Het zijn bijzondere tijden. Ook in 2021 vragen we ons af wanneer het normale schaakleven terugkeert: de clubavonden op dinsdag, de jeugdavonden op vrijdag, de bondswedstrijden op zaterdag, de kampioenschappen en de toernooien. Tot het zover is, ga ik op zoek naar bijzondere schaakevenementen op normale dagen. In deel 5: de eerste simultaanwedstrijd van Max Euwe in Hoorn, op 24 februari 1924.
De advertentie in Onze Courant van 20 januari 1924 van de eerste simultaanwedstrijd van Max Euwe in Hoorn.
Als Caïssa wordt opgericht, op 15 januari 1923, telt de noordelijke helft van Noord-Holland zo’n vijftien schaakverenigingen. Lasker (Uitgeest), Morphy (Den Helder) en VVV (Alkmaar) zijn aangesloten bij de Nederlandsche Schaakbond, clubs als Aris de Heer (Middenbeemster), DIO (Spierdijk) en nog een aantal niet. Op de vergadering van gedelegeerden van schaakverenigingen in het district Noord-Holland op 11 november 1923 in Amsterdam laat voorzitter Willem Schelfhout weten dat een speciale commissie pogingen zal ondernemen om de clubs uit Akersloot, Bovenkarspel, Castricum, Spierdijk, Heiloo, Hoorn, Limmen, Middenbeemster, Purmerend, Sint-Pancras en Wormerveer tot de bond te laten toetreden. Max Euwe wordt op die zondagmiddag tot districtscommissaris benoemd.
Max Euwe, als jonge twintiger.
De veelal kleine verenigingen ondernemen weinig activiteiten. Ze hebben clubavonden en soms een vriendschappelijke wedstrijd tegen een club uit de omgeving. Aris de Heer en VVV springen eruit. In Middenbeemster en Alkmaar zijn regelmatig toernooien en worden simultaanspelers uitgenodigd. Daarnaast neemt VVV deel aan de bondscompetitie.
De eerste leden van Caïssa zijn op de hoogte van die activiteiten. Na een aarzelend begin komen er meer schakers bij Caïssa, nadat de club het ‘RK’ in zijn naam (Rooms-Katholieke Schaakclub Caïssa) heeft geschrapt en voor iedereen toegankelijk is. Al snel dienen schaakliefhebbers zich aan die de handen uit de mouwen willen steken. Secretaris Cornelis Kooij begint na een maand met een schaakrubriek in weekblad Onze Courant. Hij heeft het daar zo druk mee dat hij stopt met het secretariaatswerk; Anton van der Burgh wordt zijn opvolger.
De Nederlandsche Schaakbond bestaat in 1923 vijftig jaar en viert dat onder meer met een tweedaags toernooi in Alkmaar, op 21 en 22 mei. Gerard Haring, Johan Hinke en Willem Tensen vertegenwoordigen in dat pinksterweekeinde Caïssa. Haring en Hinke vallen in de prijzen, Tensen valt op in de simultaanwedstrijd die aan het einde van de middag van 22 mei begint. Hij verslaat Max Euwe. De drie moeten daar de inspiratie hebben opgedaan om ook in Hoorn iets te organiseren.
Dat wordt de simultaanseance met Nederlands kampioen Max Euwe. Alles wordt uit de kast gehaald om er een succes van te maken. De melksalon van de zusters Bierlaagh (aan het Breed) - de speelzaal van Caïssa - is te klein om de verwachte toestroom aan te kunnen en er wordt uitgeweken naar café Jan Pieterszoon Coen, aan de Veemarkt; hemelsbreed een paar honderd meter verder. Onze Courant, waar de oprichters van Caïssa werken, heeft dan wel een schaakrubriek, veel meer over de schaaksport wordt niet geschreven. Maar begin 1924 verandert dat. Regelmatig staat een aankondiging in de dagagenda. De krant van 15 en 16 februari heeft een bericht onder de kop ‘Max Euwe in Hoorn’.
In de krant van 16 februari staat ook nog een aparte eenkolommer met als kop 'Euwe als simultaanspeler'.
