De zevende schaakzaterdag van de bondscompetitie wordt afgesloten met vuurwerk. Caïssa-Eenhoorn gaat na het optreden in De Kreek uit eten in De Nadorst. Martijn de Wit (teamleider van het derde) trakteert Tom Balla (teamleider van het eerste) op een speciaal toetje. In de thuiswedstrijd tegen Philidor 1847 is Tom bezig met andere zaken, want hij moet na een onverwachte ziekmelding invallen. Dat doet hij met verve: winst tegen Erik Kruit. Als het hoofdgerecht achter de rug is, schotelt een medewerkster van het restaurant – op verzoek van Martijn – de Hoornse schaker een bord met sterretjes voor.

Het duel tegen de Friese eersteklasser is in 5-5 geëindigd en het spectaculaire slotstuk in het Blokkerse etablissement is zeker op zijn plaats. Voor Tom die al een eeuwigheid – zo lijkt het – het vlaggeschip door woelige en rustige wateren leidt en ondertussen ook menig invalbeurt met succes draait. Voor het team, omdat er een nieuwe mijlpaal is bereikt. Niet eerder heeft Caïssa-Eenhoorn vijf seizoenen op rij in de landelijke eerste klasse gespeeld en vanaf september gaat dat gebeuren.

Ook voor het eerst is de positie van Robin Duson in de ploeg. Zij heeft haar debuut in de eerste klasse aan het tiende borde gemaakt (op 18 september 2021, uit tegen Philidor 1847) en haar eerste partij als kopvrouw is opnieuw tegen het tiental uit Leeuwarden. Ze treft het niet dat Migchiel de Jong tegenover haar zit. Een gelouteerd internationaal meester die tegen oôs joôs al heel wat bordpunten heeft veroverd. Twee – in vier partijen – tegen Peter Doggers, anderhalf uit twee tegen Martijn Monteban en Daan Zult, gewonnen van Henk-Jan Visser. Alleen Sjoerd Plukkel en Misha Dorokhin hebben een plusscore tegen hem, Robin zal zich niet bij de twee aansluiten. Het is overigens niet de eerste keer dat de Hoornse ploeg een kopvrouw heeft. Arlette van Weersel ging Robin al viermaal voor.

Voor de twaalfde keer nemen Caïssa-Eenhoorn en Philidor 1847 het tegen elkaar op en daarmee zijn de Friezen recordhouder als het gaat om het hoogste aantal Hoornse wedstrijden tegen dezelfde tegenstander; Purmerend staat op elf. Het is de vraag of daar in de volgende competitie een dertiende bij komt, want de dreiging van degradatie is toegenomen. De ploeg uit Leeuwarden heeft alle voorgaande uitduels (vier) gewonnen en had zaterdag ook moeten winnen om in het spoor te blijven van concurrent Groninger Combinatie 2 dat verrassend uithaalde tegen UVS (8½-1½). Philidor 1847 heeft nu twee punten minder dan de Groningers en een vergelijkbaar slotprogramma. In het voorjaar van 1997 degradeerde het uit de meesterklasse en was lang een toonaangevende eersteklasser, maar handhaven wordt nu wel een heel zware opgave.

Bij de andere KNSB (de schaatsbond) hebben ze het wel eens over de ‘Adelskalenderen’; Noors voor ‘adelboek’. Het gaat om de wereldranglijst aller tijden. Van een schaatser of schaatsster worden de beste tijden op de vier klassieke afstanden in punten omgezet en dat levert een mooi overzicht op. Vroeger kwamen de beste schaatsers uit Noorwegen, waar een kleine honderd jaar geleden de lijst werd bedacht, maar het land heeft ook goede schakers en zo werd schrijver dezes geïnspireerd om een eregalerij van Caïssa-Eenhoorn te maken. Hij ontdekt dat Henk-Jan Visser drie weken geleden in Tilburg op honderd punten in de landelijke competitie is gekomen.

De lijst kan meteen in de prullenbak, want Henk-Jan staat nu op 101. Hij boekt zijn 75^e winstpartij tegen Osama Arabi. Op de vijftiende zet geeft de Philidor-speler een pion om twee sterke centrumpionnen te krijgen. Die blijven echter steken op de vierde en vijfde rij en met een handige actie breekt wit snel de kracht van verbondenheid. Vervolgens offert Osama, in een al mindere stelling, de kwaliteit en krijgt geen kans om terug in de partij te komen. Met vloeiend spel wint Henk-Jan in een eindspel van toren met loper tegen het loperpaar nog een pion en nog net voor drie uur is de buit binnen. De routinier die vaak het langst aan het bord zit, opent deze zaterdagmiddag de score.

