In de weken en dagen voor de laatste thuiswedstrijd dit bondsseizoen van Caïssa-Eenhoorn wordt de schaaksport op vele manieren zichtbaar. Zelfs op de dag van het duel tegen LSG 2 (5-5), als in Dagblad Waterland en in Dagblad Zaanstreek de column ‘In 60 seconden’ als kop heeft: ‘Liever schaken dan youtuben’.

Oud-collega Jacco van Oostveen beschrijft het verzoek van zijn 11-jarige zoon om een schaakbord met stukken te bestellen. Het schijnt dat ‘zo’n beetje iedereen in groep 7/8 aan het schaken is geslagen’. De jongen wil ook online op zijn telefoon kunnen spelen en vader installeert daar een schaakprogramma op. Om vervolgens over zijn eigen prestaties op de 64 velden te mijmeren, vooral tijdens het schoolschaakkampioenschap. Dat bestaat niet meer, maar Jacco vindt het prachtig dat zijn zoon ‘lol heeft in het edele schaakspel en ook echt beter wil worden’.

Op 16 maart j.l. is Rob de Nijs overleden en hij wordt geëerd met het uitzenden van de documentaire ‘Niet voor het laatst’. Het is een indrukwekkend interview met de zanger die gedurende enkele seconden als schaker te zien is. In beeld komen fragmenten van de populaire televisieserie ‘Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer?’, waarin de geboren Amsterdammer de rol van Bertram Bierenbroodspot – geïnspireerd door de achternaam van Amstelveen- en ESGOO-schaker Paul Bierenbroodspot? – speelt en tijdens  een partij tegen Hildebrandt Brom (Ab Hofstee) schaakmat wordt gezet.

Vier dagen later ploffen ‘de bladen’ door de brievenbus: New in Chess en Schaken.nl en in beide komt Peter Doggers voor. De eersteteamspeler van Caïssa-Eenhoorn heeft voor het beste schaakmagazine ter wereld een verslag gemaakt van de aftrap van de Freestyle Chess Grand Slam in Weissenhaus (gelegen aan de Oostzee, ten oosten van Kiel), gewonnen door de Duitse grootmeester Vincent Keymer. Op pagina 66 van Schaken.nl staat de schaakpuzzel van Dimitri Reinderman en is het antwoord van de zesde vraag ‘peterdoggers’. De ‘e’, ‘r’, ‘d’, ‘g’ en ‘s’ moet je overzetten naar de oplossing, een woord van twaalf letters. De vraag is overigens: Half september kwam het boek De Schaakrevolutie uit. Hoe heet de auteur?

De BBC heeft sinds enkele weken, op maandagavond, het spel ‘Chess Masters’. Deelnemers moeten schaakpuzzels oplossen zoals het plaatsen van acht dames op een leeg schaakbord, dusdanig dat ze elkaar niet kunnen slaan. Voorts spelen ze een eindspel, waarvan de beginstelling is: witte pionnen op a2, b2 en c2 en de koning op c1, zwarte pionnen op f7, g7 en h7 en de koning op f8. Verliezers vallen af, maar krijgen een herkansing in de vorm van een echte rapidpartij. Er wordt echter door de drie presentatoren te veel gepraat, mede  waardoor het bepaald geen spectaculair programma is. Bij Caïssa-Eenhoorn – LSG 2 valt meer te beleven.

Intrigerender dan ‘Chess Masters’ is een foto in de NHD-bijlage Wijzer van 13 maart j.l. Jasper Boogaard, frontman van de Rotterdamse band Nagasaki Swim, praat over het derde groepsalbum ‘The view from up there’ en hij is gefotografeerd achter een schaakbord met honderd velden. Je ziet een stelling met de witte koning, torens en lopers in hun beginposities en dat geldt ook voor de zwarte koning en de toren, het paard en de loper op de koningsvleugel. Bij beide kleuren staan tussen de monarchen en de koningslopers geen stukken. Er zijn acht witte en achte zwarte pionnen zichtbaar en het lijkt erop dat een gewone set schaakstukken wordt gebruikt. Mogelijk zijn bij de start van de partij vier velden voor wit en vier velden voor zwart leeg gelaten. Jasper heeft op Instagram enkele foto’s geplaatst, waarop hij het witte materiaal opstelt en de velden naast het centraal geposteerde koninklijk paar open laat. En passant heb ik wat nummers van het album gehoord en onder meer ‘Tokyo, 7AM’, ‘Picture’ en het titelnummer zouden door een schaker kunnen zijn gecomponeerd. Hoog niveau.

