Het is een historische dag in de theaterzaal van De Kreek, de thuishaven van Caïssa-Eenhoorn. Op het programma staat een thuiswedstrijd tegen De Waagtoren (ook het tweede en derde team van beide clubs treffen elkaar) en niet eerder hebben de schaaktoppers uit Hoorn en Alkmaar in de op een na hoogste landelijke klasse tegen elkaar gespeeld. De primeur verloopt succesvol voor de thuisploeg. Met 6-4 wordt ook de vierde competitiewedstrijd gewonnen.

Hoorn en Alkmaar hebben wat met elkaar. Er was al strijd in 1577. De roemrijke steden dongen om de gunsten van de boeren, met name die in Heerhugowaard en de Langedijk. Om hun producten naar de markt te krijgen was een goede bereikbaarheid belangrijk. De polders in de omgeving hadden niet allemaal hetzelfde waterpeil en sluizen waren nodig om een goede en snelle verbinding te garanderen. Hoorn bouwde er een bij Rustenburg, een dorp halverwege Hoorn en Alkmaar. Dat zinde het Alkmaarse stadsbestuur niet en de schutterij werd ingezet om de sluis van de concurrent te af te breken. In 1625 nam Hoorn wraak. Er waren plannen over de drooglegging van de polders en beide steden ruzieden over de nieuwe infrastructuur. Dat jaar trokken Hoornse schutters met spaden en schoppen naar Alkmaar om een vaart en een ringsloot te vernielen.

Anno 2022 dingen Hoorn en Alkmaar om de gunsten van schaakgodin Caïssa en weer is er sprake van vernielingen en droogleggen. Bij De Waagtoren maakt de Kroatische kandidaat-meester Vjekoslav Nemec zijn debuut in het eerste tiental en hij laat midden in de speelzaal een glas kapot vallen. De vloer ligt bezaaid met duizend scherven en scherfjes. Niet veel later opwinding in de wedstrijd van de tweede teams. Het bord van Fred Avis en Ruud Adema is ondergelopen door een omgestoten glas frisdrank. Waagtoren-routinier Dirk van der Meiden is verantwoordelijk voor de drooglegging. Gewapend met een dweil zorgt hij voor droge voeten van de paarden, het koninklijk echtpaar en de overige stukken.

De combinatie Hoorn-Alkmaar is ook op een andere manier merkbaar. Een dag voor de Noord-Hollandse derby haalt Caïssa-Eenhoorn-secretaris Ger Roos de krant. Het Dagblad voor West-Friesland komt met een verhaal over nieuwe regelgeving voor kleine verenigingen en clubs en heeft naar zijn bevindingen gevraagd. We zullen het niet hebben of Caïssa-Eenhoorn onder dat ‘kleine’ valt, maar het gaat over de invoering van de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen (WBTR, op 1 juli 2021 ingegaan) en de opname op uiterlijk 27 maart a.s. in het Ultimate Beneficial Owner-register (UBO). Als dat laatste niet tijdig gebeurt, kan dat leiden tot een boete van maximaal € 21.750 en een gevangenisstraf van zes maanden. Dus als Caïssa-Eenhoorn in de laatste drie maanden van dit seizoen enkele spelers mist…

De WBTR ‘is bedoeld om bestuur en toezicht van verenigingen en stichtingen te verbeteren’, zo is te lezen op de gelijknamige website. En verder: ,,De overheid wil voorkomen dat wanbestuur, onverantwoordelijk financieel beheer, zelfverrijking, misbruik van posities en andere ongewenste activiteiten verenigingen en stichtingen schaden. Helaas blijken zaken als ‘een greep uit de kas’ en ‘vriendjespolitiek’ vaker voor te komen dan velen denken.’’ Een paar dagen eerder heeft de raad van toezicht van de grootste Alkmaarse scholenkoepel dezelfde  krant (het NHD) gehaald, omdat de raad zelf de eigen jaarlijkse vergoeding van € 8000 naar € 12.500 wil brengen, waarmee die vergoeding in vier jaar tijd met vierhonderd procent is verhoogd. Over het verbeteren van toezicht gesproken.

