Net als vorig seizoen doen verschillende topspelers van Caïssa-Eenhoorn mee aan de clubcompetitie. Dat heeft al een aantal mooie partijen opgeleverd en inspireerde Arne Moll om zijn partij tegen Boris de Best (afgelopen dinsdag gespeeld) uitgebreid te analyseren.

Ik besloot naar de interne te komen om ‘in te spelen’ voor de KNSB-competitiewedstrijd vier dagen later. Ik hoopte dat ik wit had en dat bleek ook het geval. Ik kende mijn tegenstander niet, maar had wel positieve verhalen over zijn spel gehoord; dus ik was gewaarschuwd.

1. e4 c5 2. Nf3 d6 3. d4 cxd4 4. Nxd4 Nf6 5. Nc3 Nc6 6. Bg5
De Rauzer, een van de scherpste varianten van het Siciliaans.

6. … e6 7. Qd2 a6
Vroeger speelde men vrijwel altijd 7. ... Be7, maar dat is tegenwoordig iets minder populair.

8. O-O-O Bd7
Zelf heb ik in de jaren negentig regelmatig 8. ... h6 gespeeld. Ook die zet is de laatste jaren minder gangbaar.

9. Kb1
Een modern snufje in deze variant, hoewel de ‘extended’ lange rochade (wit zet de koning in het Siciliaans bijna altijd op b1) natuurlijk al heel lang bekend is. Het idee is dat de loper van g5 soms in één keer teruggaat naar c1. 9. f3 komt vaker voor en leidt meestal tot zetverwisseling.

9. ... Be7
Wits idee wordt duidelijk in de variant 9. ... Nxd4 10. Qxd4 h6 11. Bc1.

10. f3
Tijdens de partij overwoog ik 10. h4. Deze zet is dit jaar nog gespeeld door Levon Aronian. Ik zag niet helemaal hoe het verder moest na … h6 11. Be3 Ng4 12. Nxc6 Bxc6 13. Bd4 e5. Toch is dit nog best speelbaar voor wit: 14. Be3 Nxe3 15. Qxe3 Bxh4 16. Bc4; met compensatie voor de pion.

10. ... Nxd4 11. Qxd4 b5 12. h4 Qc7
Een typische Rauzer-stelling. Ik wist de theorie niet precies meer, maar dat maakt ook niet zoveel uit. Het gaat hier meer om plannen en langetermijnaanval voor beide kleuren. Wit speelt vaak zijn dame terug naar d2, doet Pc3-e2-d4 en gaat dan ‘stormen’ op de koningsvleugel. Wit heeft iets meer ruimte en heeft dus een beetje voordeel, maar de stelling is dit jaar nog met zwart door Anish Giri gespeeld, dus mijn tegenstander had weinig reden tot klagen. De zet 12. ... Rb8 kwam voor in de partij Carlsen-Maghsoodloo, Almaty 2022. Het ging als volgt verder: 13. g4 b4 14. Ne2 a5 15. Ng3 Qc7 16. Be3 Rc8 17. Rh2 en wit staat beter.

13. g4
13. Qd2 h6 14. Be3 h5 15. Bd3 b4 16. Ne2 a5 met een spannende stelling in de partij Kraemer-Giri, Germany 2025.

13. ... h5!

Een uitroepteken voor stellingsbegrip en dapperheid. Boris speelt het uitstekend met zwart. Dit is een van de meest gespeelde zetten. 13. ... O-O lijkt eng, maar is vaker gespeeld. Zwart heeft zelf ook aanval en de andere toren speelt hierin een belangrijke rol. Een voorbeeld van hoe het verder kan gaan: 14. Qd2 Rfc8 15. Bd3 b4 16. Ne2 a5 17. Ng3 a4 18. Nh5 kwam voor in de partij Giri-Warmerdam, Utrecht 2023; en nu had Max … b3 moeten spelen, met zeer scherpe verwikkelingen.
Minder goed is het sjablone 13. ... h6 14. Be3 e5 15. Qd2 b4 16. Nd5 Nxd5 17. exd5 a5 18. Bd3. Dit soort stellingen zijn vrijwel altijd beter voor wit.

14. gxh5
Er is weinig keuze. Slecht voor wit was 14. Bxf6 Bxf6 15. Qxd6 Qxd6 16. Rxd6 Ke7 gevolgd door hxg4 en slaan op h4.

