In de laatste week van elke maand staan op de website van Caïssa-Eenhoorn de ‘Overdenkingen van een schaakliefhebber’. Geen wedstrijdverslag of partijanalyse, maar een verschuiving van het nadenken boven het bord naar het nadenken over andere onderwerpen.

Is schaken een sport? Een half jaar geleden stond de English Bridge Union tegenover het Europees Hof van Justitie in een poging een belastingmaatregel te veranderen. In het Verenigd Koninkrijk wordt denksport niet langer als sport beschouwd en valt daarom in een hoger tarief. Onder meer bij het organiseren van toernooien ontvangt een denksportvereniging inschrijfgeld. Zij moet nu, na de uitspraak van de hoogste juridische instantie van de Europese Unie, aanzienlijk meer btw betalen over die inkomsten.

Als belangrijkste argument werd genoemd dat een denksport geen fysiek element bevat, met andere woorden: de spelers doen niet aan lichamelijke inspanning. Maar dat geldt niet alleen voor bridgers, schakers en dammers, om de bekendste denksportbeoefenaren te noemen. Er zijn meer zittende sporten. Een gemiddelde schaker beweegt tijdens zijn partij meer dan Max Verstappen tijdens een Grand Prix-race. En wat te denken van iedereen die in de paardensport actief is? Veel zeilers zitten in hun boot, al moeten ze wel af en toe opstaan om van koers te veranderen. Lopen biljarters en darters veel? Cricket en honk- en softbal zijn ook niet bepaald sporten met heel veel beweging.

Schaken is een fysiek rustige activiteit, maar wie de top wil halen moet zich wel degelijk lichamelijk inspannen. Kijk naar Anish Giri, Fabiano Caruana, Magnus Carlsen, Sergej Karjakin, Wesley So. Stuk voor stuk wereldtoppers die een topconditie hebben. Die nodig is om op dat niveau te presteren. Eigenlijk is de discussie over de vraag of denksport wel of geen sport is niet interessant. Wel vraag ik me af waarom en hoe iemand op het idee van die belastingmaatregel is gekomen. Heeft hij of zij ruzie gekregen met een bridger of denkt iemand nog net voor de Brexit flink wat geld voor zijn land binnen te halen?

Hoeveel extra zal er in de schatkist komen, als het plan doorgaat en alle EU-landen zich moeten houden aan de uitspraak van het Europees Hof van Justitie? In Nederland mogen we blij zijn als dat een miljoen euro oplevert. Schaakclubs zullen het inschrijfgeld van hun evenementen flink verhogen en de keerzijde is dat wellicht schaakliefhebbers met een kleine beurs zich dan niet meer aanmelden. Stel dat er per jaar honderd toernooien zijn en dat elk toernooi gemiddeld honderd spelers trekt. Deelname kost vijftien euro. Een btw-afdracht van twintig procent – de clubs hebben nu vrijstelling – levert dan per ‘kaartje’ drie euro op en bij tienduizend aanmeldingen dus dertigduizend euro.

Als je die € 30.000 met 300.000 vermenigvuldigt, haal je net niet het bedrag dat Nederland dit jaar gebruikt voor zijn defensie-uitgaven. Dat is exact € 9.203.953.000 (bron: Ministerie van Defensie). Geef een miljoen euro minder uit en alle denksportverenigingen zijn tevreden.

Maar misschien hoeven we in ons land niet zo veel zorgen te maken. Hanke Bruins Slot, Pieter Omtzigt (beiden CDA) en Rudmer Heerema (VVD) hebben onlangs negen vragen gesteld aan Bruno Bruins (minister voor Medische Zorg en Sport) en Menno Snel (staatssecretaris van Financiën) inzake de btw-vrijstelling voor denksporten.

De wet op de omzetbelasting kent een artikel, waarin staat dat denksportverenigingen geen btw hoeven af te dragen ‘over de door hen verrichte prestaties als sportorganisatie’. Door de uitspraak van het Europees Hof komt die vrijstelling te vervallen. Daardoor kan de lastenverzwaring per vereniging oplopen tot honderden euro’s en zal een lid vijf tot tien euro per jaar meer moet betalen, is in een van de antwoorden aan de drie politici te lezen.

Nu is er wellicht een mogelijkheid om de vrijstelling te behouden. Het Europees Hof heeft aangegeven dat lidstaten zelf moeten beoordelen of een denksportvereniging binnen het begrip ‘culturele dienst’ valt. Hieronder volgt het laatste antwoord van de minister: ,,In bijlage B bij het Uitvoeringsbesluit omzetbelasting 1968 zijn instellingen opgenomen die leveringen of diensten van culturele aard verrichten. Denksportverenigingen zijn niet opgenomen in deze bijlage. Het lopende overleg met de denksportbonden en NOC-NSF is gericht op het verzamelen van informatie om te kunnen beoordelen of denksportverenigingen wel in bijlage B kunnen worden opgenomen zodat hun activiteiten btw-vrijgesteld blijven. De constructieve gesprekken hierover bevinden zich op dit moment in een beginstadium. Mijn inzet is er daarbij op gericht om de mogelijkheden voor een btw-vrijstelling in kaart te brengen en indien mogelijk te benutten. In dit stadium kan ik echter op het eindresultaat nog niet vooruit lopen. Ik streef er echter wel naar uw kamer voor het zomerreces hierover nader te informeren.’’

Nog één slotopmerking. De hersenen behoren tot het lichaam. Inspanningen met de hersenen zijn dus lichamelijke inspanningen. Net als inspanningen met spieren.