (Amsterdam Berserkers neemt het op tegen Caïssa 2 en Zuidoost United – het samenwerkingsverband van de verenigingen Chaturanga en Isolani – tegen Caïssa 3) zijn drie typen klokken in gebruik, maar bij de blauwe is de toegevoegde tijd van dertig seconden niet ingesteld. Onder meer de partij van Gilbert Vrancken krijgt om die reden een korte pauze. Michaël Wunnink – Henk-Jan Visser wordt tweemaal stilgezet. De eerste keer valt de tijd weg, bij de tweede keer springt de klok na 38 zetten naar het extra half uur. Niet bevorderlijk voor de concentratie, helemaal als de beslissende fase is aangebroken.

Henk-Jan is al wel onderweg naar de gelijkmaker. In het vroege middenspel raakt hij een pion achter, maar na 13. … Lf5 speelt wit op dameruil en dat kost hem zijn voordeeltje. Opnieuw verliest Caïssa-Eenhoorns routinier een pion en opnieuw ook werkt hij de materiële achterstand weg. Maar dan heeft zwart wel een iets betere stelling. In een eindspel met alle torens en witveldige lopers is zijn wapen een vrijpion op b5. De beslissing valt echter door een dreiging op de andere flank. Michaël mag de eerste rij niet verlaten wegens matkansen op h1 voor zijn opponent. Wit doet dat toch en staat ineens verloren. Hij geeft de loper om mat te voorkomen en kan aansluitend de opmars van de b-pion niet afstoppen.

 

Robin Duson zit weer tegenover Arno Bezemer. Weer, want in de slotronde van het HZ-toernooi was dat eveneens het geval. In Vlissingen leek de speelster van Caïssa-Eenhoorn op weg naar een toptienklassering, maar ging het in de achtste ronde ondanks een prima stelling mis en dat werkte door in haar laatste Zeeuwse partij. De remise tegen de Amsterdamse FM-speler mag zeker een revanche worden genoemd. Na een goede opening verrast zwart Robin met 12. … Ph4. Het Hoornse antwoord 13. g4 lijkt een kwetsbare verdediging op te leveren, maar de witte stukken zijn sneller ontwikkeld en bovendien houdt het pionnenbastion c4-d5-e4 veel tegen. Als ook de f-pion de vijfde rij haalt, moet zwart oppassen dat zijn stukken niet worden opgesloten.

De witspeelster kijkt na dameruil tegen een uitstekende stelling aan. Met alle torens op het bord bezetten haar zes pionnen witte velden en is haar paard sterker dan de witveldige loper van Arno. Zwart is echter een taaie opponent. Hij neutraliseert de druk op de damevleugel, geeft zijn koning een mooie positie in het centrum en wil van zijn pionnenmeerderheid op de andere flank profiteren. Bovendien kan hij zijn loper ruilen voor het paard. In het toreneindspel geeft de Caïssa-speler zijn vrijpion op g5 voor controle over de stelling. Beider mogelijkheden zijn dan beperkt. Robins koning moet beschikbaar blijven voor veld b4 (om de zwarte c5-pion tegen te houden) en haar toren moet de pion op e4 verdedigen. De Amsterdammer zit vast aan torenzetten. Tegen de klok van zes uur volgt de handdruk om remise te bezegelen.

 

Vervolgens spoeden alle toeschouwers zich naar Daan Zult – Paul Hummel en zien de witspeler voor remise vechten. Dat is een verrassing, want met spectaculair openingsspel heeft Daan zijn opponent in de tang genomen. Zijn paarden op d6 en f7 verdedigen elkaar in eerste instantie en na 13. Pe4 worden de dame en de toren op h8 aangevallen. Uiteindelijk vervlakt na dameruil het voordeel voor de Caïssa-Eenhoorn-speler. Stukwinst is gepaard gegaan met het verlies van drie pionnen.

In het eindspel heeft Paul een toren en paard en Daan een toren en het loperpaar. De kracht van het span wordt genivelleerd door een veelheid aan Amsterdamse pionnen (zeven, tegen drie voor wit). De partij kantelt als de witspeler heel veel moeite moet doen om een pion op d2 te veroveren. Dat lukt en hij pakt nog een wat spul mee, maar het heeft hem ook een loper gekost. Zwart maakt met toren, paard en vier verbonden pionnen geen fouten contra toren, loper en twee pionnen. Hij houdt één vrijpion over en kan de weg naar promotie voor de Hoornse koning afsluiten.

 

Na twee minimale nederlagen moet Caïssa-Eenhoorn een krachttoer uithalen om het 99^e hele jaar van zijn bestaan goed uit te luiden. Op het programma staan twee zware streekderby’s (thuis tegen De Waagtoren, uit tegen Purmerend) en een duel tegen de ploeg die de hoogste gemiddelde rating heeft (LSG 2).

Tenslotte nog wat meer foto's.