Maar we zijn bezig met schaken en zoeken naar Hoorn-Alkmaar-combinaties. In een oude Hoornse krant (Westfriesch Dagblad van 11 september 1937) heeft onderstaand bericht over een Alkmaarse  schaker gestaan.

Gelukkig is niemand van De Waagtoren op de fiets naar De Kreek gereden.

Dat doet de opbouwploeg van de zaterdagse bondswedstrijden wel, maar ditmaal komt het team wat later aan. Iedereen kijkt op de televisie naar de rit van de Westfriese olympische koningin Irene Schouten, lid van de andere KNSB. Kind van een tulpenfamilie uit Andijk en een en al schaatslust. Als de gouden medaille binnen is, fietsen we in hogere sferen naar de theaterzaal om onder het genot van de koffie van gastvrouw Desi alles klaar te zetten.

De zesde competitieronde doet denken aan de stedenontmoeting van 2005. Alkmaar stond in dat jaar stil bij het feit dat het 750 jaar stadsrechten had en Hoorn vierde in 2007 zijn 650-jarig bestaan als stad. Door beide jubilea werd het idee van een stedenontmoeting – ook bedoeld om er een traditie van te maken als start van het schaakseizoen – geopperd en die is er tweemaal geweest, beide keren in het Hoornse cultureel centrum De Huesmolen.

Op zaterdag 3 september 2005 traden twintigtallen van Hoorn en Alkmaar tegen elkaar in het strijdperk. Met een speeltempo van een uur had de organisatie voor iedereen een partij met wit en een partij met zwart in petto. Het mooie weer verleidde Alkmaarder Karel Beentjes om op de fiets te komen, al hielp de buitenlucht hem niet aan succes: Karel verloor twee keer. Het deerde de combinatie van VVV en 0-0-0 niet. De eerste sessie leverde een 8½-11½ overwinning op, de tweede kreeg 6½-13½ als uitslag en de wisselbeker ging mee naar de kaasstad.

Toen zaten veertig schakers uit Hoorn en Alkmaar tegenover elkaar, ditmaal zijn het er 52. Tom Balla, teamleider van ons vlaggeschip: ,,Meestal vraag je je voor het begin van een bondswedstrijd af: wie ken ik. Nu zit je te kijken naar spelers die je niet kent. Zijn die er?’’ Jazeker, bij De Waagtoren 1 op het vijfde bord. Vjekoslav Nemec komt uit Kroatië, heeft een FIDE-rating van 2219 en is vijftien dagen voor de derby lid geworden van de Alkmaarse club. Reglementair moet je minstens twee weken lid zijn om te kunnen spelen.

Bekenden zijn er zeker in de wedstrijd Caïssa-Eenhoorn 2 – De Waagtoren 2. De Hoornse clubvoorzitter Robbert van Dijkhuizen valt in en neemt plaats tegenover Kevin Brands. Zeven seizoenen geleden versterkte Kevin het jeugdteam van Caïssa-Eenhoorn in de meesterklasse D en was Robbert teamleider. In de ploeg speelden ook Robin Duson en David Verweij die enkele meters verderop zitten.

Om kwart voor vier geeft de preses zelf het goede voorbeeld. Een half uurtje eerder heeft jeugdspeler Kevin de Rooij als kopman van Caïssa-Eenhoorn 3 remise gespeeld tegen Alex Albrecht. ,,We staan op voorsprong’’, zegt Piet Aardenburg, teamleider van het tweede. Robbert is de eerste die zegeviert. Het mag echter niet baten, want uiteindelijk zal de massakamp net als in 2005 Alkmaars voordeel opleveren: 11½-14½.

