Caïssa-Eenhoorn heeft een geweldig bondsseizoen 2017-2018 gedraaid. Drie van de zes ploegen zijn kampioen geworden, Caïssa-Eenhoorn 2 heeft als derdeklasser zijn op een na beste prestatie geëvenaard (tweede plaats), de twee overige teams zijn subtopper en middenmoter.

De afgelopen weken heb ik van de postbode regelmatig speciale ansichtkaarten gekregen. Het zijn er tien. Op de voorkant een schaakmotief, op de achterkant de naam van een speler van Caïssa 1 dat veertig jaar geleden kampioen is geworden. Op de laatste kaart staan de namen van de invallers. De afzender is anoniem, maar ik ben er snel achter gekomen dat het om een zeer gewaardeerde clubgenoot gaat. Het is, veertig jaar na het fraaie kampioenschap van ons huidige vlaggeschip, een prachtig gebaar. En daarom kijk ik in dit artikel terug op de kampioensploeg van 1978.

Allereerst iets over de ansichtkaarten. In grijsachtige kleuren – nu passend bij menig speler van toen – tonen zij getekende schaakmotieven. De ontwerper is Loek Bosman uit Vught die ze een kwart eeuw geleden heeft uitgebracht. Schakend Nederland (het blad van de KNSB, voorganger van Schaakmagazine) van februari 1992 besteedde er aandacht aan. Eén kaart kostte f 1,25, voor f 4,50 kreeg je er vier en voor f 8 werden er acht opgestuurd.

Het Caïssa van de jaren zeventig lijkt wel wat op het Caïssa-Eenhoorn van tegenwoordig. Pendelen tussen de promotieklasse van de NHSB en de eerste klasse, zoals onze huidige toppers heen en weer gaan tussen de landelijke eerste en tweede klasse. Caïssa begint de competitie 1977-1978 als degradant uit de promotieklasse. Dat betekent dat het van een tiental een achttal is geworden, maar in het clubarchief zijn negen basisspelers vermeld. Nico Hauwert is een jaar eerder naar Het Witte Paard overgestapt, al bleef hij als bondsspeler wel bij Caïssa. Vanaf het najaar van 1977 speelt hij zijn bondspartijen in het Zaanse. De kopman is niet de enige die niet meer in de sterkste ploeg uitkomt. Bert Buitink jr – met 5½ punt uit acht teamtopscorer in 1976-1977 – is om studieredenen gestopt, Jan Haijer, Johan de Lange en Gerrit van der Wolff zijn in Caïssa 2 ingedeeld.

Met de nieuwe leden Piet Geertsema, Bert Meester en T. van Veen heeft de vereniging er drie sterke spelers bijgekregen en Aart Kögeler is vanuit het tweede team teruggekeerd in het eerste. Joop Bührs, Karel Pieters, Sander Pieters, Arend Stapel en Arnold van der Wolff hebben zich in Caïssa 1 gehandhaafd.

Op dinsdag 27 september trapt de Hoornse eersteklasser af met een thuiswedstrijd tegen MSC die een minimale overwinning oplevert. Uit het Noordhollands Dagblad van twee dagen later:

