De oehs en aahs zijn niet van de lucht. In café De Hoek in Wervershoof wordt de finale van het toernooi om de Westfriesland Cup gespeeld. Op veel borden is de spanning groot, maar het meeleven van enkele tientallen supporters heeft niet betrekking op de schaakpartijen. Ze kijken op een groot tv-scherm naar Juventus – Ajax.

Caïssa-Eenhoorn treedt in de voetsporen van de Amsterdamse voetballers. Nizar Alayoubi en Albert Noordhuis vertegenwoordigen de Hoornse vereniging die in het begin van de avond op achterstand raakt. Degoschalm/Revanche is de slotronde begonnen met een half punt minder en lijkt te profiteren. Maar beide Hoornse schakers rechten de rug en zegevieren verrassend. Ze winnen allebei ook hun tweede partij en daarmee blijft de voorsprong intakt en ontvangen zij aan het einde van de avond de wisselbeker.

We zijn te gast bij Revanche dat dit seizoen met de leden van Degoschalm een gezamenlijke clubcompetitie heeft. De ene week wordt in Wervershoof gespeeld, de andere week in Westwoud. In De Hoek staan twaalf borden opgesteld. Net voor de bar, het centrale punt in het café, zitten de clubschakers, net voorbij de bar de twaalf deelnemers aan het Westfriesland Cup-toernooi.

Oude tijden herleven in het Westfriese dorp. In zijn welkomstwoord herinnert organisator Co Buysman aan een aankondiging in een ruim honderd jaar oude editie van Onze Courant – de voorganger van het katholieke Noordhollands Dagblad – over een damseance op 29 mei 1910. Maar er is ook gelegenheid om te schaken. Een en ander heeft plaats in café De Kaatsbaan. Revanche-secretaris Nico Reus kijkt naar buiten en wijst schuin naar de overkant. De Kaatsbaan stond op de plek van de huidige Verlaat Speciaalzaak, krap honderd meter van café De Hoek.

De schaakhistorie van Wervershoof is overigens nog ouder. Vrijwel alle kranten, landelijk en regionaal, hadden vroeger een schaakrubriek. Daarin stond meestal een partij van internationale toppers en een probleemstelling (vaak een mat in twee). Zo ook in het katholieke dagblad De Tijd. In 1886 is P.K. Bakker uit ‘Wervershoef’ de inzender met het record aantal oplossingen. Zijn naam komt in 24 van de 26 rubrieken voor. Bakker doet meer dan alleen maar het zoeken naar de sleutelzet. Hij componeert ook zelf probleemstellingen. Op 4 juli 1887 schrijft de schaakredacteur van De Tijd over probleem 41A (van Bakker): ,,De 1e zet van dit bevallig probleem is een echte probleemzet en getuigt van meer dan gewoon schaaktalent.’’

Bij binnenkomst in café De Hoek voor deze laatste Westfriesland Cup-avond wordt er al geschaakt. Enkele leden van Revanche geven les aan een aantal kinderen. Zal daar ook ‘meer dan gewoon schaaktalent’ tussen zitten? Van gastheer Dick mag het. Met de gastvrouwen Sylvia en Iris zorgt hij voor een echte caféschaaksfeer, passend bij het Westfriesland Cup-toernooi. Vriendelijk, gemoedelijk, geen messen op tafel. ‘Smoke on the water’ van Deep Purple en andere stevige rocknummers klinken door de speakers. Als de beslissing is gevallen en zeker is dat de wisselbeker naar Caïssa-Eenhoorn gaat, wordt de grote tv die tussen de schaakborden aan de muur hangt, ingeschakeld. Een kleine dertig schaak- en voetballiefhebbers staan bij de bar en gaan helemaal op in de spannende Champions League-wedstrijd Juventus – Ajax.

Dick is een schaakliefhebber. ,,Indertijd woonde ik in Amsterdam, rond 1980. Drie jaar heb ik les gehad van een schaakmeester, Van der Plas heette hij, meen ik. In de zomermaanden elke dag twee uur. Hij was nogal streng, maar het was een leuke man. Ik heb hem één keer verslagen en dat was meteen mijn laatste les. ‘Je hebt de meester verslagen’, zei hij; ik had geen les meer nodig. Daarna heb ik nooit meer geschaakt.’’

In de loop van de avond loopt hij regelmatig langs de borden van Degoschalm/Revanche en het Westfriesland Cup-toernooi. Pratend over het onderwerp ‘kinderen en schaken’: ,,Ze leren het niet meer op school. Laten ze een leerkracht vrij maken om les te geven in de zesde klas, ik bedoel groep 8. Vroeger gebeurde dat wel. Kinderen worden er zo veel beter van, als ze gaan schaken.’’

Na drie avonden Westfriesland Cup-schaak hebben alleen Caïssa-Eenhoorn en Degoschalm/Revanche nog kans op het veroveren van de wisselbeker. Het verschil is een half punt (10½ om 10) en een club kan op een avond vier punten verdienen.

Nizar Alayoubi en Albert Noordhuis nemen het namens de koploper op tegen twee Westfriesland Cup-debutanten, respectievelijk Hans Groot (Aartswoud) en Eugène Koomen (KTV). Nizar verliest enkele pionnen en wat later ook een stuk, terwijl Albert in een duidelijk mindere stelling de kwaliteit achter raakt. Zijn enige compensatie is een wit paard dat op h8 ingesloten staat en niet kan ontsnappen. Maar toch ligt het voor de hand dat Caïssa-Eenhoorn op beide borden een nul zal moeten incasseren.