Het wordt tijd om naar de partijen van het eerste tiental te gaan. Tot de jaren zeventig hadden Hoorn en Alkmaar Caïssa en VVV als sterkste clubs en speelde Van Vijanden Vrienden op een hoger niveau. Na de oprichting van De Eenhoorn en 0-0-0 haalde de Hoornse top de Alkmaarse top in. Er zijn fusies tot stand gekomen en tegenwoordig staan Caïssa-Eenhoorn en De Waagtoren op gelijke hoogte.

Dat blijft op deze eerste februarizaterdagmiddag tot vier uur zo. Op het vijfde bord valt het eerste resultaat. De scherven van Vjekoslav Nemec brengen hem half geluk. In het vroege middenspel verrast Arne Moll hem met een combinatie in het centrum, waaraan de zwartspeler een betere stelling overhoudt; met zwaar geschut op de open c-lijn. Als de kruitdampen zijn opgetrokken, staat er een dame-eindspel op het bord. De Alkmaarse troeven zijn drie vrijpionnen op de damevleugel, maar Arne kan afwikkelen naar eeuwig schaak.

 

Dan gaat het opeens hard en binnen een half uur neemt Caïssa-Eenhoorn een 4-1 voorsprong. Misha Dorokhin handhaaft zijn score van honderd procent. Op de achtste zet geven hij en opponent Frank Agter hun doelstelling aan: er wordt tegengesteld gerokeerd. Caïssa-Eenhoorns FIDE-meester, met wit, verrast vervolgens met 13. Ta3. De verwachte aanval op de koningsvleugel blijft uit. Zwart komt niet toe aan een offensief op de andere flank. Het gevarieerde spel van Misha heeft al een pion opgeleverd, als na iets meer dan twintig zetten blijkt dat de Alkmaarse koningsstelling dan toch het doelwit wordt. Twee paarden van Frank domineren veld e4, maar na een kwaliteitsoffer zijn de rollen omgedraaid en belangrijker: er dreigt mat via de h-lijn.

 

Daan Zult volgt het voorbeeld van zijn naast hem zittende clubgenoot en verslaat Jeroen Smorenberg. In een Engelse partij heeft hij snel licht voordeel dat groter wordt naarmate er meer ruimte ontstaat. De damevleugel is het strijdtoneel met een achtergebleven b7-pion als prooi, waarna de hele zwarte pionnenstructuur daar een desolate aanblik zal bieden. Met een paardoffer blaast Jeroen enkele pionnen voor de Hoornse koning op, maar de defensie blijft solide en na torenverlies staakt hij zijn verzet.

 

Alexander Geerts en Daan Geerke kennen elkaar van de jeugdkampioenschappen van de Noordhollandse Schaakbond, zoals dat het geval is met meer van hun ploeggenoten. In de eerste helft van de partij worden zes lichte stukken geruild en heeft Daan, met drie stukken op de achtste rij, een iets minder actieve stelling. Wit kan daar echter niet zijn voordeel mee doen. Uiteindelijk blijven een toren en zes pionnen aan beide kanten over en met zetherhaling zorgt Alexander ervoor dat de voorsprong van zijn ploeg twee bordpunten blijft.

 

Ondertussen is Peter Doggers bezig met iets dat op een serie lijkt. Zijn laatste bondsnederlaag dateert van 13 april 2019 (Niels Ondersteijn, uitwedstrijd tegen Paul Keres). Een van de weinige voordelen in het coronatijdperk: omdat er een jaar en drie ronden niet is gespeeld, kun je iets opbouwen. Door zijn overwinning op Rob Konijn is hij inmiddels zeven partijen ongeslagen. Ook hier wordt met tegengestelde rokades kleur bekend, maar de druk van zwart op de damevleugel is groter dan die van wit op de koningsflank. Een kwaliteitsoffer van Rob helpt niet. Zijn 26. Pd6 (vork op de torens) haalt niets uit, omdat Peter met zijn antwoord (… Td4) een konijnenval opzet. Er hangt mat in de lucht.