In de media worden momenteel vaak schaaktermen gebezigd. De politiek woelige tijd leent zich ervoor om pionnen te gebruiken, op vele borden tegelijk te schaken en in een patstelling te belanden. Er wordt een geopolitiek schaakspel gespeeld en iedereen is benieuwd naar hoe het eindspel zal verlopen.

Twee dagen voor Caïssa-Eenhoorn – LSG 2 is op een van de sportpagina’s van het Noordhollands Dagblad als ‘uitspraak van de dag’ te lezen: ,,Zijn vecht-IQ is hoog. Hij schaakt, waar veel vechters alleen maar vechten.’’ Het gaat over de aanloop van Rico Verhoeven naar zijn wereldtitelstrijd tegen Artem Vakhitov. Altijd leuk om te weten dat de buitenwereld het schaken aan een hoog intelligentiequotiënt paart.

Eerder in de week heeft het NOS Journaal van 18.00 uur aandacht besteed aan het 45-jarig bestaan van NOS Teletekst. Op 1 april 1980 werd in de aula van de Vrije Universiteit van Amsterdam het ‘startsein voor het proefprojekt TELETEKST’ gelost – zoals op de proefpagina P102 te lezen is – door Max Euwe, hoogleraar informatie en de enige Nederlandse schaakwereldkampioen. De Amsterdammer speelde een partij tegen Wim Stokla, hoofdredacteur van NOS Teletekst, en die was via het nieuwe medium te volgen.

En dan hebben we nog de begin dit jaar begonnen schaaklimerickuitwisseling van schrijver dezes met Ed Hornick, voorzitter van de Hoogkarspelse vereniging Torenhoog. De ene week mailt Ed een limerick, de andere week mail ik. Dit weekeinde ben ik aan de beurt en het onderwerp van het NOS Journaal inspireert me tot de volgende vijf regels:
Max Euwe was op 1 april in Leiden.
Bij LSG wilde hij zijn schaakkennis verspreiden.
Maar o, wat een pech,
hij moest snel weer weg
om in Amsterdam NOS Teletekst in te wijden.

Eenmaal gearriveerd in de Copernicus Scholengemeenschap valt achter de banner van Caïssa-Eenhoorn een grote witte kist met ‘SCHAAK’ erop op. Ook intrigerend: de schaakborden met zestien maal zestien velden. Dubbel zo groot en eigenlijk wel toepasselijk, want we hebben op de achtste bondszaterdag twee wedstrijden.

Het Hoornse vlaggeschip is gastheer voor LSG 2. De eerste drie duels tegen de Leidse reserves leverden een gelijkspel op en pas in 2018 kreeg de onderlinge strijd een winnaar; net als in 2022. Deze middag keren we terug naar het verleden: 5-5.

Met uitzondering van december 2022 treffen teams van het Leidsch Schaakgenootschap en de Hoornse vereniging elkaar steeds in het voorjaar, dus in de fase van de competitie waarin de beslissingen vallen. Beide tientallen delen met Caïssa en Wokke Vastgoed-Autovakmeester Schaap de tweede plaats; allevier op eerbiedwaardige afstand van HWP. Officieel is er bij de aanvang van de achtste ronde nog niets beslist, maar de kans op het kampioenschap is zowel voor Caïssa-Eenhoorn als LSG 2 minimaal.

