Op de derde dag van het Westfriesland Cup-toernooi stormt het, we zien lichtflitsen en we horen donderslagen. Kijkend naar de zeven schaakborden in de speelzaal van Torenhoog lijkt het alsof de weergoden de partijen begeleiden.
In de stromende regen komen de veertien deelnemers naar Hoogkarspel. Zij zijn de ware schaakliefhebbers, net als Torenhoog-voorzitter Ed Hornick die de koffie al laat pruttelen en zijn verenigingsgenoten Paul Deken, Nico Kors, Rik Slaman en Jim Wittebol. De vier spelen de 22e ronde van de clubcompetitie.
Je zou kunnen zeggen dat in het Westfriesland Cup-toernooi de gewone ‘schaak’man centraal staat. Alleen spelers met een rating tot 1600 kunnen meedoen en de gemoedelijkheid straalt er elke avond van af. Twee van de zeven partijen beginnen iets later. We schuiven de – houten – klokken even terzijde, de tijd begint nog niet te lopen. We wachten gewoon tot iedereen aanwezig is.
Als op de meeste borden het middenspel wordt behandeld, staat Rik Slaman op. Gastheer in optima forma. Bij het begin van de avond heeft Ed Hornick de koffie bij de bar ingeschonken, nu gaat Rik met de pot langs. Bij zijn clubgenoten, bij alle spelers van het Westfriesland Cup-toernooi.
Ed heeft door het oneven aantal geen partij voor Torenhoogs clubcompetitie. Hij kijkt naar alle stellingen en af en toe is er ruimte voor een praatje. De preses wijst op de prijzenkast, waarop bovenaan staat geschreven ‘Schaakvereniging Hoogkarspel Torenhoog 1 september 1970’. Jazeker, de vereniging ziet in het najaar Abraham. Hij verklapt dat men diverse activiteiten in petto heeft, maar het blijft een verrassing wat er allemaal gaat gebeuren. Dus schaakliefhebber, hou begin komend seizoen de website van Torenhoog en de media in de gaten.
De Hoogkarspelse schaakhistorie is overigens meer dan twee keer zo oud. In de Enkhuizer Courant van vrijdag 21 juli 1905 wordt in de rubriek ‘Praatjes uit Hoogkarspel’ de schaakclub Boer genoemd in een overzicht over ‘vereenigingen uit ons dorp, die dienen om de grooten ’s winters van tijd tot tijd een aangenamen en soms ook nuttigen avond te bezorgen’. Zeventien jaar later wordt in café De Landbouw een rooms-katholieke dam- en schaakclub opgericht. L. Kors – familie van Nico? – wordt tot voorzitter gekozen.
Eind december 1923 is er in Hoogkarspel een tentoonstelling ‘op dam- en schaakspelgebied’ en wint J. Deen uit Bovenkarspel met een door zijn opa gemaakt schaakspel de eerste prijs. En vier maanden later wordt tijdens de gemeenteraadsvergadering van 22 april 1924 over schaken gesproken. Het Departement Hoogkarspel van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen vraagt om een jaarlijkse subsidie van honderd gulden om maatregelen tegen het dobbelen te nemen. Een van die maatregelen is het lokaal Ons Huis op zondagmiddag open te stellen voor jongeren om ze te laten dammen en schaken. Het voorstel haalt het met twee tegen vijf stemmen overigens niet.
Veel schaakverenigingen houden na kortere of langere tijd op te bestaan en in Hoogkarspel is dat niet anders. Op vrijdag 5 november 1954 wordt opnieuw een RK dam- en schaakclub opgericht, met nu M. van Vugt als voorzitter. In een bericht in het Noordhollands Dagblad van 10 november wordt M. Hofland gemeld als leider van de schaakclub. Die naam ben ik eerder in oude kranten tegengekomen. Zo is er op donderdag 23 februari 1933 een vriendschappelijke wedstrijd geweest tussen het thuisspelende OLIS (Ons Leus Is Schaken) uit Bovenkarspel en veertien schakers uit Hoogkarspel. M. Hofland wint aan het eerste bord van OLIS-voorzitter N. de Boer; zijn ploeg zegeviert met 4½-9½. Drie weken later nemen De Boer – die dan Hofland verslaat – en de Bovenkarspelse club revanche: 6-11.
