In de loop der jaren heeft Caïssa-Eenhoorn de nodige ervaring opgedaan in de strijd om handhaving. Verschillende keren is die niet goed afgelopen, maar vaker kon na de laatste bondswedstrijd worden geproost op lijfsbehoud. Ons vlaggeschip draait ondertussen twaalf seizoenen mee in de nationale eerste klasse en na de 6-4 zege op MSV ziet de nabije toekomst er rooskleuriger uit. ‘We’ staan weer boven de rode streep, al zijn de verschillen in de onderste regionen klein.

Schrijver dezes bracht onlangs een bezoek aan het Westfries Archief om informatie te verzamelen over de  KNSB-competitie 1997-1998. Het eigen archief blijft steken bij wedstrijd- en partijuitslagen en benieuwd naar hoe destijds die negen zaterdagen zijn verlopen, heb ik diverse kranten doorgebladerd. Na een aantal ereplaatsen op rij in de NHSB-promotieklasse was GZ/De Eenhoorn eindelijk doorgestoten naar het landelijk niveau om meteen ook de titel in 3C voor zich op te eisen. Een kwart eeuw geleden maakten William de Wit, Jerrel Thakoerdien, Nam Kyoo Boots, Ardjan Langedijk, Daan Zult, Wilko van der Gracht, Jochem Woestenburg en Alexander Geerts – de bordvolgorde in de uitwedstrijd tegen Tal (Amsterdam) – hun tweedeklassedebuut. Anno nu veel bekende namen.

Na de kleinst mogelijke nederlaag volgt een maand later de kleinst mogelijke overwinning. Bij Het Witte Paard dat twee seizoenen eerder nog vier klassen hoger speelde en met Ron Deen op de stoel van Jochem; de opstelling ziet er voor de overige zeven man precies hetzelfde uit. Er wordt vervolgens een nuttig puntje gepakt bij het eerste tweedeklasse-optreden in De Huesmolen (tegen Oegstgeest’80, waar de toppers Predrag Nikolić en Genna Sosonko ontbreken), maar daarna komt de klad erin. Door twee kleine nederlagen zakt het Hoornse achttal naar de laatste plaats. Net als nu zijn de krachtsverschillen gering, laat De Eenhoorn hier en daar wat kansjes liggen en treft het in het resterende verkoop louter ploegen uit de onderste helft van de ranglijst.

De eerste van de vier finales levert een gelijkspel op. Was dat een maand geleden ook niet het geval? Bij Wageningen op de valreep 5-5, in februari 1998 op de valreep 4-4 tegen LSG 2 (Leiden). Invaller Bert Meester offert bij een 3-4 achterstand tegen Frank Erwich een toren voor een paard en een loper en geeft een stuk terug voor een promotiepion. In een eindspel onder hoogspanning is hij één zet eerder aan de overkant dan zijn jeugdige opponent.

Maart levert twee punten op, net als deze zaterdag. Hoewel Weenink vijf spelers met een hogere rating heeft, gaar het in eigen huis flink onderuit: 1½-6½. ‘GZ/De Eenhoorn zet grote stap naar handhaving’ kopt het Dagblad voor West-Friesland van dinsdag 10 maart. In de laatste twee ronden pakt de ploeg van teamleider Piet Aardenburg één punt en dat is precies voldoende om tweedeklasser te blijven. Martijn Monteban maakt op 28 maart in de thuiswedstrijd tegen Philidor (Leiden) zijn debuut in de KNSB-competitie en viert dat met een zege op de qua rating even sterke P.N. Best. Gezien de 4-4 eindstand een heel nuttig succes. Philidor komt uiteindelijk een punt te kort om erin te blijven.