Het eerste team van de Hoornse schaakvereniging Caïssa heeft in de eerste bondswedstrijd tegen MSC uit Den Helder weliswaar een overwinning behaald, maar het totstandkomen hiervan heeft toch meer inspanning gekost en was minder royaal dan tevoren werd verwacht. Het team is dit seizoen op enkele plaatsen gewijzigd, maar of de wissel Bert Meester/Bert Buitink (die om studieredenen moest afhaken) een versterking inhoudt, zal nog bewezen moeten worden. In elk geval won Caïssa met 4½-3½ en dat is heel wat minder royaal dan de eclatante 6-2 zege die enkele jaren terug uit werd geboekt tegen deze tegenstander.
De beide jeugdspelers Sander Pieters en Arnold van der Wolff kwamen het eerst met een resultaat uit de bus en daarvan had Sander niet over geluk te klagen, toen zijn tegenstander al in de beginfase stukwinst over het hoofd zag. Het werd een moeizame remise. Arnold daarentegen had een schitterende aanvalsstelling opgebouwd die hij bekroonde met een simpel pionzetje, hetgeen zijn tegenstander even later zijn koning deed omleggen.
De voorsprong was echter niet van lange duur, want nieuwkomer Van Veen, die zich kennelijk in het eerste team nog niet helemaal op zijn gemak voelt, liet het lelijk zitten. Hoewel zijn clubresultaten ook dit seizoen weer bijzonder goed zijn, liet hij zich thans aan het achtste bord vrij simpel inpakken.
Bert Meester wist aan het eerste bord ook al niet tot de volle winst te komen en deelde aan het einde van de avond lakoniek mee: ,,We hebben maar remise gedaan.’’ Karel Pieters moest voor remise vechten, omdat zijn tegenstander een betere aanvalsstelling had en bij Stapel zat er volgens eigen zeggen gewooon niet meer in dan remise, zodat de stand steeds maar gelijk bleef: 3-3.
Joop Bührs die voortdurend een pion voor had gestaan, wist toen een loper tegen twee pionnen te winnen en toen het op het bord komende eindspel knap naar een overwinning te voeren. Caïssa nam daarmee de leiding en omdat Kögeler met een pion meer in het eindspel ook op winst stond, bood hij na overleg met wedstrijdleider Pieters remise aan, hetgeen prompt werd geaccepteerd, waarmee de overwinning een feit was.

In het tweede duel, in en tegen Heerhugowaard, blijft Caïssa op 4-4 steken. Aardig detail: Arend Stapel verslaat Maarten de Haas, terwijl hij op 4 april j.l. in de vijfde ronde van het NHSB-lenteveteranenkampioenschap remise heeft gespeeld tegen dezelfde opponent. Als die uitslagen andersom waren geweest, waren de Heerhugowaarders veertig jaar geleden gelijk met Caïssa bovenaan geëindigd en zou er een beslissingswedstrijd zijn gekomen.

Sensationeel verloopt de confrontatie tegen Schaaklust dat een 0-3 voorsprong neemt. Bij analyse blijken twee van de vijf afgebroken partijen een groot Hoorns voordeel te hebben (Arend Stapel kijkt tegen een mat in twee aan, Aart Kögeler kan een derde pion winnen), waardoor de tussenstand op 2-3 komt. Arbitrage levert enige weken later twee bordpunten op en Caïssa ontsnapt met 4-4.

Het puntloze Purmerend 2 is kansloos tegen een ontketend Hoorns achttal (1-7), maar de thuiswedsrijd tegen Bergen levert weer een moeizame 4½-3½ zege op. Tegen Aartswoud een dikke maand later gaat het een stuk beter: 5½-2½.

Bij het ingaan van de slotronde staan Caïssa en Heerhugowaard samen bovenaan. Het sterke Schaaklust valt dit seizoen enigszins tegen. Tegen de Heerhugowaarders komt de Andijker klasse bovendrijven: 6-2. Die uitslag is voor Caïssa een grote meevaller, al is de ploeg er nog niet. Magnus is de laatste tegenstander en het team uit Schagen zal bij winst op gelijke hoogte komen. Op donderdag 6 april heeft de ontknoping plaats, tenminste dat is de bedoeling. Er worden drie partijen afgebroken en vanwege de nog aanwezige titelkansen wil Magnus geen arbitrage, maar uitspelen. Caïssa leidt met 3-2 en vijf dagen later arriveren Arno de Visser, Karel Altena en M. Smit in Het Kontaktcentrum in Hoorn om tegen respectievelijk Piet Geertsema, Karel Pieters en Arnold van der Wolff verder te spelen. De Schager inspanningen leveren echter niet meer dan één bordpunt op, waardoor Caïssa met 5-3 zegeviert en voor de derde keer in vijf seizoenen eersteklassekampioen wordt.