14. ... Nxh5
Zwart slaat met het juiste stuk terug en nu ontstaat een kritieke stelling. Hoe staat dit? Wits koningsvleugel is wat gefragmenteerd, maar zwarts koning moet in het midden blijven staan. Ik vond het verleidelijk om te slaan op e7, want daarna lijkt wit een gevaarlijke aanval tegen de ongerocheerde koning te krijgen, maar zwart is goed ontwikkeld. Hij heeft geen zwaktes en dat is ook wat waard. 14. ... Rxh5 was ook mogelijk, maar is minder populair en ook iets minder goed. Een erg belangrijke zet voor wit is nu 15. Bg2 en hoewel de loper hier misschien raar lijkt te staan, komt wit uiteindelijk met f3-f4 en e4-e5 op de proppen en dan gaat de loper schijnen.

15. Bxe7
Achteraf niet de beste keuze. Een hele mooie en leerzame zet voor wit is hier 15. Rh2 met de bedoeling om Th2-d2 te spelen. Wit staat dan iets beter. Ik heb het overwogen, maar het leek me te gekunsteld. Soms zijn gekunstelde zetten kennelijk juist goed.

15. ... Kxe7 16. e5

Dit was het idee. Ik was hier heel optimistisch over mijn stelling, maar Boris raakt niet in paniek en blijft kalmpjes kijken naar de beste zetten. 16. Rg1 was het alternatief en is ook nog bekend uit een paar partijen.

16. ... dxe5
Zwart stond voor een moeilijke keuze, maar hij maakt de juiste. Dit is beter dan de stelling dichtschuiven. 16. ... d5 17. Qe3 b4 18. Ne2 a5 19. Rg1 leidde tot voordeel voor wit in de partij Dvirnyy-Tari, Escaldes 2025. Boris speelt het dus beter dan de Noorse grootmeester!

17. Qb4+ Ke8
De enige zet. 17. ... Kd8 18. Ne4 en de koning staat te kwetsbaar op de d-lijn.

18. Ne4 a5
Opnieuw de enige. Iets als 18. ... Rf8 19. Nd6+ Kd8 20. Nxb5 wint voor wit.

19. Nd6+
Dit leidt tot een eindspel, waarin wit misschien een praktisch voordeeltje heeft, maar wat theoretisch houdbaar is voor zwart. Ik dacht hier lang na over 19. Qe1, maar zag niet zo goed hoe het verder moest voor wit na … Ke7.

19. ... Kf8

Boris gaat moedig in het aftrekschaakje staan. Hier begon ik te beseffen dat het misschien allemaal wel eens heel erg kon tegenvallen voor wit. Toen ik tot het pionoffer met e4-e5 besloot, had ik nog gedacht dat ik hier meerdere opties had, bijvoorbeeld slaan op b5 (wat ik uiteindelijk ook gespeeld heb), maar ook De4 en zelfs De1. Dat moest toch allemaal goed zijn voor wit? Concreet valt het allemaal nogal tegen. Slecht was 19. ... Ke7 20. Nf5+ Kd8 21. Qe7+ Kc8 22. Nd6+ Kb8 23. Qxf7. 19. ... Kd8 was nog beroerder: 20. Nxf7+ Ke8 en nu kan wit niet op h8, slaan, maar wel terug naar d6: 21. Nd6+ Kd8 22. Qg4 met beslissend voordeel voor wit.

20. Nxb5+
Ik had me te veel voorgesteld van het eindspel dat nu geforceerd op het bord komt. Ook minder goed was 20. Qe4 Bc6 21. Qe3 (21. Nxb5 Bxe4 22. Nxc7 Bxf3 23. Nxa8 Bxd1 verliest zelfs voor wit) Rb8 en zwart staat zeker niet minder. Achteraf denk ik toch dat 20. Qe1 beter was geweest, zoals voorkwam in Seres-Pranav, 2022. Weliswaar heeft wit objectief geen voordeel na Nf6, maar de stelling is nog vol leven: 20. ... Bc6 21. Bxb5.

20. ... axb4 21. Nxc7 Rd8 22. Bb5
Pas deze ‘obvious move’ is volgens de database de eerste nieuwe zet. Tot hier was het dus nog allemaal bekend. Het rare 22. Na6 Ng3 23. Rg1 Nxf1 24. Rgxf1 kwam voor in de partij Titichoca-Krishnan, 2023, maar was goed voor zwart.

22. ... Ke7 23. Bxd7 Rxd7 24. Rxd7+ Kxd7 25. Na6
Zonder dit zetje zou de hele afwikkeling verliezen voor wit, maar ik dacht nu ten onrechte dat mijn pionnen op de damevleugel iets sterker waren dan de zwarte op de damevleugel. Dat valt nog te bezien.

25. … Ng3 26. Rd1+

De kritieke stelling.