We zetten de klok een kwart eeuw vooruit en gaan naar zaterdag 11 maart 2023. Het is druk in De Kreek, omdat tot 14.00 uur de volleybalvereniging Wham Wham gastvrouw is voor teams in de zogeheten Cool Moves Volley-competitie, voor kinderen tot 12 jaar. In de schaakzaal is er een moment van stilte om Albert Vasse (SG Max Euwe, Enschede) te herdenken. Scheidsrechter Joost Jansen vat zijn bijdrage aan de schaaksport kort en krachtig samen. ,,Als jullie de klokken indrukken, denk dan even aan Albert Vasse. Zonder hem zou het er hier heel anders hebben uitgezien.’’

De op 6 maart overleden Ruurlose schaakliefhebber is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de digitale schaakklok en heeft in 1993 met Bert Bulsink het bedrijf Digital Game Technology opgericht. Hun DGT-klokken zijn nationaal en internationaal niet meer weg te denken van de schaaktafel.

Het belang van Caïssa-Eenhoorn – MSV valt af te lezen aan het aantal supporters. Het is de hele middag gezellig druk rondom de tien borden, waar één speler van de Meppeler Schaakvereniging extra aandacht krijgt. Bas Dudink is de laatste voorzitter van HSV De Eenhoorn. In de zomer van 2012 ging het samen met stadgenoot Caïssa, waar Bas gedurende acht seizoenen actief was in de clubcompetitie. Hij pakte ook nog twee jaartjes Caïssa-Eenhoorn mee en werd in 2014 gefeliciteerd als vice-kampioen. Dat seizoen was voor het aanstormende talent Nick Manshanden – in oktober 2013 15 jaar geworden – het eerste bij de senioren. Hoewel beiden regelmatig in de top tien stonden, hebben ze niet tegenover elkaar gezeten, Dat is in deze bondswedstrijd wel het geval.

Er moet door de thuisploeg en het onderaanstaande MSV gescoord worden om de kans op handhaving te behouden. Misschien verklaart dat het aantal partijen met offers. Nick opent het bal. Hij zorgt voor wat druk op de koningsvleugel en bouwt tussen de bedrijven door op de andere flank een prima positie op. Met dat totaalschaak wint hij een centrumpion. Alle witte stukken staan goed, als het kwaliteitsoffer 22. Txf6 de finale inluidt. Bas’ pion op f7 is een obstakel voor zijn eigen verdediging. De zwarte stukken kijken van afstand toe hoe  de Caïssa-Eenhoorn-speler met zijn dame, paard en loper de aanval voorbeeldig afrondt.

Daarmee komt de stand op 1½-½, omdat twintig minuten eerder Peter van den Brink het punt heeft gedeeld met Menno van Koningsveld. Het ratingvoordeel van wit is welgeteld drie punten en dat vertaalt zich op het bord. Er wordt voorzichtig gespeeld met wat activiteit op de damevleugel, waar beiden een isolani op de b-lijn hebben. De MSV’er lijkt iets te willen ondernemen op de open c-lijn, maar de zwartspeler bemerkt dat Peter een degelijke stelling heeft opgebouwd en dringt niet aan.

 

Aan het zevende bord tekent de eersteklassedebutant uit Meppel voor de gelijkmaker. Ook hier wordt geofferd. Arlette van Weersel heeft op haar vijfde zet … h5 gespeeld. Micha Jans kiest op zijn veertiende zet voor de korte rokade. Als de MSV’er 15. … h4 beantwoordt met het doorschuiven van zijn g-pion gooit onze clubgenote er een paardoffer tegenaan. De zware stukken worden erbij gehaald om de verzwakte koningsstelling nog meer aan te tasten, maar het lukt wit om zijn bedreigde loper op g2 in veiligheid te brengen en hij kan zijn verdediging op niveau houden. De zwarte aanval slaat niet door en het materiaalvoordeel is daarna snel beslissend.

