Met opnieuw een grote overwinning stapt Caïssa-Eenhoorn straks het nieuwe jaar binnen. Na de 7½-2½ zege op de toenmalige koploper Paul Keres 2 verslaat het Hoornse tiental in de vijfde ronde van de KNSB-competitie concurrent Magnus met 7-3. Achteraf gezien een noodzakelijke triomf, want zo blijft de ploeg qua punten en bordpunten in het spoor van ranglijstaanvoerder VAS. Het Amsterdamse team, in het bezit van 22 landstitels, lonkt nadrukkelijk naar een terugkeer op het hoogste landelijke niveau en gaat de tweede competitiehelft in met een minimale voorsprong van één punt en een half bordpunt.

In de loop van de middag wordt het gezellig druk in de lokalen 45 en 46 van de Copernicus Scholengemeenschap. Caïssa-Eenhoorns oud-bestuurslid Ger Roos heeft de verenigingsvlag opgehangen en in dezelfde ruimte spelen ook het tweede en derde van de Hoornse vereniging. Supporters en schaakliefhebbers uit de regio lopen van hot naar her om de ontwikkelingen op de 26 borden te volgen. Van wat verder weg (Noord-Overijssel) komt Bas Dudink die een bezoek aan zijn oude stad combineert met een middagje bij zijn oude club. Langzamerhand ontstaat er iets van een schaaksfeer en ditmaal zelfs een derbysfeer.

Want de opmars van Magnus – Latijns voor ‘groot’ – levert het gebied van de Noordhollandse Schaakbond een aantal mooie wedstrijden op. Voor het tweede opeenvolgende seizoen komt het topteam uit Schagen in de op een na hoogste KNSB-klasse uit. Purmerend speelt eveneens in 1A en een klasse lager De Waagtoren (Alkmaar) en De Wijker Toren (Beverwijk). Het zou prachtig zijn als al die regionale grootmachten eens een keer in één klasse samengevoegd zijn.

Naast de schaakvereniging is er ook een hockeyclub die Magnus heet. Afgelopen zomer was de tweede editie van het Magnus Festival (popmuziek) en er is een brouwerij Magnus geweest. Er is ook een Scouting Ridder Magnus Groep en er was de Ridder Magnus School en zo worden we warm. Schagen wordt regelmatig de Magnusveste genoemd, maar de inspiratiebron voor al dit moois is niet Magnus Carlsen. De bijnaam van de noordelijke stad is te danken aan ridder Magnus. Volgens de overlevering heeft hij in Schagen gewoond en nam in de dertiende eeuw deel aan de Vijfde Kruistocht. Doel was om Jerusalem, waar de moslims het voor het zeggen hadden, te heroveren en een van de tactische plannen was een aanval op de Noord-Egyptische havenstad Damiate. Daar zou ridder Magnus heroïsch hebben gevochten.

Dat deed zijn Noorse voornaamgenoot in het voorjaar van 2006. Magnus, de schaakclub, was voor de vierde – en laatste – keer de organiserende vereniging van het NK jeugd en een van de attractieve onderdelen van het programma was de mini-tweekamp Loek van Wely – Magnus Carlsen. In de tweede partij ging ‘Schagen’ de hele schaakwereld over door de slotzet 34. Td7+ van de toen 15-jarige Noor. Van Wely, drie seizoenen lid van Magnus geweest, ging niet in op het winnende kwaliteitsoffer en gaf meteen op. Na 2-2 in de vier klassieke partijen trok Magnus Carlsen via vier snelschaakpotjes de winst in de tweekamp naar zich toe.

Overigens kreeg tijdens dat NK organisator Jos Hendriks de KNSB-erespeld uitgereikt en hij is deze zaterdagmiddag invaller in de Schager eersteklasser. En in de A-categorie speelde Jeffrey van Vliet een sleutelpartij tegen de latere kampioen Chiel van Oosterom. Van Vliet zit een paar meter verderop. Namens CSV (Capelle aan den IJssel) neemt hij het op tegen Caïssa-Eenhoorn 2-routinier Alexander Geerts.

Vorig jaar maakte Magnus, onder een lange sponsornaam, zijn debuut in de eerste klasse met de thuiswedstrijd tegen Caïssa-Eenhoorn. Die eindigde in een teleurstelling: 3½-6½. Een opvallend grote uitslag, daar het team met twee grootmeesters en twee internationaal meesters aantrad. In de volgende maanden werd sterk gepresteerd en uiteindelijk klasseerde het team uit Schagen zich als gedeelde tweede, op bordpunten vierde.