26. … Ke7
Tot nu toe heeft Boris foutloos gespeeld, maar nu gaat hij de verkeerde kant op. De koning moest naar de damevleugel: 26. ... Kc8, waarna het objectief gelijk staat, bijvoorbeeld 27. Rg1 Rxh4 (27. ... Nf5 28. Nxb4 Nxh4 29. a4 Nxf3 30. Rxg7 Rf8 met een zeer moeilijk eindspel dat volgens de computer gelijk staat) 28. c3 b3 29. axb3 Nf5 en zwart wint op den duur de pion op f3, met een onduidelijk, gelijk eindspel.

27. Nxb4 Rxh4 28. Nc6+
Dit is het probleem voor zwart. De zwarte koning wordt afgesneden van de damevleugel en moet bovendien zijn eigen pionnen blokkeren.

28. … Kf6 29. b4
Een slordige zet, oppervlakkig uitgerekend. Ik dacht dat het handig was om de b-pion zo snel mogelijk te laten opstomen, omdat mijn paard veld b8 bestrijkt. Maar de pion blijkt hier kwetsbaarder dan ik dacht. De juiste zet was 29. b3 en na … g5 30. a4 gaan de witte pionnen sneller. Een lange en illustratieve variant is iets als: … e4 31. fxe4 Nxe4 32. Kb2 g4 33. a5 g3 34. a6 Rh8 35. a7 Ra8 36. b4 Kg5 37. b5 Kf4 38. b6 Nc5 39. Ka3 g2 40. Kb4 Nb7 41. c4 e5 42. c5 e4 43. Nd4 f5 44. c6 en wit wint.

29. ... e4
Maar ook dit is fout. Tijdens de partij zag ik 29... Rc4 30. b5 en dit leek me goed voor wit, want Kb2-b3 komt eraan, maar zwart heeft hier het sluwe zetje … Ne2 en nu blijken wits stukken net onhandig te staan. Na 31. Kb2 Nc3 32. Rd7 slaat zwart de belangrijke pion op b5: … Nxb5 {en het eindspel na 33. Rxf7+ Kxf7 34. Nxe5+ Kf6 35. Nxc4 Kg5 blijkt net remise te zijn, hoewel het nog een hele klus is.

30. fxe4 Nxe4 31. Kb2

Nu is alles weer in orde voor wit. De pionnen zijn inderdaad sneller dan de zwarte.

31. … Rh3
31. ... g5 32. a4 g4 33. a5 g3 34. a6 wint vergelijkbaar aan de variant die ik gaf op zet 29.

32. Rf1+
Een beetje slordig. Het is fijn om de pion op f7 te winnen, maar ik had een andere variant gezien die nog beter is. Wit kan ook 32. a4 Nc3 33. Ra1 spelen.

32. ... Kg5 33. Rxf7 Nd6
Nog een slimme truc van Boris. Wit moet blijven opletten, want er dreigt opeens Pc4+ en mat!

34. Rxg7+ Kf6 35. Rg4 e5
Zwart blijft taaie zetten produceren. Hij laat het zich echt bewijzen.

36. c3
Bereidt de weg voor de koning voor.

36. … e4
36. ... Nb5 37. Nxe5 Nxc3 (37. ... Kxe5 38. Rg5+) 38. Nc4 wint langzaam voor wit.

37. Rg2
Of 37. a4 Rh2+ 38. Kb3 e3 39. Nd4. Hier en in de volgende zetten heeft wit meerdere, soms iets nauwkeurigere, manieren die naar de overwinning leiden.

37. ... e3 38. Kb3 Rf3 39. Re2 Kg5 40. a4 Kf4 41. a5 Rf2 42. Re1
Of 42. a6 Rxe2 43. a7 en zwart kan de pion niet tegenhouden, maar ik was er niet honderd procent zeker van na … Rd2 44. a8Q e2 en hier moet wit het nauwkeurige 45. Qf8+ Nf5 46. Qe8 vinden.

42. ... Ke4 43. a6 Nb5 44. c4

Eindelijk zijn alle witte vrijpionnen mobiel. De strijd is gestreden.

44. … Nd4+
44. ... Nc7 45. b5 Na8 46. c5 Kd5 47. Rc1 e2 48. Nb4+ en wint.

45. Nxd4 Kxd4 46. Rd1+ Ke4 47. a7 Rf8 48. b5
De pionnen lopen door. Boris speelt nog even door, maar nu is het niet moeilijk meer.

48. … e2 49. Re1 Ke3 50. b6 Kd2 51. Rxe2+ Kxe2 52. b7 Rf3+ 53. Kb4 Rf1 54. a8Q.
En opgegeven. Een zeer spannende en interessante partij, hopelijk bewijs voor iedereen dat de interne competitie altijd de moeite waard is.