 

Robin Duson zorgt voor een rappe hernieuwde voorsprong. Ze verovert vlot een pion op de damevleugel en houdt de controle over de stelling. Er volgt een grote afruil, maar het lukt Andries Mellema niet om de achterstand weg te werken. Beiden belanden in een toreneindspel, waarin Robin haar kansen goed heeft ingeschat. Ze probeert niet geforceerd het extra pionnetje over te houden, ze wil wel een aanvallende rol voor haar laatste stuk. Met een dubbelvrijpion (d6 en d7) legt ze het Drentse tegenspel lam en beseft zwart dat hij geen kansen meer heeft.

 

Spektakel ook bij Alexander Geerts. Hij geeft zijn c-pion om 5. e4 te spelen en krijgt een pionnenmeerderheid op de koningsvleugel, terwijl er op de andere flank sprake is van een minderheid: drie om vijf en later twee om vijf. Veel witte stukken zijn gericht op de MSV-defensie rondom de koning op g8 en met 15. Lxh6 wil wit de boel openbreken. Rienk van den Berg, die tien seizoenen geleden in De Huesmolen Peter Doggers op remise hield toen beide ploegen tweedeklassers waren, mist evenwel kansen om zijn verdediging sluitend te maken. Alexanders pionnenmuur e5-f6-g7 ziet er indrukwekkend uit en verstoort de samenwerking van de zwarte stukken. In een attractief eindspel komt wit een toren voor en staan twee vrijpionnen op het punt van promoveren. Caïssa-Eenhoorn leidt halverwege met 3½-1½.

 

Even na half vijf voegt Arne Moll daar een remise aan toe; zijn zesde op rij. Er wordt met Roel Donker in vlot tempo wat lichte stukken en de dames geruild en niet veel later zitten de twee in een toreneindspel met een Meppeler loper contra een Westfries paard. Arne stuurt op de koningsvleugel zijn pionnen naar voren, waardoor de Drentse toren niet echt lekker op e4 staat. Die kan alleen terug naar de eerste of tweede rij. Toch zit er voor zwart weinig vooruitgang in en met alleen de resterende zware stukken op het bord wordt de vrede getekend.

 

Caïssa-Eenhoorn moet winnen en het doel komt dichterbij, als Misha Dorokhin zijn vierde zege op rij boekt. Tegen Bas de Boer gaat het lang gelijkop. Ze bouwen hun stellingen degelijk op: pionnen met de lichte stukken eromheen en de torens en de dame op de achtergrond. Er staat al wat materiaal aan de kant, als na een volgende afruil zwart een vrijpion op a5 heeft en Bas tegen een dubbelpion op de e-lijn aankijkt. Dat blijft zo met alleen de dames op het bord. Na veel gemanoeuvreer is Misha’s vrijpion op a2 aangekomen en kan zijn opponent door de goede positie van zwarts koninklijk paar promotie alleen tegenhouden door zijn dame te geven. En dat staat gelijk met verlies.

