Het wemelt van de mooie momenten op de eerste avond van de verenigingscompetitie 2024-2025. Allereerst de rentree van clubgenoten en oud-clubgenoten, we zien nieuwe gezichten, er is het debuut van weer een topspeler, een prikbord vol informatie, de onvermoeibare schrijverij van Rinus van de Krol. En dan hebben we het over de partijen nog niet gehad. Een dame-offer, een triplepion, de onverwachte kans die er altijd lijkt te komen, de analyse, er gebeurt van alles bij Caïssa-Eenhoorn.

Voorzitter Robbert van Dijkhuizen heeft wat meer tijd nodig voor zijn openingswoord. Bas van den Berg en Peter van Waert zitten na een periode van afwezigheid weer aan het bord, de oud-leden Sander Koning en Erik Romkes keren terug in de speelzaal en Eddy Bakker en Cees Groenendijk debuteren in de clubcompetitie. Eddy heeft afgelopen voorjaar deelgenomen aan het lenteveteranenkampioenschap van de Noordhollandse Schaakbond (in De Huesmolen), waarvan de organisatie al vele jaren een activiteit van onze vereniging is. Cees, woonachtig in Grootebroek, heeft lang bij schaakclub Hoofddorp gespeeld en kort bij Purmerend. Anderhalve week geleden werd hij gedeeld vierde in groep C van het Oscar Romero Open Hoorns. Beide nieuwkomers zijn daarom niet helemaal onbekend met Caïssa-Eenhoorn.

Dat geldt zeker voor Arne Moll. Hij maakt een rit van zo’n zestig kilometer voor zijn eerste clubcompetitiepartij bij onze vereniging. Arne vaart sinds het najaar van 2008 mee op het vlaggeschip en zal, als hij komend bondsseizoen in alle ronden actief is, in mei zijn honderdste wedstrijd in het eerste spelen. Het invoeren van het  flexibele ratingsysteem ligt aan de basis van zijn debuut. Nick Manshanden is de drijvende kracht achter dat systeem en had een voorstel ingediend, waarvoor op de jaarvergadering een (kleine) meerderheid was. De viervoudig vice-kampioen van Caïssa-Eenhoorn kijkt dan ook regelmatig naar Arnes partij, tegen Arnold van der Wolff.

Die flexibele hantering houdt in dat deelnemers aan de clubcompetitie kunnen kiezen: wel of niet spelen voor de rating. Bij ‘niet spelen’ is de uitslag niet van invloed op hun rating. Topschakers van Caïssa-Eenhoorn nemen bij ‘wel spelen’ een risico, omdat de ratingopbouw binnen de club ongunstig is. Een grote groep heeft een rating die enkele honderden punten lager ligt en verliezen van bijvoorbeeld een 1900-speler kost heel wat punten. Geen enkele sporter scoort over een lange periode honderd procent en zo’n nederlaag is om die reden niet zo’n verrassing, maar kan wel nadelige gevolgen hebben. Geen plaats in het eerste of tweede bondsteam, geen plaats in de hoogste groep van een kampioenschap, het mislopen van partijen tegen groot- of internationaal meesters, om er drie te noemen.

Daarnaast biedt het flexibele ratingsysteem de mogelijkheid om te experimenteren of te zoeken naar een andere manier van spelen, waarmee de schaakkennis vergroot wordt. Dat kan een positieve invloed hebben op de prestaties en is zo tevens voordelig voor onze club. Bovendien worden de partijen er leuker op. Niet zelden trekt de favoriet de winst tegen een outsider over de streep door in een moeizame strijd geen enkel risico te nemen en langdurig te manoeuvreren. Het niveauverschil zorgt er vaak voor dat op de lange duur die outsider een fout maakt of een mindere zet doet en tegen middernacht alsnog het onderspit delft. Bij een experimenterende topspeler is de kans aanwezig dat zijn stelling op een bepaald moment niet helemaal klopt en dat vergroot voor de outsider de mogelijkheid om te stunten.

Het is niet superdruk op de eerste clubavond, maar in veel partijen gebeurt wel het een en ander. Als eerste pakken we Arnold van der Wolff – Arne Moll er bij. Wit kiest voor de lange rokade, zwart op de volgende zet voor de korte. Het vervolg ziet er toch iets anders uit dan gebruikelijk, wanneer beide spelers de aanval zoeken op de vleugel van de rokade. Nu verdwijnen snel de dames van het bord en kiest Arnold – passend bij zijn schaakkarakter – voor een ongebruikelijke paardruil. Met 17. g4 valt hij een paard op f5 aan en laat een eigen paard op e2 onverdedigd. De actie kost hem, op zijn aanvalsflank, een pion. Arne maakt aansluitend gebruik van zwaktes in de Oostwoudse stelling, wint een tweede pion en als een derde dreigt te vallen, beseft zijn opponent dat het over en uit is.

