Je kent het wel: je speelt een goede partij en hebt inmiddels een gewonnen stelling bereikt. Hoe kunnen we dat nou afmaken? Ik heb vaak de deksel op neus gekregen omdat je dan te overmoedig wordt of te graag wilt. Tijdens het Voorjaarstoernooi in Purmerend van afgelopen weekend vond ik ook weer enkele mooie voorbeelden uit eigen partijen en mijn struggles binnen dit thema die ik daarom graag deel.

Zelf mocht ik als ratingfavoriet vierkamp B van het Voorjaarstoernooi in Wijkplein Where in Purmerend beginnen dat na een paar jaar afwezigheid weer plaatsvond. In het toernooi dat ietwat verrassend werd gewonnen door thuisspeler Michael Yu speelde ik de eerste partij tegen toernooitijger Jasper Dekker.

Met zwart wist ik al vrij snel niet meer wat ik moest doen in een voor mij ongebruikelijke witte openingsopzet. Ik besloot een pion te offeren omdat ik dacht genoeg compensatie te hebben vanwege een oké centrum en twee witte dubbelpionnen. Die compensatie vond ik niet terug en het tegendeel bleek. Normaal gesproken loop ik dan niet zo te koop met mijn nederlagen (wie wel?) maar in dit geval moet ik zeggen dat mijn opponent het uitstekend deed en mij bijna geen kans gaf. Dat mag op dit niveau ook wel worden gezegd.

Dekker - Van Dijkhuizen na 21.Ta1

De witspeler deed eigenlijk vrijwel alles goed tot nu toe en heeft een prettige stelling bereikt. Zwart staat gewoon klem maar hoe kan wit na 21...Ta4 22.Txa4 bxa4 winnen? Jasper koos om het dame-eindspel in te gaan waardoor ik weer een beetje mocht hopen op remise na 23.Pxd7 Dxd7 (23.c4 geeft een makkelijker eindspel omdat je een tempo wint). 

Wel grappig dat Jasper en ik het hier van te voren nog een kort over hadden gehad. Voor alle spelers lag er namelijk een mooi notatieboekje klaar bij het bord. Er was echter maar plek voor 80 zetten voor één partij in het boekje: 'Nou dan moet het maar geen dame-eindspel worden' zei Jasper nog met een lach. Die woorden schoten nog even door mij heen op dit moment. Gelukkig voor de organisatie onder leiding van Bert-Jan Melchers werd deze partij geen herhaling van de legendarische partij Joris Kokje-Fred Avis die maar liefst 189! zetten duurde. Deze partij duurde uiteindelijk maar een magere 53 zetten.

Het meest interessante keuzemoment volgde na zet 25.De5. Wat is het winstplan van wit en wat is de meest taaie verdediging voor zwart?

In de partij koos ik voor 25...Kf8?! met als doel de koning te activeren en richting de damevleugel te gaan. Gek genoeg is 25...h6 (of h5) gewoon handiger. Vooral met het argument dat wit moeilijk progressie kan boeken vanwege vrijpion a4. Een open koning geeft daarnaast alleen maar aanknopingspunten. Verder zorgt het ervoor dat wit op een zeker moment een gunstige dameruil kan afdwingen. Eigenlijk dus een atypisch voorbeeld omdat we altijd hebben geleerd om de koning te activeren in dergelijke eindspelen.

Wits enige echte plan hier is om te zorgen dat de a-pion gewonnen wordt. Dat gebeurde ook want zwarts troef a4 werd even later vrij geforceerd ingeruild voor c5. Desalniettemin is het geen makkie voor wit en kwam er nog een laatste belangrijk keuzemoment voor zwart:

De pion op b5 slaan had ik ondanks de opkomende tijdnood snel verworpen omdat het pionneneindspel verloren is (e5 blijft nu hangen). Wat dan? Er zijn veel geforceerde varianten mogelijk waardoor een dameruil afwendbaar is. Uit pure armoede koos ik daarom voor 36...d3+? in de hoop ergens eeuwig schaak te hebben. Die missie bleek uiteindelijk kansloos met een 0 als gevolg. Interessant is nog 36...Dd5 (of 36...g6) hetgeen ik overwogen had. Ik wilde deze zet niet spelen omdat ik dacht na 37.Da6+ Kc5 38.Dc6+ een verloren eindspel te hebben omdat e5 dus blijft hangen. Maar na 38...Dxc6 39.bxc6 kxc6 40.Kd3 kan gewoon Kd5 en houden we een pionneneindspel over dat zwart prima remise kan houden omdat e5 gedekt staat. Vanzelfsprekend hoeft wit geen dames te ruilen maar dan heeft wit nog een hele kluif aan het uitmelken van deze stelling omdat datzelfde gelijke pionneneindspel erin blijft na 37.Da6+ Kc5 38.b6 De6.