,,Onder dit hoofd ontleenen wij uit het Tijdschrift van den Nederlandschen Schaakbond het volgende. Voordat wij melding maakten van de merkwaardige tournee die onze kampioen door ons land maakt, moge hier het feit gememoreerd dat op 7 Nov. 1923 Max Euwe te Amsterdam cum laude slaagde voor zijn doctoraal wis- en natuurkunde. Kort na zijn promotie ving Euwe een schaaktocht door ons land aan die een ware zegetocht is geworden. Hij toonde zich daarbij de gelijke van de beste simultaanspelers der wereld.’’
Onder het bericht staat het volgende lijstje. Het is een overzicht van Max Euwes resultaten in de simultaanwedstrijden in de periode 13 november 1923-13 januari 1924.
13 november: Amsterdam (Max Euwe)........................37 33 4 0
15 november: Den Bosch ('s-Hertogenbossche Schaakver.)...21 18 0 3
17 november: Tilburg (Tilburgsche Schaakclub)............29 29 0 0
21 november: Bussum (BSG)................................31 25 2 4
22 november: Amsterdam (Robaver).........................27 26 1 0
28 november: Den Helder (Morphy).........................27 26 0 1
30 november: Amsterdam (Utile Dulci).....................36 34 0 2
1 december: Groningen (Staunton).........................35 28 3 4
6 december: Amsterdam (OOO)..............................29 25 3 1
12 december: IJmuiden (IJmuider Schaakclub)..............25 25 0 0
13 december: Amsterdam (Amsterdamsche Bank)..............26 24 2 0
20 december: Amsterdam (De Raadsheer)....................34 30 3 1
5 januari: Middelburg (Schaakvereeniging Middelburg).....30 25 3 2
13 januari: Middenbeemster (Aris de Heer)................35 34 1 0
18 januari: Amersfoort (Schaakvereeniging Amersfoort)....23 23 0 0
De Amsterdammer heeft in totaal 445 partijen gespeeld: 405 gewonnen,
22 remise, 18 verloren. Bij die vijftien seances liep hij gedurende
39½ uur zijn rondjes.
Max Euwe (links) en Géza Maróczy in Bad Aussee; vandaar het schaken in korte broek. De Nederlandse kampioen won begin 1924 Hastings (Maróczy werd tweede), reisde terug naar Holland en speelde meteen een simultaanwedstrijd in Middelburg.
In Onze Courant van 20 februari wordt opnieuw aandacht besteed aan de komst van Nederlands beste schaker naar Hoorn. De eenkoloms aankondiging valt misschien niet zo op, de grote advertentie enkele pagina’s verder des te meer. Concurrent Nieuwe Hoornsche Courant doet het de volgende dag op dezelfde manier.
De advertentie in de Nieuwe Hoornsche Courant van 21 februari 1924.
De eerste grote schaakactiviteit van Caïssa wordt een succes. De Nieuwe Hoornse Courant van maandag 25 februari zet een verslag op de voorpagina.
,,Onder gunstige weersgesteldheid (voor het schaakspel) had heden de aangekondigde seance plaats in Jan Pieterszoon Coen. Precies 2 uur werd begonnen. In totaal hadden zich 33 deelnemers achter de borden geplaatst. Max Euwe heeft ook hier weer getoond in de volle beteekenis van het woord een schaakmeester te zijn. Met groote behendigheid vangt hij de seance aan om 2 uur precies en is rond 4 uur klaar. Wanneer de klok 4 uur slaat, heeft Max Euwe van de 33 partijen 32 gewonnen en één verloren. Voorwaar een reuzenprestatie. De gelukkige winnaar is Joh. Hinke van Spierdijk. Aan alle deelnemers is een uitnoodiging verstrekt voor een bezoek aan de bijeenkomsten der schaakclub Caïssa te Hoorn die dezen populairen schaakmeester naar Hoorn had weten te krijgen. Het geheel is een groot succes geweest voor Max Euwe en voor de Hoornsche schaakclub Caïssa.’’
Kort berichten leest men onder meer in De Tijd, de Nieuwe Rotterdamsche Courant en het Nieuwsblad van het Noorden. En, heel opvallend, ook in Onze Courant. Slechts drie kranteregels: ,,Max Euwe speelde gisteren te Hoorn 33 partijen. Hij won er 32 en verloor tegen den heer J. Hinke te Spierdijk.’’