In het Westfriesch Dagblad van 20 mei 1933 wordt de Hoogkarspelse club eenmalig SLD genoemd. Het blad laat de lezers in het najaar weten dat patronaatsjongeren uit het dorp onder leiding van M. Hofland een schaakclub hebben gevormd en die Schaaklust hebben genoemd. Snel staan er vriendschappelijke duels tegen SIOG (Grootebroek) op het programma. In 1935 volgt weer een naamsverandering: DEZ, vermoedelijk Denk En Zet. De jaarlijkse feestavond, met de dammers erbij, verandert niet; die blijft gewoon bestaan. Vaak in aanwezigheid van pastoor. Er zijn voordrachten, toneelstukjes en T. Kunst (viool), N. Manshanden (bazuin) en J. Karsten (piano) vormen een strijkorkest.
Op zondag 10 april 1938 wordt de Rooms-Katholieke Westfriesche Schaakbond opgericht. Enerzijds als gevolg van de successen van Max Euwe, de schaakwereldkampioen van 1935, maar ook door veranderingen in katholiek Nederland. De jeugdbeweging krijgt een andere rol. Niet langer komen de initiatieven van de priesters, maar van jeugdbegeleiders. Hofland is een van hen.
Waarschijnlijk zijn in die tijd de dammers van DEZ onder die naam verder gegaan en hebben de schakers zich afgesplitst en gaan als Schaaklust door. Er komt een bondscompetitie, met voorts deelname van clubs als Attaqueeren (Nibbixwoud), AZ (Wognum), BMT (Lutjebroek), DWS en Schaakmat (beiden Grootebroek), ODI (Zwaag), De Pion (Zwaagdijk) en Schaaklust (Hoogkarspel). Naast de clubwedstrijden is er ook een persoonlijk kampioenschap. Verder krijgt de RK Westfriesche Schaakbond een eigen rubriek in het rooms-katholieke Westfriesch Dagblad, met daarin veel aandacht voor alle evenementen en activiteiten.
De Tweede Wereldoorlog doorkruist alle goede bedoelingen. Na die zwarte periode bestaat de rooms-katholieke bond nog wel enkele jaren, maar door de reorganisatie van de sport in Nederland worden nieuwe sportbonden gevormd en komen vrijwel alle schaakverenigingen onder de vlag van de Noordhollandse Schaakbond.
Het schaken in Hoogkarspel staat enige tijd op een laag pitje dat in 1970 weer begint aan te wakkeren. Eerst als SVH (Schaakvereniging Hoogkarspel), later als het veel mooier klinkende Torenhoog. En op deze derde avond van het Westfriesland Cup-toernooi lijkt de historie te herleven, want het zijn vooral de Torenhoog-deelnemers die van zich doen spreken.
Rick Molenaar neemt het met wit op tegen KTV-routinier Theo Weel. Het wordt de langste partij van de avond. Ze maken er een spannende strijd van. Rick trekt op de koningsvleugel ten aanval, waar vijf pionnen de voorposten vormen tegen drie voor zwart. Plotseling duikt de Enkhuizer dame op op die flank en met een paardvork wint Theo de kwaliteit. In een eindspel met bijna alle zware stukken speelt evenwel een witte loper, die veld f8 bestrijkt, een belangrijke rol. Er is ondertussen een open f-lijn ontstaan, waardoor Rick gevaarlijke aanvalskansen krijgt. Na dameruil werken zijn toren en loper prima samen, terwijl een vrijpion op e6 ook aandacht van zijn opponent vraagt. Maar zwart verdedigt prima en met amper een paar minuten op de klok komt er zetherhaling aan en besluiten de twee tot remise.
Hoe anders verloopt hun tweede partij. Even lijkt het erop dat Theo, nu met wit, hetzelfde plan heeft als de Torenhoog-speler in het eerste treffen: oprukken met de pionnen. Na b4 bemerkt de KTV’er dat die zet een stuk kost; zijn paard op c3 staat in en dat heeft hij helemaal gemist.
Bert Jongsma is koploper in de clubcompetitie van Torenhoog en kan van kleine afstand zijn concurrenten in de gaten houden. Hij stuit in het Westfriesland Cup-toernooi op Chris Keesman (Schaaklust), terwijl even verderop in kantine De Deurlouper – van IJsclub Hoogkarspel – Rik Slaman tegenover Nico Kors zit en Jim Wittebol tegenover Paul Deken. Rik en Jim zullen zegevieren, waardoor de verschillen tussen de drie Torenhoog-toppers klein blijven.