In de Copernicus Scholengemeenschap zal er geen revanche komen. Caïssa-Eenhoorn is ten opzichte van het eerste duel op twee plaatsen gewijzigd. Arne Moll (die toen grootmeester Dennis de Vreugt, weer teruggekeerd  bij zijn oude club in Meppel, op remise hield) ontbreekt en Robin Duson studeert econometrie in de Italiaanse studentenstad Padova. Ze heeft zich daar snel aangepast. Pasta krijgt de voorkeur boven boerenkool, zo lezen we in het KNSB-magazine Schaken.nl dat een dag eerder in de brievenbus is gestopt.

Bij Magnus zijn de basisspelers Alexander van Beek (IM), Harmen Jonkman (GM) en Tjark Vos afwezig. Toch blijft het een ploeg om voor op te passen en de Hoornse teamleider Tom Balla is er dan ook niet helemaal gerust op, als de opstellingen zijn ingeleverd en de partijen bekend zijn. Een hogere rating dan een opponent betekent niet automatisch succes. Dat ervaart Nick Manshanden die vorige maand voor het eerst drie winstpartijen op rij in het eerste team realiseerde en nu na tweeënhalf uur met lege handen de speelzaal verlaat. Met wit heeft Nick zijn zinnen gezet op een aanval op de koningsvleugel. Met een pion op h6 en na de lange rokade bouwt hij een prima stelling op. Hij mag na 21. … Le4 aan de winst gaan denken, maar is veel te gretig met een paardsprong naar e6: een vork op beide torens. Enrico van Egmond is een sterke en ervaren schaker die iets eerder, met 19. … Lf5, de c2-pion op de korrel heeft genomen. De Caïssa-Eenhoornaar mist die dreiging en dat kost hem na een handige lopermanoeuvre zijn aanvalspaard. Met een krakkemikkige stelling die resteert heeft verder spelen geen zin.

Mason Brouwer tekent voor de gelijkmaker. Zijn KNSB-rating is inmiddels gestegen naar 2227 en daardoor misstaat zijn plaats in het team, voor de eerste maal aan het eerste bord, bepaald niet. Hij neemt het op tegen Wilko van der Gracht, Caïssa’s clubkampioen van 1990, 1991, 1992, 1994, 1996, 2000 en 2001. Ook Mason zet in op een aanval op de koningsvleugel. Zijn pion staat op h5 en zwart laat in het midden of hij kort, lang of niet zal rokeren. De druk wordt vergroot met een paard op g4 en de dame op de g-lijn. Wilko heeft de korte variant van de rokade uitgevoerd en wil die druk verlichten met een ruil op g4. Al snel na afloop geeft hij zelf aan dat er na 12. e4 (in plaats van het gespeelde Lxg4) niets aan de hand is. Nu kan de Hoornse kopman zijn aanval versterken en zijn alle stukken daarop gericht, terwijl wit over een toren en paard beschikt die de verdediging niet kunnen ondersteunen. Op fraaie wijze rondt zwart de partij af. Een paardoffer leidt kwaliteitswinst in en een gewonnen slotstelling.

Peter Doggers delft het onderspit tegen Colin Stolwijk, die in 2022 hemelsbreed een paar honderd meter oostelijker – in de Oscar Romeroschool – kampioen van de Noordhollandse Schaakbond is geworden. Tegen de  sterkste Magnus-speler zonder titel kiest zwart voor een voorzichtige opstelling. Beiden plaatsen veel stukken op de c- en d-lijn, maar gaandeweg past Colin zijn plan aan en speelt hij zijn zwartveldige loper om naar h2. Over die diagonaal oefent wit iets meer druk uit en vooral de posities achter bedreigd materiaal zijn van belang. Het draait met name om Peters loper op e7 die na 27. … Dxb6 geen verdediger heeft. Hij moet tevens in de gaten houden dat zijn toren op d8 niet te veel belagers krijgt. Het gaat mis op zijn 28^e zet die een stuk zal kosten, maar dat wacht de zwartspeler niet af.