Arne Moll opent de score met een vlotte remise tegen Richard Schelvis. De zwartspeler heeft jaren zijn beste krachten gegeven aan De Wijker Toren en hoewel de Beverwijkse toppers verschillende keren tegen oôs joôs hebben geschaakt, stuit Richard – sinds 2002 LSG’er – voor het eerst op een Caïssa-Eenhoorn-speler. Aardig detail: het tweede team van de Hoornaren neemt het op tegen De Wijker Toren, waardoor de LSG 2-routinier in klaslokaal 46 veel bekenden ziet. De partij tegen Arne is snel verteld. Beiden spelen gezonde zetten, zoeken niet de grenzen op en als dameruil wordt ingezet, komt de handtekening onder het vredesakkoord.

 

Ook Alexander Polak zit in de KNSB-competitie voor het eerst tegenover een Caïssa-Eenhoorn-speler en treft het niet met Daan Zult als opponent. In het vroege middenspel kiest wit voor een iets andere aanpak en bereikt een interessante stelling op de damevleugel. Het levert hem de kwaliteit op en Alexander twee vrijpionnen. Daan maakt op gewiekste wijze zijn achterstand van twee pionnen goed en geeft er vervolgens twee weg om een beslissende torenzet te kunnen uitvoeren.

 

De Spaanse astronomiestudent Andrés Presa Villa boekt zijn tweede seizoenszege en daar wordt Nick Manshanden het slachtoffer van. De Hoogkarspeler komt na het opspelen van de witte c-pion onder druk te staan. Hij moet opboksen tegen twee sterke centrumpionnen en verzuimt de lange zwarte diagonaal in bezit te nemen. Dat laatste breekt hem op. Na de slotzet 27. Lb2 beseft Nick dat hij verloren staat.

 

Met een goede remise tegen Bram van der Velden houdt Mason Brouwer de tussenstand in evenwicht (2-2) en met enkele hoopgevende stellingen op de borden elders aan de lange tafel is dat een plezierige fase in de wedstrijd. De damevleugel wordt snel uitgedund, maar de Hoornse zwartspeler moet op die flank wel alert blijven om niet tegen stukverlies aan te lopen. Hij zet zijn materiaal goed neer en kijkt met een schuin oog naar een mat-achter-de-paaltjes-dreiging, waardoor de LSG’er zich niet veel kan veroorloven. De slotzet bezegelt om die reden de deling van het punt.

 

Bas de Boer zorgt tegen het Leidse talent Jacob Brienen voor een hernieuwde voorsprong. Wit lijkt een centrumpion te kunnen veroveren, maar verdedigt eerst zijn b2-pion om met een mooie samenwerking van de lichte stukken de kwaliteit te winnen. De stelling wordt vereenvoudigd, al moet Bas nog wel de vrije d-pion van zwart in de gaten houden. Die laat hij promoveren om toe te werken naar een toreneindspel met twee pionnen meer. Dat kan Jacob niet verdedigen.

 

De laatste verliespartij van Henk-Jan Visser in een wedstrijd tegen een team van LSG stamt uit 2002. Dat feit blijft nog een jaar staan. Met zijn remise tegen Eelke Wiersma komt de eerste IM-norm in zicht. De LSG-speler heeft ruim een kwart eeuw meesterklasse-ervaring in zijn bagage (bij Philidor 1847, Groningen, Zukertort Amstelveen en zijn huidige vereniging opgedaan) en stelt met zijn dertiende zet Henk-Jan voor een keuze: de kwaliteit pakken en opgezadeld worden met een gecompliceerde stelling of een degelijke loperruil. De Caïssa-Eenhoorn-routinier besluit tot dat laatste om met vooral een sterk paardenspan de internationaal meester van het Leidsch Schaakgenootschap in bedwangen te houden.