Voor Bert gaat het aanvankelijk ook voorspoedig. Hij neemt een toren voorsprong, maar zijn ontwikkeling is nog niet afgerond en het blijft even opletten voor tegenkansen voor de outsider van het Andijker Schaaklust. Als alle zwarte stukken meedoen, gaat het materiële voordeel zwaar wegen en Bert laat zich niet verrassen.
De Torenhoog-troef zadelt als witspeler zijn opponent met een ingesloten paard op h8 op en lijkt dan min of meer met een stuk meer te schaken. Het is nog niet eenvoudig om een succesvol vervolg te vinden, omdat Chris taai verdedigt en zijn stukken iets beter staan. Wit geeft een stuk voor twee pionnen, maar de stelling is onduidelijk en hij steekt veel tijd in zijn zoektocht naar de beste zetten. Hij heeft nog vier minuten, terwijl de Schaaklust-klok een kwartier toont. In tijdnood offert Bert zijn dame om de Andijker verdediging open te breken. De actie mislukt en als Chris een gevaarlijke aanval inzet, krijgt hij de felicitaties van zijn opponent.
Renzo Snel vertegenwoordigt De Groene Zes in het Westfriesland Cup-toernooi, maar doet ook mee in de clubcompetitie van Torenhoog. Op zijn derde WFC-avond verslaat hij tweemaal Lukas Bos (Aartswoud) en brengt als debutant zijn totaal in zes partijen op vijf punten. Met zwart geeft hij Lukas weinig kans. Een wit paard staat op de e-lijn van zijn koning en de zwarte dame en is na … f5 niet te redden. Na dameruil heeft Renzo zelfs twee stukken meer en niet veel langer kan de uitslag worden genoteerd.
In hun tweede partij lijkt Lukas revanche te nemen. Hij komt een stuk voor en het zware materiaal van Renzo loopt vast op de koningsvleugel, waar de zwarte verdediging in orde is. Het lukt de Aartswoud-speler niet om toe te slaan. De GZ’er neemt zelfs de kwaliteit voorsprong en zal voor de tweede maal zegevieren.
De derde avond begint met zes van de zeven clubs op één punt afstand van elkaar. Caïssa-Eenhoorn steekt daar bovenuit en vergroot het verschil aanzienlijk. Nizar Alayoubi blijft de topscorer van het Westfriesland Cup-toernooi. Half december heeft hij in Westwoud zijn enige nederlaag geleden (tegen Theo Weel) en gaat bij Torenhoog verder op de eerder ingeslagen weg. Tegen George Tadrous (Degoschalm/Revanche) verovert Nizar eerst een pion en later een stuk. Hij is beter in vorm dan in de clubcompetitie van Caïssa-Eenhoorn en kan zich enorm vastbijten in eindspelen. De eerste partij levert weer een bordpunt op, net als de tweede. In een toreneindspel heeft George geen verdediging, als een Wervershoofse toren in zijn defensie komt en de routinier van Degoschalm/Revanche achter elkaar pionnen verliest.
Nizars clubgenoot Thomas van der Knaap blijft niet achter. Tegen Alfred Schenk (Schaaklust) wint hij met Txd4 een centrumpion. In een eindspel met dame en loper voor beiden blijft het nog even spannend, maar na dameruil kan de Hoornse witspeler zijn h-pion naar de zevende rij brengen en is promotie niet tegen te houden.
Alfred treft het met wit niet dat Thomas scherp blijft. Hij raakt ditmaal een pion en de kwaliteit achter en krijgt van zijn opponent geen enkele gelegenheid om terug in de partij te komen. Caïssa-Eenhoorn voegt vier punten toe aan zijn saldo en heeft er met tien in totaal vierenhalf meer dan de concurrentie.
Met een speler als Peter Stam erbij zit de stemming er vaak goed in. Bij binnenkomst laat de KTV-speler weten dat hij nog een notatieboekje heeft van het 25-jarig Torenhoog. ,,Dat is dan een collector’s item’’, antwoordt Ed Hornick, ,,want bij dat jubileum is geen boekje gemaakt.’’ Dat gebeurde wel vijftien jaar later; zo snel vliegt de tijd, Peter. Overigens werd in 2010 ook een sterk bezet rapidtoernooi gehouden, zeer verrassend gewonnen door de toenmalige Torenhoog-speler Nico Weel die sterke Westfriese schakers als Marc Helder, Tom Balla, Bas Dudink, Wilko van der Gracht, Adri Haakman en Jaap Gorter achter zich hield.