Waarschijnlijk is het bestuur van Caïssa daar niet tevreden over geweest. Een jaar eerder stonden nota bene medewerkers van de rooms-katholieke krant aan de wieg van de club en het lijkt erop dat de redactie over de summiere berichtgeving van een toch opvallend evenement op de vingers is getikt. Mogelijk heeft Gerard Haring, de latere voorzitter die in de gemeenteraad de Katholieke Volkspartij (KVP) vertegenwoordigde, er werk van gemaakt. Onze Courant pakt de volgende dag – op de achterpagina – groter uit.
,,Men vraagt ons plaatsing voor het volgende. Zondag 24 Februari j.l. had de goed voorbereide simultaanseance plaats van Max Euwe in Jan Pieterszoon Coen te Hoorn, welke lokaliteit voor het doel gratis beschikbaar was gesteld. Onder zeer gunstige weersgesteldheid (voor het schaakspel) begon deze seance, in tegenstelling met de Hoornsche gewoonte, precies om 2 uur. In totaal hadden zich opgegeven 33 deelnemers die allen ook hebben deelgenomen en daardoor in de gelegenheid waren hun kracht te meten met den kampioen van Nederland. Van de 33 deelnemers is het slechts door één gelukt met succes uit den strijd te komen. De uitslag is, dat Max Euwe van de 33 partijen er 32 heeft gewonnen en één verloren aan den heer Joh. Hinke van Spierdijk. Voor de seance zijn aan alle deelnemers uitnoodigingen uitgereikt voor een bezoek aan de Schaakclub Caïssa te Hoorn. Het geheel was een groot succes voor Max Euwe en voor de Schaakclub Caïssa te Hoorn. Aan deze seance werd deelgenomen door 4 Amsterdammers, waaronder 1 dame. De bijeenkomsten worden gehouden des Maandagsavonds ten 8 ure bij Gez. Bierlaagh, Breed, te Hoorn, waar allen welkom zijn en men zich na kennismaking als lid kan laten inschrijven.’’
Een aardig detail is dat in dezelfde Onze Courant van 25 februari enkele pagina’s verder een grote eenkolommer staat over een bijeenkomst van de pers- en propagandacommissie van de Rooms-Katholieke Federatie in Utrecht, waarvoor sportredacteuren van twintig katholieke dagbladen zijn uitgenodigd. Het doel is meer medewerking van de katholieke pers voor de verhoogde actie van de georganiseerde propaganda voor de katholieke voetbalvereniging. Federatievoorzitter mr. D.A. Schretten gaat een stap verder en spreekt ‘een krachtig woord van opwekking tot de katholieke pers om meer belangstelling te toonen in en te vragen voor het leven en streven der katholieke bonden en clubs door aantrekkelijke beschrijving van voorname wedstrijden en belangrijke gebeurtenissen in het roomsche kamp, waarvan het gevolg zal zijn meer steun voor de katholieke sportbeweging die tegenover de sterke neutrale organisaties geen voldoenden tegenweer kan vormen als de geldmiddelen niet ruimer toe vloeien’. De aanwezige katholieke journalisten zeggen hun medewerking toe.
Als enige van de 33 simultaannemers is het Johan Hinke gelukt om van Max Euwe te winnen. Waarschijnlijk heeft Dirk van Foreest de simultaanseance bijgewoond. Als huisarts in Oosthuizen ging hij regelmatig naar Hoorn om bepaalde medicijnen te halen; eerst lopend, later op de fiets en weer later met een Chevrolet. Hij is bekend in de stad en bekend met Max Euwe en zal als schaakliefhebber de zondagmiddag in café Jan Pieterszoon Coen niet hebben willen missen. De schaakrubriek in weekblad De Drie Meren (‘Advertentieblad voor Noord-Holland benoorden het Y’) van 5 april 1924 meldt de partijnotatie van Max Euwe – Johan Hinke, met een analyse van Dirk van Foreest. De letterlijke weergave is in de notatie opgenomen.
Februari 1924: voor Caïssa een bijzondere maand.