Bij een 1-2 stand moet Caïssa-Eenhoorn in de resterende zeven partijen minstens vierenhalve punt pakken om geen averij op te lopen. Een welkome winst is die van Abel Romkes op Coen Stoop. De huidige koploper van de clubcompetitie is aan een onfortuinlijk bondsseizoen bezig en treft een Magnus-speler die zijn debuutjaar in de landelijke eerste klasse vierde met een goede score van 3½ uit acht en onder meer Abels teamgenoot Daan Zult op remise hield. Ze maken er een spectaculaire partij van, waarin de Hoornaar na acht zetten twee pionnen voor staat en een achterstand in ontwikkeling heeft. Een massale afruil is in het voordeel van Abel die weliswaar één pion inlevert, maar in een eindspel met vier torens over een prima pionnenstructuur beschikt. Als ook het zware materiaal naast het bord belandt, mag Coen een moeilijk vervolg tegemoet zien. Zijn drie verbonden pionnen op de koningsvleugel hebben weinig kans tegen de isolani’s van zwart en de koning, terwijl zijn pionnen op de a- en c-lijn kansloos zijn contra de vier verbonden pionnen van Abel op die flank. De voor de Caïssa-Eenhoorn-speler gewonnen slotstelling is een plaatje: zijn koning als triomfator geflankeerd door vijf pionnen op dezelfde rij.

Even over half vijf zorgt Daan Zult voor de eerste voorsprong van de thuisploeg. Tegenover hem zit invaller Reinier Weber die als topspeler van MSC (Morphy Schaakmat Combinatie, uit Den Helder) meer dan dertig jaar geleden actief was in NHSB-wedstrijden tegen Caïssa en GZ/De Eenhoorn. Op 22 november j.l. debuteerde hij tegen Zukertort Amstelveen-talent Achyuth Aravindhan in de landelijke eerste klasse.

In het vroege middenspel ontstaat een interessante stelling. De beide witveldige lopers staan op g2 (Daan) en b7 en zwarte pionnen op d5 en e4 vormen een blokkade. Welke loper is het zwakst? Wit kan twee paarden inzetten die na 14. Pf4 de achtergebleven d-pion aanvallen. Zijn opponent beschikt over het loperpaar dat niet erg actief kan zijn. Het accent wordt verlegd naar de koningsvleugel, waar de Amsterdamse routinier zijn torens op de half open f-lijn verdubbelt. Dat duurt overigens niet lang, want de andere flank is aantrekkelijk voor een tweede offensief en met dame en toren bezet Daan de open c-lijn. Ondertussen heeft de Caïssa-Eenhoornaar een harmonieuze stelling opgebouwd, terwijl die van zwart door de constante druk op het centrum wat geforceerd aandoet. De witte plannen komen samen bij 34. Pxg6: een tijdelijk paardoffer dat de slotaanval inleidt. Het zware materiaal staat ideaal op lijnen en diagonalen om de Magnus-speler niet te laten ontsnappen.

Niet veel later vergroot Martijn Monteban de marge naar 4-2. Jos Hendriks, oud-voorzitter van Magnus, debuteert in de eerste klasse KNSB en treft het niet met een opponent die een dikke vierhonderd ratingpunten meer heeft. Het initiatief ligt dan ook bij zwart die op de damevleugel het vuurtje opstookt. Na enkele geforceerde zetten zijn er zwaktes in de Schager stelling gekomen en het lukt Jos niet die te repareren. Daar krijgt hij overigens de kans niet voor. Tot de 39^e zet is er materieel evenwicht, maar Martijn heeft al lange tijd gewonnen spel. Een pion sneuvelt en een paar zetten later beseft wit dat hij ook zijn laatste lichte stuk zal verliezen.

Bas de Boer bezorgt de derde invaller van Magnus, Wim Smit, een nederlaag. Opnieuw een partij met een groot ratingverschil. Zwart neemt risico’s met zijn openingsspel (4. … g5, damevleugel niet ontwikkeld) en dat is een gevaarlijke tactiek tegen de rustig en sterk spelende Bas. Toch houdt de routinier uit Hippolytushoef lang stand en na dameruil op de 23^e zet kan hij hopen op een verrassende remise. Outsiders kunnen zich tegen sterke schakers geen mindere zet veroorloven en als die wordt gespeeld, gaat het vaak snel bergafwaarts. Bas heeft drie actieve stukken, bij Wim doet een toren op f6 niet veel. Na een torenruil op de c-lijn zijn zijn toren en loper veel beweeglijker dan de Schager toren en paard. De lichte stukken gaan eraf en in het toreneindspel gaat de zwarte toren te laat tot actie over. Wit heeft goed uitgerekend dat zijn opponent die moet geven om promotie van de h-pion te verhinderen.