Peter speelt wel de kortste partij van de avond, tegen Jan Kuin (Aartswoud). In een Franse partij pakt zwart de zaken niet goed aan en wordt meteen onder grote druk gezet. Een wit paard staat uitstekend op d6 en na een Enkhuizer damezet zal Jan een stuk gaan verliezen. Het wordt erger. Door een aangevallen paard op c6 weg te halen krijgt Peter de kans om mat te geven.
In de tweede partij zijn de rollen omgedraaid. Met wit bouwt de Hoogwoudse routinier zijn stelling prima op en hij wint een pion op e6. Peter verliest een tweede pion en een derde en als een mat-achter-de-paaltjes-poging door g3 mislukt, beseft de KTV’er dat hij de gelijkmaker niet kan ontlopen.
Veel spektakel is er op het bord van Dick Reinold (De Groene Zes) en Nico Reus (Degoschalm/Revanche). Na een hevige strijd zijn alle lichte stukken aan de kant gezet en gaan ze met twee dames, vier torens en zestien pionnen verder. Dick, met wit, verdubbelt zijn torens op de h-lijn, maar de aanval pakt niet goed uit en kost hem een toren en daarmee de partij.
Nico met wit is vervolgens op weg naar het tweede bordpunt, als hij een voorsprong neemt van twee pionnen. Een donderslag bij donkere hemel is eerder op de avond in de kantine gehoord en Dick voert die uit op het bord: … Dd2. Kort ervoor heeft hij met een paardzet schaak gegeven en de Wervershoofse koning staat nu ook op de tweede rij. Er volgt een aftrekschaak die de Groene Zes-speler damewinst oplevert. Het is echter niet voldoende voor een volledige revanche. Wit verdedigt zich hardnekkig en in een eindspel met zijn toren contra een zwarte vorstin tikken de klokken verder. Dick ziet niet hoe hij verder moet, terwijl zijn vlag al begint te wapperen. Het remise-aanbod wordt geaccepteerd en is het schaaktechnische slot van weer een gezellige avond.
De echte afsluiting komt van Alfred Schenk die na de laatste zet even naar buiten is gelopen. Het waait niet meer, het is droog en de Schaaklust-speler verrast de organisatie met een bos tulpen. Laat het voorjaar maar beginnen.
Uitslagen maandag 10 februari: Rick Molenaar (Tor, 1490) – Theo Weel (KTV, 1568).............½-½ en 1-0 Chris Keesman (Sch, 1250*) – Bert Jongsma (Tor, 1560).........0-1 en 1-0 George Tadrous (D/R, 1368) – Nizar Alayoubi (C-E, 1384).......0-1 en 0-1 Peter Stam (KTV, 1375) – Jan Kuin (Aa, 1390)..................1-0 en 0-1 Thomas van der Knaap (C-E, 1244) – Alfred Schenk (Sch, 1250*).1-0 en 1-0 Dick Reinold (GZ, 851) – Nico Reus (D/R, 1130)................0-1 en ½-½ Lukas Bos (Aa, 1121) – Renzo Snel (GZ, 1089)..................0-1 en 0-1
Verenigingsdagklassement: Caïssa-Eenhoorn (Zwaag)...............................................4 De Groene Zes (Bovenkarspel)..........................................2½ Torenhoog (Hoogkarspel)...............................................2½ Degoschalm/Revanche (Westwoud/Wervershoof)............................1½ KTV (Enkhuizen).......................................................1½ Aartswoud (Hoogwoud)..................................................1 Schaaklust (Andijk)...................................................1
Algemeen klassement: Caïssa-Eenhoorn (Zwaag)..............................................10 Degoschalm/Revanche (Westwoud/Wervershoof)............................5½ De Groene Zes (Bovenkarspel)..........................................5½ KTV (Enkhuizen).......................................................5½ Torenhoog (Hoogkarspel)...............................................5½ Aartswoud (Hoogwoud)..................................................4 Schaaklust (Andijk)...................................................4
Hallo Co,
Wederom een erg leuk verslag van de wedstrijden bij ons in de Deurlouper (die naam Deurlouper vertalen wij bij Torenhoog als vrijpion). Ik vind het reuze knap hoe je de wedstrijden, met bijbehorende foto’s zo gedetailleerd verslaat. Zo wordt nou geschiedenis geschreven. Ik heb de spelers zien genieten van de spannende wedstrijden. Je initiatief voor het Westfriesland Cup-toernooi is nog steeds succesvol.
Met groet, Ed Hornick