Dat gebeurt niet. Nizar belandt in een toreneindspel met vijf pionnen voor Hans en drie voor de Syrische schaakliefhebber. In pionneneindspelen is Nizar sterk en opeens is een van zijn pionnen gepromoveerd en zijn de kansen volledig gekeerd. Hetzelfde gebeurt bij Albert die met dame, toren en het loperpaar moet opboksen tegen de drie zware stukken van Eugène en in een winnend eindspel terecht komt.

Ondertussen heeft George Tadrous namens Degoschalm/Revanche twee vlotte overwinningen behaald op Lukas Bos (Aartswoud)., waardoor de Westwouds/Wervershoofse combinatie er eveneens twee punten bij krijgt. De spanning blijft gehandhaafd.

Henk Duyverman is de remisekoning van Degoschalm/Revanche (tien stuks in 27 partijen voor de clubcompetitie) en onderstreept dat tegen Cor Gorter (Schaaklust). Hun beide partijen krijgen geen winnaar, hoewel Cor in de eerste de kwaliteit verovert en in de tweede een stuk verliest. Met veel pionnen op het bord en een dichte verdediging bij de speler met achterstand besluiten ze de vrede te tekenen.

Dat biedt kansen voor Nizar en Albert die samen nog één punt nodig hebben om voor hun club de hoofdprijs te verdienen. Met zwart zet Nizar Hans snel onder grote druk en dat kost de Aartswoud-speler een stuk. Niet veel later kan hij een mataanval niet afslaan. In een partij met een wisselend spelbeeld – eerst heeft Eugène het initiatief, later Albert en vervolgens zoeken beiden naar aanvalskansen – geeft de KTV’er opeens een toren weg en zegeviert de Caïssa-Eenhoorn-speler voor de tweede maal.

Schaaklust legt beslag op de derde plaats van het verenigingsklassement. Jacco Mantel verslaat tweemaal Dick Reinold (De Groene Zes) die – hij heeft het al vaker laten zien – bij een achterstand toch een taaie tegenstander is. In de eerste partij posteert Jacco met zwart een toren op e8 en de dame op e7 en heeft een paard op g3. Met de witte koning op e1 en de dame op e2 (op een open e-lijn) levert dat kwaliteits- en pionwinst op, maar pas een half uur later haalt hij de winst binnen. Dick verliest door een vork in de tweede partij snel zijn dame. Zijn compensatie is het loperpaar, waardoor zijn opponent opnieuw flink aan de bak moet om het tweede punt veilig te stellen.

Axel Zee (De Groene Zes) en Theo Weel (KTV) spelen de spannendste partijen van de avond. De eerste is een toonbeeld van gelijkwaardigheid. De KTV’er probeert met zwart over de half open f-lijn toe te slaan, maar Axel geeft geen krimp. Beiden houden de torens over met een paard voor wit contra een Enkhuizer loper; plus zeven pionnen voor elk. Ze maken er een mooie strijd van een goed niveau van en gebruiken bijna het volledige speeltempo van drie kwartier. Remise is het logische resultaat.

De tweede partij gaat opnieuw lang gelijk op. Theo verliest echter een pion op f3 aan een loper en met de pionnenopstelling f2-g3-h2 dreigen grote problemen. Zijn dame op de koningsvleugel kan weinig kanten op. Axel speelt het perfect uit. De loper gaat naar g4 om op f3 ruimte te maken voor een paard dat met een schaakvork de dame kan winnen. Zijn overwinning brengt De Groene Zes op de vierde plaats in de eindstand, een halfje voor KTV. Aartswoud klasseert zich als zesde.

In totaal hebben 27 spelers meegedaan aan het eerste Westfriesland Cup-toernooi. KTV heeft zeven leden opgesteld, Schaaklust zes, Degoschalm/Revanche, De Groene Zes en Aartswoud vier en Caïssa-Eenhoorn twee. Er werd gespeeld in Andijk, Hoogkarspel (bij Torenhoog), Bovenkarspel en afgelopen dinsdagavond in Wervershoof, waar de gastvrijheid in alle dorpen hoog in het vaandel stond. Ook de medewerking van de clubs bij het doorgeven van de deelnemersnamen en het zelf regelen van invallers was uitstekend. Kortom: er komt in het nieuwe seizoen een tweede editie.

Uitslagen vierde avond:
Axel Zee (GZ, 1595) – Theo Weel (KTV, 1584).................. ½-½ en 1-0
Eugène Koomen (KTV, 1547) – Albert Noordhuis (C-E, 1502)..... 0-1 en 0-1
Nizar Alayoubi (C-E, 1373) – Hans Groot (Aa, 1485)........... 1-0 en 1-0
Henk Duyverman (D/R, 1365) – Cor Gorter (Sch, 1300*)......... ½-½ en ½-½
Lukas Bos (Aa, 1121) – George Tadrous (D/R, 1348)............ 0-1 en 0-1
Dick Reinold (GZ, 800) – Jacco Mantel (Sch, 1322)............ 0-1 en 0-1

Eindstand verenigingsklassement:
1. Caïssa-Eenhoorn (Zwaag)..................................... 14½ punt
2. Degoschalm/Revanche (Westwoud/Wervershoof).................. 13
3. Schaaklust (Andijk).........................................  8
4. De Groene Zes (Bovenkarspel)................................  5½
5. KTV (Enkhuizen).............................................  5
6. Aartswoud (Hoogwoud)........................................  2