Geheel in stijl met de middag valt de beslissing in een offerpartij. De invallers Gilbert Vrancken en Fokke Jonkman (maar je kunt ze bij de basiskrachten rekenen, want beide verenigingen beschikken voor hun topteams over een stuk of twaalf spelers) zorgen ervoor dat een interessante strijd na 21. Lb6 een boeiend karakter krijgt. Een toren van Gilbert wordt aangevallen en hij besluit tot een kwaliteitsoffer om alle pionnen op de damevleugel op te ruimen. Dat gebeurt niet zonder slag of stoot. Pion 1 gaat er met … Lxc4 al meteen af, pion 2 (b2) op de 29^e zet en pion 3 (a3) op de 43^e.  Dan is het evenwicht al verdwenen. Wit heeft zijn torens verdubbeld op de open d-lijn, maar doen daar eigenlijk niet veel. Als de MSV’er ze verplaatst en de torens elkaar niet verdedigen, komen er zwaktes in zijn stelling aan het licht, zoals Gilbert met het fraaie 39. … f5+ aantoont. Wit kan de pion op straffe van torenverlies niet nemen en aansluitend wordt Drentse torenwinst met 41. Txd2 beantwoord met … g5#. Die witzet wordt uiteraard niet gespeeld, maar leidt tot een eindspel van Gilberts loper contra Fokkes toren met vijf zwarte tegenover twee witte pionnen. Vooral de verbonden vrijpionnen op de b- en c-lijn zijn ijzersterk. De stelling doet denken aan een thema uit de workshop van Martijn Monteban voor leden van Caïssa-Eenhoorn op de avond voor de wedstrijd. De kopman tegen MSV behandelde onder meer een eindspel met vrijpionnen die twee, drie en vier velden uit elkaar liggen. En daar kan Gilbert eventueel ook op terugvallen. Als de MSV-routinier er voor kiest om met zijn toren die twee verbonden vrijpionnen op te ruimen, kan zwart met zijn pionnenmeerderheid op de andere flank toeslaan. Zo ver komt het niet. Op voorbeeldige wijze werken de Hoornse koning en loper samen om de twee pionnen naar de derde rij te loodsen en is een mat in twaalf in aantocht. Na drie zetten wordt Gilbert gefeliciteerd en is de wedstrijdwinst binnen: 6-2.

 

Het gebeurt niet zo vaak dat Caïssa-Eenhoorn aan de twee hoogste borden verliest, maar MSV krijgt het voor elkaar. Als Martijn Monteban door Richard Berendsen onder druk wordt gezet, schuift hij zijn c-pion door om wat meer ruimte voor zijn stukken te creëren. Dat lukt, maar ondertussen heeft wit een pion meer en vrijpionnen op a5 en d5. De strijd speelt zich lange tijd af op de damevleugel en verschuift langzaam via de d- en e-lijn naar de andere kant van het bord. Zwart zit zo’n veertig zetten geforceerd in de verdediging en vaak wordt dan een punt bereikt, waarop de zaak knapt. Na 43. Dd7 staat een loper van Martijn in en dreigt een paardvork op koning, dame en toren. Met een stukoffer geeft hij nog wat tegengas, maar de stelling is niet te houden. Wit heeft zijn opponent klem en speelt zijn laatste troef (vrijpion naar a7) uit.

 

Daan Zult staat lange tijd goed tegen Dennis de Vreugt. Vooral door zijn sterke centrumpionnen keert de grootmeester in Meppeler dienst (en oud-Europees jeugdkampioen) terug naar gelijkwaardigheid. Op de koningsvleugel worden wat pionnen opgeruimd en krijgt wit toch weer een betere stelling. Vooral 37. Pxe5 is aanlokkelijk, maar wordt niet gespeeld. Het lijkt wat gevaarlijker te worden voor de Amsterdamse routinier na het opschuiven van de zwarte h-pion naar de derde rij. Beide spelers zitten inmiddels royaal in de tweede tijdfase en met niet zo veel minuten op de digitale klok mist Daan de winnende voortzetting: 50. T2xe3. Opeens gaat het helemaal verkeerd. Na dameruil verliest hij de kwaliteit en staat meteen verloren. Een teleurstelling voor de thuisploeg aan het einde van een mooie schaakmiddag.

 

Caïssa-Eenhoorn is de zevende ronde begonnen als waarschijnlijk de nummer 9 van de ranglijst met de meeste bordpunten aller tijden in de tientallencompetitie. Maar het zijn toch eerst de wedstrijdpunten die tellen en met het succes tegen MSV is het team naar de zevende plaats gestegen. Omdat het nog speelt tegen mede-vijfpunter En Passant (op 1 april in Bunschoten-Spakenburg), is de eerste beslissing gevallen: MSV zal degraderen. De tweede die de verplichte stap omlaag moet maken komt uit het trio Caïssa-Eenhoorn/En Passant/Philidor 1847. Het zal voor de 100-jarige een mooi cadeau zijn, als de geschiedenis van 1998 zich herhaalt.