In een tijdsbestek van een uur is de Noord-Hollandse derby volledig gekanteld. Van 1-2 rond kwart over vier naar 5-2 om kwart over vijf. Geen toeschouwer die eerder naar huis gaat en dat heeft te maken met de drie partijen die nog aan de gang zijn. Allereerst Henk-Jan Visser. Hij heeft al tegen vele tientallen titelhouders gespeeld en verheugt zich op de volgende grootmeester of internationaal meester die aan de overzijde van het bord zit. Tegen Manuel Bosboom gaat hij op zoek naar revanche. In de competitie 2011-2012 versterkte de Zaandammer de gelederen van En Passant. Met een score van acht uit negen (twee remises) droeg de IM-speler een flinke steen bij aan het kampioenschap van de ploeg uit Bunschoten-Spakenburg en daarmee promotie naar de meesterklasse. Een van zijn zeven overwinningen behaalde hij met zwart tegen Henk-Jan.

Met omgekeerde kleuren nemen ze de tijd voor de openingszetten. Voor de eerste vier wordt een half uur uitgetrokken. Het is meteen een spektakelstuk. Tegengestelde rokades, aanvallen over en weer. De Caïssa-Eenhoornaar pakt zijn eerste voordeeltje met pionwinst bij 13. … Pxe4. Kort erna gaat Manuel in het offensief op de koningsvleugel. Henk-Jans antwoord is een paardoffer, wit komt met een torenoffer op de proppen. Na de 25^e zet balanceren beiden op de rand van de afgrond en na een korte periode van evenwicht neemt zwart het heft in handen. Zijn koning staat veilig (op b7, nadat hij kort heeft gerokeerd), de torens worden in stelling gebracht. De Zaanse verdediging is dan te wankel om de aanval af te slaan.

Voor Misha Dorokhin is het contrast groot. Op bijna dezelfde plek als waar hij in de vorige thuiswedstrijd werd verrast door Rafael Goudriaan (toen kopman van VAS, rating 2238), speelt hij nu aan het tweede bord een prima  partij tegen Magnus-grootmeester Erik van den Doel (2563). Wit evenaart de prestatie van Henk-Jan Visser vorig seizoen door de Open Hoorns-kampioen van 2024 op remise te houden.

Tot de 25^e zet doen de twee niet voor elkaar onder. Misha geeft zijn a-pion om een paardaanval op de koningsvleugel te voltooien met 25. Pg6. Daarna volgt een ruil met een loper op f8 en een torenruil en ineens staat wit beter. Een zwarte toren op b5 moet uit zijn isolement worden gehaald en het tempivoordeel gebruikt de Caïssa-Eenhoorn-speler om zijn pion achterstand om te zetten in een pion voorsprong. Erik offert de kwaliteit om de witte verdediging te verzwakken en de mogelijkheid te krijgen van een veelheid aan schaakzetten, maar als wit dat kan voorkomen mag Misha aan de winst gaan denken. Hij levert echter de kwaliteit in en verslikt zich in de vechtlust van zijn opponent die in een dame-eindspel met twee pionnen minder achttien schaakjes kan geven om de remise veilig te stellen.

Ook bij Gilbert Vrancken – Warner de Weerd gebeurt er van alles. De enige invaller aan Hoornse zijde heeft zijn eerste pijlen gericht op de damevleugel. Zwart verrast evenwel door een torenaanval op zijn dame toe te laten. Hij ‘ruilt’ haar voor een toren, loper en pion. De routinier van Magnus handhaaft de grote activiteit van zijn stukken en zorgt voor druk op de witte stelling, waardoor het voor Gilbert niet meevalt van zijn materiële voorsprong te profiteren. Op de 37^e zet ontstaat een eindspel van de eenzame dame contra toren met paard. Warner moet de samenwerking van zijn beide stukken optimaal houden om te verhinderen dat de Caïssa-Eenhoorns-speler zijn vrijpion op c4 naar voren kan sturen. Dat lukt. Een witte poging om de e5-pion in stelling te brengen brengt geen succes. Gilbert offert zijn dame en de vrijpion voor de toren en het paard, maar komt één tempo te kort. Met zijn koning op d6 een winnend plan, alleen zwart is aan zet. Warner speelt 70. … f5 en verzekert zich van een halfje.

De partij eindigt met Gilbertiaanse humor. Met zijn vlag op vallen lijkt hij toch een zet te willen doen, nadat zwart remise heeft aangeboden. Het handgebaar verandert supersnel in het accepteren van het aanbod. Na iets meer dan vijf uur intensief schaken kunnen overschakelen naar een grap is ook een kwaliteit.