Robin Duson en Migchiel de Jong houden het evenwicht lang in stand. De strijd speelt zich voornamelijk af op de damevleugel, waar de zwartspeelster met 23. … b5 haar initiatief wil verlengen. Dat pakt echter verkeerd uit. Philidors kopman heeft een voor zijn opponente vervelende zwartveldige loper die Robin tot een aantal gedwongen zetten verplicht. Wit wint tussen de bedrijven door de h6-pion, maar belangrijker is dat aan het einde van een spectaculaire reeks van zes loperzetten (van 25. Le3 naar 33. La5) blijkt dat het verband tussen de zwarte stukken weg is en Robin zwaar materiaal gaat verliezen. Dat wacht ze niet af.

Na drie nederlagen op rij boekt Mason Brouwer een succesje met een goede remise tegen Jippe Kamstra, door de jaren heen een lastige opponent voor de Caïssa-Eenhoornaren. Met wit bouwt Mason zijn stelling keurig op. Er wordt regelmatig geruild, waardoor na dameruil op de 22^e zet beide spelers alleen nog de torens hebben en een Hoornse loper het tegen een Fries paard opneemt. De laatste zware stukken gaan ook van het bord en ineens wordt de stelling wat problematisch voor wit, omdat de zwarte koning al dicht bij het centrum staat en de Hoornse monarch op het rokadeveld g1. De Friese routinier geeft een pion voor een dominante positie voor zijn vorst, maar gaat in het verdere verloop te voorzichtig te werk. Mason heeft weinig mogelijkheden. Als zwart zijn f4-pion slaat, komen zijn koning en de loper tot leven en zeven zetten later kan het halfje worden genoteerd.

Na een goede eerste competitiehelft – ongeslagen na vier ronden – moet Bas de Boer zijn derde nederlaag op rij incasseren, maar de ploeg heeft een ervaringsdeskundige in huis om het herstel aan te tonen. Addy Lont is sinds 2008 ongeslagen in de wedstrijden tegen Caïssa-Eenhoorn en pakt er na vier zeges en vier remises weer een puntje bij. Philidors FIDE-meester wint al snel een pion op c4, die aansluitend wordt geruild op b3. Na 11. a4 krijgt Bas te maken met een andere zwarte pion op de vierde rij: … b4. Met actief spel wordt hij onder druk gezet. Een paard op c3 wordt een lastige voorpost die de witspeler niet onschadelijk maakt. Het kost hem in een grote afruil de kwaliteit. Er is veel ruimte ontstaan en die gebruikt de Friese routinier om de partij zegevierend af te ronden.

Abel Romkes treft invaller Maarten Etmans. Meer dan een halve eeuw geleden speelde hij zijn eerste partij in ’s lands hoogste klasse (voor Philidor, Leiden) en op de website ‘www.oudzuylenutrecht.nl’ – Etmans heeft jaren de kleuren van Schaakclub Utrecht verdedigd – is een prachtige foto te zien van een cameraman van de Nederlandse Televisie Stichting die Etmans filmt voor Het Journaal, als hij tegenover Hans Ree zit in de eerste ronde van het NK van 1969.

De opvolger van de NTS ontbreekt in De Kreek (we moeten het met de foto hierboven doen) en dat is jammer, want het is prachtig om zo’n ‘schaakmonument’ in actie te zien. En hij biedt Abel behoorlijke tegenstand. Sterker, na 19. Pd4 is de betere stelling voor wit die zojuist een vork heeft geplaatst op een toren en de b5-pion. Zwart besluit om de kwaliteit te geven voor een pionnenaanval op de damevleugel, waar Maartens b-pion een zwakte is. Die moet de Hoornse pionnen op b4 en c4 tegenhouden. Onder druk verliest de Philidor-routinier de kwaliteit en hij komt in grote problemen als Abel een vrijpion naar c2 schuift. Op de 39^e zet valt de Friese vlag, de Caïssa-Eenhoorn-speler heeft dan al een gewonnen stelling bereikt.

Bij een stand van 2½-2½ zet Tom Balla de thuisploeg op voorsprong. Hij speelt deze zaterdag zijn dertiende partij in het eerste en zijn derde tegen Philidor 1847. De score van de playing coach tegen het team uit Leeuwarden: 2½ bordpunt. Tegen Erik Kruit, ook invaller, zorgt hij eerst voor een degelijke stelling om met 14. d4 te kijken of er meer in het vat zit. En dat is het geval. Met de pion slaat Tom op e5, waar zwart moet terugnemen met een paardzet. De Philidoriaan doet dat met een pionzet en raakt zo een pion achter. Wit zet zijn stukken uitstekend neer, terwijl aan zwartzijde de samenwerking niet klopt. Dat blijkt na 28 h4. Het enige vluchtveld voor een aangevallen paard is e6 en vormt daar een blokkade voor het eigen materiaal. Met Toms slotzet verliest zijn opponent zijn dame.