 

Peter Doggers – Marnix Hofman wordt een herhaling van 16 maart 2002, toen dezelfde partij werd gespeeld in De Lier, bij Westlandse Schaakcombinatie – HSV De Eenhoorn. De uitslag verandert ook niet: 0-1. Zwart is deze zaterdagmiddag al snel zijn centrumpionnen kwijt en dicht het ‘gat’ tijdelijk met de lopers. Vervolgens verlegt de LSG’er het accent naar de koningsvleugel, waar hij – ingeleid door een opstomende h-pion – de druk vergroot. Als dat niets oplevert, wordt een op e1 ingesloten toren het doelwit en de half open d-lijn aanvalsterrein. Die gecombineerde actie kost Peter twee pionnen. Nauwkeurig spelend geeft zwart dat voordeel niet uit handen: 3½-3½.

 

Ondertussen kijken Robin Duson en Misha Dorokhin naar prima stellingen en een kleine wedstrijdzege lijkt in de maak. Robin sleept inderdaad het punt in de wacht tegen Raoul van Ketel, in het eerste decennium van deze  eeuw een ervaren kracht bij meesterklasser LSG. In een avontuurlijke partij neemt de witspeelster het initiatief. Er gebeurt veel op de koningsvleugel, waar veel ruimte ontstaat. Beiden maken geen gebruik van de rokademogelijkheid , waardoor de a-torens lange tijd niet meedoen. Dat verandert na dameruil en een torenruil op f1. Zwart heeft op dat moment zijn laatste drie stukken op de a-lijn, terwijl het Hoornse materiaal veel actiever is opgesteld. In een toreneindspel met een Leids paard met een beperkte actieradius en een witte loper die het hele bord over kan, jaagt Robin op kwetsbare pionnen. Het levert haar een vrije g-pion op die de zevende rij haalt. Fraai is de afronding. Niet de dreigende promotie beslist, maar de samenwerking van toren en loper. Na de slotzet 47. c4+ zal Raoul zijn toren verliezen en is ook de promotie niet te verhinderen.

 

Caïssa-Eenhoorns topscorer Misha Dorokhin voegt echter een halfje aan zijn totaal toe. LSG 2 is een tiental met veel geslepen schakers en Michiel van Wissen (ook topspeler bij het Enschedees Schaakgenootschap Onder Ons geweest) is een van hen. Aanvankelijk heeft hij een iets betere stelling, beetje bij beetje ontstaan er scheurtjes. Zo vormen de witte pionnen bepaald geen harmonieus geheel en kort voor de dertigste zet verliest de LSG’er er twee. Dat verschil is er nog steeds in een toreneindspel met een zwart paard contra een Leidse loper. Michiel haalt de g7-pion van het bord, waarna een wedren om promotie tussen de beide randpionnen begint. Als zwart de sterkste voorzetting mist, blijft hij op remise steken.

 

In twee eerdere wedstrijden tegen ons vlaggeschip heeft Martin Roobol gewonnen en de Leidse kopman maakt er tegen Martijn Monteban een supertrio van. Daarmee komt LSG 2 op de valreep op 5-5. Lange tijd doen de twee niet voor elkaar onder, maar dat verandert na 22. … Lxd5, waar … Pxd5 beter is. De Leidse reactie (23. Dd4) maakt het verschil duidelijk, want de eerstebordspeler van Caïssa-Eenhoorn kan pionverlies niet verhinderen. Met actief torenspel valt een tweede pion en is duidelijk dat Martijn voor een loodzware eindspelklus staat. Lopers van ongelijke kleur blijven over en wit zorgt ervoor dat hij op twee flanken promotiekansen heeft. Die strijd is ongelijk.

 

Zo’n zestig kilometer in zuidwestelijke richting wordt ook gelijkgespeeld, maar de 5-5 van HWP tegen Assen betekent dat de Haarlemmers voor het eerst naar de meesterklasse promoveren. Met nog één ronde te gaan hebben ze drie punten voorsprong op Paul Keres 2, Caïssa-Eenhoorn en LSG 2. Pal onder de subtoppers staat een drietal ploegen met een punt minder en dat betekent dat een Hoornse nederlaag bij Groninger Combinatie 2 (een van dat trio) een flinke duikeling kan betekenen. Inzet van het duel op 10 mei: de tweede of de zevende plaats, en alles wat daar tussenin zit.