Uit het Noordhollands Dagblad van 11 april 1978:

Het eerste tiental van de Hoornse schaakvereniging Caïssa heeft in de bondswedstrijd die mede van groot belang was voor het afdelingskampioenschap, tegen Magnus in Schagen, een voorsprong van 3-2 genomen, terwijl drie partijen werden afgebroken.
De andere belangrijke wedstrijd in deze afdeling was die tussen Heerhugowaard, dat evenveel punten had vergaard als Caïssa, en het Andijker Schaaklust dat inmiddels kansloos voor de titel was geworden. In deze laatste bondswedstrijd nam Schaklust op sportieve wijze wraak voor deze teleurstelling en won maar liefst met 6-2.
De stand van de afgebroken partijen van Caïssa en Magnus was zodanig dat deze bij arbitrage door de bond hoogstwaarschijnlijk een uitslag zouden opleveren die Caïssa een kleine zege en daarmee het kampioenschap zou bezorgen. In verband daarmee besloten de spelers van Magnus die bij winst nog naast Caïssa kunnen komen, hun partijen in Hoorn te komen uitspelen teneinde hun kleine kans tot het laatst te verdedigen. De definitieve beslissing valt dus vanavond.
Het zat wedstrijdleider Karel Pieters overigens niet mee. Uitgerekend voor deze belangrijke wedstrijd kon hij niet beschikken over eerstebordspeler Bert Meester die een tentamen moest afleggen. Voorts waren de vastekeusspelers Van Veen en A. Stapel wegens drukke privébezigheden niet beschikbaar. Bij het zoeken naar plaatsvervangers liep het ook al niet zo gesmeerd als hij wel gewenst had, maar de ploeg die uiteindelijk naar Schagen vertrok, was wel vastbesloten de huid zo duur mogelijk te verkopen.
Aan het eerste bord zat nu Joop Bührs die aan een van zijn beste seizoenen bezig is en al vier weken voor het einde clubkampioen van Caïssa geworden is. Hij maakte ook nu weer zijn faam waar en versloeg W. Boom in een prachtige partij. Ook Kögeler die de laatste jaren heeft getoond tot de eerste vijf spelers van Caïssa te behoren, speelde een voortreffelijke wedstrijd en combineerde Muller al halverwege de avond van het bord af.
Invaller Haijer liet het er enigszins bij zitten en verloor van Roet, maar de beide andere invallers Laan en Baas lieten zich niet van de wijs brengen en hielden hun partijen keurig remise.
Van de afgebroken partijen staat Geertsema er het gunstigst voor. Hij heeft een paard tegen pion gewonnen en zal dit wel in winst weten om te zetten. Karel Pieters staat weliswaar een pion voor, maar dat is een dubbelpion, terwijl het bord nog vol stukken staat. Dat zal wel op remise uitdraaien en daarmee zou Caïssa de wedstrijd gewonnen hebben en dat is maar goed ook, want Arnold van der Wolff staat een loper tegen pion achter en gaat waarschijnlijk verliezen.

Terug naar de ansichtkaarten. Op 17 maart j.l. – vier dagen nadat Caïssa-Eenhoorn 5 zijn kampioenswedstrijd heeft gespeeld; een niet onbelangrijk detail, want kort erop wordt aan mij de quizvraag gesteld: welke speler van Caïssa-Eenhoorn is met het hoogste aantal verschillende teams kampioen geworden? – valt de eerste in de brievenbus. Een loper en een paard sieren de voorkant, op de achterkant kan men lezen ‘Eindstand 1977/1978 Kampioen Ie klasse Arend Stapel 6-5½ punt’. Daarna worden achtereenvolgens de kaarten met Joop Bührs, Aart Kögeler, Karel Pieters, Piet Geertsema, Bert Meester, Arnold van der Wolff, T. van Veen, Sander Pieters en de invallers Peter Baas, Aad Laan en Jan Haijer bezorgd. De volgorde heeft te maken met het aantal veroverde bordpunten. Onze huidige penningmeester kroont zich dat seizoen tot teamtopscorer.

Caïssa zal het vier jaar volhouden in de promotieklasse. In 1982 degradeert de ploeg en moet dan tot 2008 wachten op een terugkeer naar het hoogste NHSB-niveau.