Martijn Monteban voert de stand op naar 4½-2½ en begint aan een serieuze serie aan te werken: 4½ uit de laatste vijf partijen. Tegen Jeroen Weggen is het even zoeken naar de juiste velden. Hij toont aanvallende aspiraties, maar als Martijns koningspaard van f3 via e1 naar d3 springt, schakelt zwart over naar zijn achteruit. Verschillende stukken trekken zich terug op de koningsvleugel en opeens heeft wit een pionvork op een paard en loper in het vooruitzicht. Martijn laat zich niet gek maken door een kwaliteitsoffer en vereenvoudigt de stelling om in een eindspel met een stuk meer te belanden. Zo ver laat zijn opponent het niet komen.

Ons eerste team heeft alle voorgaande thuiswedstrijden tegen Philidor 1847 verloren (totaalscore 12½-27½) en lijkt voor een doorbraak te zorgen, maar dat lukt niet helemaal. Misha Dorokhin blijft aan het derde bord op remise steken tegen Jan Hania. Zwart probeert het initiatief naar zich toe te trekken en staat na een flinke afruil rond de twintigste zet een ietsje minder. De Friese witspeler lonkt naar verzwakte pionnen, terwijl Misha’s loper niet veel velden tot zijn beschikking heeft. Als daar wat meer leven in zit, kan de Amstelveense FIDE-meester zijn achterstand van een pion wegwerken. Snel hangt er echter een dreiging in de lucht. De Leeuwarder torens komen binnen op de zevende en achtste rij. In combinatie met een paard op g4 staat wit vlak voor de eerste tijdcontrole gewonnen, maar het lukt hem niet om het volledige bordpunt te bemachtigen. De koning van Misha kan verschillende keren nog net ontsnappen en als er wat zetten worden herhaald, gaan de twee akkoord met remise.

Arlette van Weersel en Erik Sparenberg hebben na veertien zetten geen centrumpionnen meer. De zwartspeelster plaatst na torenruil het overige zware materiaal op de open d- en e-lijn, maar krijgt geen controle over de stelling. Ze wordt wat opgejaagd, terwijl verschillende Friese stukken (dame op de lijn van de zwarte koning, loper op de lange zwarte diagonaal, paard met schaakmogelijkheden) sterke posities innemen. Alles komt samen, als Arlette haar paard op c6 wil activeren. Na een spectaculaire ruil zitten beiden meteen in een eindspel van dame met paard en een pion extra voor de Philidor-speler. Wit beschikt over een dominant paard op d5 en zijn dame heeft betere velden. De Alkmaarse strijdt voor wat ze waard is, maar na stukverlies is de partij niet te redden.

Vervolgens zien de supporters een eindspel van Daan Zult die alles uit de kast haalt om een halfje veilig te stellen. Een pionoffer tegen Amir Nicolai heeft een lichte ontwikkelingsvoorsprong opgeleverd en initiatief en op de 21^e zet verovert Daan de kwaliteit. Maar wit snoept een tweede pionnetje mee en na een ruil van wat materiaal oefent hij druk uit op de koningsstelling. Door actief spel van de Philidoriaan moet zwart vechten om overeind te blijven. Zijn koning neemt een onveilige positie in, waarbij alleen de zware stukken – en geen pionnen zoals de witte collega die wel heeft – aanwezig zijn voor de verdediging. Zwart kijkt tegen een verloren stelling aan. Ineens beschikt hij echter over een reddingsboei (61. Db3+) en na torenruil is de winst ver weg. Amir heeft ondertussen drie pionnen meer en vooral zijn vrijpion op c4 kan een rol spelen. Als ook de dames naast het bord belanden, lijkt remise haalbaar. Beide spelers verkeren in tijdnood. Het gaat mis voor zwart, wanneer de c-pion de kans krijgt om naar de zevende rij te gaan. Promotie kan alleen worden verhinderd door de toren te geven en dat is gelijk aan partijverlies.

En zo dopen we drie nieuwe liveborden, gesponsord door Lloyds Bank, met 5-5, gezien de eerdere uitslagen een toch opvallend resultaat. De bondszaterdag wordt dit keer afgesloten in restaurant De Nadorst in Westerblokker. Twintig clubgenoten sterk – ook een record – zitten in een sfeervolle zaal. Misschien wel op dezelfde plek als honderd jaar geleden, toen er ook schakers waren in De Nadorst, zoals blijkt uit een advertentie in de Nieuwe Hoornsche Courant van 4 april 1922.