Daar kan nog een hele nieuwe studie aan worden besteed. Wit is in elk geval nooit in de problemen geweest. Voor nu houden we het even hierbij omdat er nog meer partijen zijn gespeeld. Snel slapen dus om vervolgens weer fris en fruitig aan de slag te gaan in de tweede partij op de vroege Paaszaterdag. Met de witte stukken mocht ik aantreden tegen Diederik Gerritsen. Hij had een sterk ASK gespeeld twee weken geleden dus ik was op mijn hoede. Het ging in de partij ondanks een zwakke witte d-pion gelijk op totdat er aanknopingspunten ontstonden voor mij.

Van Dijkhuizen - Gerritsen na 18...g6

Enige zorgvuldigheid is nodig als het gaat om de keuze om h3/g3 of h6/g6 te spelen. Dat geldt in vrijewel elke partij en gold ook hier. Het kan natuulijk goed zijn maar vaak kan het gezien worden als een verzwakkeing waar de tegenstander mooi op in kan spelen. Megt 19.f4! vond wit nu dan ook de sterkste en meest concrete voortzetting om hierop in te spelen. Na  19...Pec4 (19...Pfd7 20.f5 met voldoende aanval) 20.Lc1 Lf6? is de zwarte stelling ineens een puinhoop. Met enkele krachtzetten kon ik de gewonnen stelling dan ook winnen.

Na 21.Pce4! Dh4 22.b3 Pa5 23.Pxf6 Dxf6 24.Lb2 1-0 is er voor zwart dan ook weinig eer meer te behalen. De dame heeft niet veel velden en tegen de dreiging Dc3 is niet veel te doen. Na bijvoorbeeld 24...De7 25.Tde1 (25.Dc3? De3+!) Dxe1 26.Txe1 Txe1+ 27.Kf2 Tae8 28.Dc3 is het definitief klaar.

In de laatste (middag)partij van mijn vierkamp was koploper Wim Nijenhuis de tegenstander. Aan mij de taak om hem van een solo groepswinst af te houden. Doordat mijn opponent een structuur koos met wit die ik zelf ook zo nu en dan speel wist ik de zwakke punten en kon ik daar op het juiste moment handig op in spelen als zwartspeler. Dat resulteerde in een pionoffer op a3 na 11 zetten dat ik zonder aarzelen aannam. Ik wilde die stelling met gelijke pionnen ook wel spelen dus dan zeker met een pion meer.

Nijenhuis - Van Dijkhuizen na 23.Lg6

Onderhand had de witspeler ook een stuk geofferd om nog iets van zijn partij te kunnen maken in de hoop genoeg compensatie te vinden. Zeker over de diagonaal b1-h7 heeft wit wel spel namelijk. 23...Tf8 is nu een optie maar 24.g5 vond ik even te spannend. Materiaal speelt niet de grootste rol in deze stelling dus vandaar dat 23...Pxg4!? mij wel het handigste leek.  Na 24.Lxe8 Dxe8 staat zwart dan ook gewonnen. Toch duurde het nog 25 zetten voordat de gewonnen stelling ook echt gewonnen werd gegeven. Even later ontstond er nog een aardig fragment:

Na 31.Kg2 koos ik voor 31...Pe3+ waarna zwart een stuk wint en na wat gemanoevreer uiteindelijk ook de partij. Vanzelfsprekend had ik 31...Dh2+ ook overwogen maar zag niet direct de winst. Makkelijker was het wel geweest als ik iets verder had gekeken. Na 32.Kf3 Dh3 33.Tfe1 cxd5 34.cxd5 La6 ontstaat er even later een mooie mogelijkheid. Na: 35.Td2 Lf1 36.Txf1 Dxf1+ is de volgende stelling ontstaan met een leuke variant om mee af te sluiten:

37.Kxg4 h5+ 38. Kxh5 (38.Kg5 Le7+ 39.Kg6 Td6+ ; 38.Kh4 Le7+)

38...Dh3+ 39.Kg5 Le3+ 40.Kg6 Dg4#

Pe3 spelen op zet 31 is gewoon menselijker. Waarom ingewikkeld doen als het ook makkelijk kan? Uiteindelijk telt het punt gewoon als je maar rustig blijft. In mijn bijna perfecte streak van het verprutsen (of niet winnen) van een laatste ronde van een toernooi dat ik speel was dit punt nog meer een overwinning op mezelf dan ik dat op moment besefte. De gedeelde groepswinst met zowel Jasper als Wim (allen 2 uit 3) deed er voor mij daarom ook niet zo toe. Het gaat immers om het spel en het behalen van 2 uit 2 op één dag. Dat geeft genoeg voldoening!

Clubgenboten Martijn de Wit en Merlijn de Zwaan kwamen ook in actie in Purmerend. Martijn kende een ongelukkig toernooi. Nadat hij een goede stelling had weggegeven had hij op zaterdagochtend geen partij (tegenstander met autopech) en speelde hij in de middag remise tegen de uiteindelijke winnaar Jeroen Smit.

Merlijn won ook zijn groep maar een stuk overtuigender dan dat ik dat deed. Met een duidelijke 3 uit 3 won hij zijn vierkamp en kon hij tevreden huiswaarts keren.

Eindstanden Voorjaarstoernooi Purmerend