 

De 4-1 houdt niet lang stand, want Henk-Jan Visser loopt glunderend door het multifunctionele centrum en het schijnt dat zelfs het keukenpersoneel weet dat hij Frank van Tellingen heeft verslagen. De prestatie mag er zijn. Het is lang spannend. Op de twintigste zet heeft zwart bijna alle stukken naast zijn koning op h8 en zit er iets meer dynamiek in de stelling van Frank. Als Henk-Jan zichzelf iets meer lucht verschaft, heeft de Waagtoren-routinier met 26. Th3 dynamiet in zijn stelling, maar is met het gespeelde 26. c4 te voorzichtig. In een spectaculaire fase – en twee vrijpionnen voorsprong – verspeelt de Alkmaarder opeens een stuk en is zijn opponent er als de kippen bij om het vijfde bordpunt veilig te stellen.

 

Daarna begint het lange wachten, want in de overige vier partijen vallen de beslissingen pas aan het einde van de middag. Het is een komen en gaan van publiek bij het bord van de kopmannen Martijn Monteban en Yong Hoon de Rover. De IM-speler van de Alkmaarders gaat met een dubbelpion op de c-lijn en een mooie onaantastbare e5-pion het middenspel in. De paarden staan inmiddels op stal en hij vergroot de pressie op de damevleugel en op veld d5. Het kost Martijn zijn b7-pion, maar hij verovert die op c4. Duurder is zijn verlies van de a-pion, waardoor de witte a-pion geen obstakels meer heeft richting promotie. Zwart krijgt een vrijpion op d3. In de tussentijd kijkt ook de e5-pion van Yong Hoon over een open landschap richting e8 en kan hij twee dreigingen creëren. Hoewel zwart zich taai verzet, kan hij de aanval op twee flanken niet weerstaan.

 

Invaller Sjors Broersen zit tegenover de zeer ervaren Hebert Pérez García. De twee geven elkaar weinig ruimte; na een loperruil op de twaalfde zet wordt pas met 28. … hxg3 de eerste pion geslagen. Wit heeft twee pionnen op de vierde rij, Sjors vier op de vijfde rij en een op d4 en kijkt tegen een iets betere stelling aan. Hebert blijft voorzichtig, zijn opponent laat zich niet verleiden om gekke dingen te doen. Hij behoudt de controle, ook als de witte dame ineens in zijn stelling komt. Na zestig zetten gaan de twee akkoord met remise en kroont Sjors zich tot matchwinner.

 

Vlot daarna deelt ook invalster Arlette van Weersel het punt. Tegen Vincent Pandelaar komt een eindspel met alle paarden op het bord. De Alkmaarse speelster in Hoornse dienst geeft haar opponent geen mogelijkheden om meer te bereiken dan een halfje.

 

Peter van den Brink en Maaike Keetman ronden de Noord-Hollandse derby af. De twee doen lange tijd niet voor elkaar onder. Als de zwartspeelster haar e4-pion ruilt voor een geïsoleerde witte op b5, wordt het oppassen geblazen en enkele zetten later staat ze een pion achter. Peter verovert een tweede pion en mag in een eindspel met dame, toren, loper en paard gaan denken aan zijn eerste bondszege voor Caïssa-Eenhoorn. In de vorige ronden heeft hij steeds remise gespeeld. Maar de titelhoudster blijft op een tegenkans loeren en die komt er na dameruil. Door een mooie samenwerking tussen haar toren op c8 (kijkt een onverdedigd paard en daarachter een verdedigde loper op c1 aan) en de loper op g5 (kijkt dwars door een witte pion op e3 ook naar c1) wint ze een stuk. Als de kracht van de vrijpionnen op d4 en e4 is geëlimineerd, kan ze aan haar slotaanval gaan denken en op de 68^e zet krijgt Maaike de felicitaties.

 

Met de derde 6-4 zege is de rode streep nog niet helemaal uit zicht, maar het scheelt niet veel. Handhaven betekent dat Caïssa-Eenhoorn in het seizoen, waarin het zijn 100-jarig bestaan viert, opnieuw eersteklasser zal zijn.