In tien seizoenen Caïssa-Eenhoorn is Ronald Ritsema nog altijd de succesvolste clubcompetitiespeler. Uitgaande van tien punten voor de clubkampioen en één punt voor degene die op de tiende plaats eindigt, leidt hij met vijftig punten nog net. Fred Avis is heel dichtbij gekomen en kan Ronald passeren, wanneer de oud-voorzitter in het elfde seizoen negende wordt. Maar ook Nick Manshanden kan de koppositie overnemen, al moet hij dan op de eerste of tweede plaats eindigen. En Robbert van Dijkhuizen is eveneens in de race om de recordkampioen af te lossen.

Fred (met wit) en Nick nemen het in de openingsronde tegen elkaar op. Pas op de 23^e zet gaat de eerste pion er af en meteen krijgt zwart een betere stelling. Fred wil een solide pionnenstructuur handhaven en geeft daar een goede loper, via een ruil met een paard, voor op. Erger, hij kan daardoor kwaliteitsverlies niet voorkomen. De witspeler houdt Nick nog wel even bezig, maar als de ‘flexibele ratinghouder’ bezit neemt van de open h-lijn, is het snel gebeurd.

Hieronder het overzicht van tien jaar clubcompetitie. Het cijfer geeft
aan het aantal keren dat een speler in de top tien is geëindigd,
één asterisk staat voor één clubtitel.
Ronald Ritsema (5*****).......50  Ton van Dijk (2)....................10
Fred Avis (9).................49  Bas Dudink (1)...................... 9
Robbert van Dijkhuizen (7)....43  Robin Duson (2)..................... 9
Nick Manshanden (7)...........42  Holger Bonte (1).................... 8
Bert Spil (6).................33  JP Hendriks (2)..................... 8
Sjoerd Kelder (5).............32  Arend Stapel (2).................... 8
Roy Kerkhoven (6*)............31  Erik van Tooren (1)................. 7
Peter Holscher (5)............30  Frans Kragten (2)................... 5
Ton Wessels (4)...............22  Sernin van de Krol (2).............. 5
Mason Brouwer (3*)............18  Erik Romkes (2)..................... 4
Gijs Leene (3*)...............18  Ger Roos (2)........................ 4
Abel Romkes (2*)..............18  Martijn de Wit (1).................. 4
David Verweij (3).............18  Erwin Brouwer (2)................... 2
Peter van den Brink (2*)......17  Jelle de Jong (1)................... 2
Hans de Vries (3).............16  Aad Laan (1)........................ 2
Piet Aardenburg (2)...........15  Bas van den Berg (1)................ 1
Dirk Lont (2).................11  Daan Haver (1)...................... 1

Roel Ridderikhoff stuit de laatste jaren in de eerste ronde steeds op een speler die debuteert in de clubcompetitie of daarin nog niet lang actief is. Na Thomas van der Knaap (1921), Dima Biletskyy (1922) en Joey Peereboom (1923) treft hij nu Cees Groenendijk. Van enige voorbereiding kan dan geen sprake zijn. In een gelijkwaardige stelling komt hij goed weg, als Cees met 10. … b4 een paard op c3 aanvalt. Roel antwoordt met 11. Lxg7. Beiden missen dat na … bxc3 de witte dame in staat. De routinier uit Zwaag ontsnapt aan stukverlies, waarna de wederzijdse aandacht op die flank is gericht. Het evenwicht wordt niet verstoord en na 25 zetten hebben ze alletwee een eerste succesje te pakken.

Schrijver dezes neemt het op tegen oud-clubkampioen Abel Romkes. Aanvankelijk was Mason Brouwer mijn opponent, maar de huidige clubkampioen heeft zich afgemeld. ,,Waarschijnlijk is hij bang voor jou’’, wordt er aan de bar gezegd. De knipoog ontgaat me niet. Op het Midzomertoernooi in Bovenkarspel (ook met klassiek tempo) werd het een lange en spannende zit, ditmaal zijn we wat eerder klaar. Nu heb ik een andere kleur en met zwart gaat al snel alle aandacht uit naar een isolani op d6. Die staat centraal in het vervolg van de strijd. Kunnen de aanvallers worden getemd door voldoende verdedigers? Lang blijft het hoofd boven water, maar 25. Td4 zorgt voor twijfel. Wat is Abel van plan? De toren kan de hele vierde rij bestrijken. Toch is er weinig aan de hand. Mijn b-pion wordt tegen de witte a-pion geruild en dan komt daar plotseling die ene kans. Na 28. Txa4 staan beide torens op een witte diagonaal en meteen volgt … Lb3. Ik denk de kwaliteit te winnen en heb 29. Ld5+ gemist. Het wordt loperruil die voor mij nadelig uitpakt. In de analyse zal Abel wijzen op … Txd5 en die zet geeft minimaal remisekansen. Nu staan zijn stukken (de torens en een paard) dusdanig beter dat promotie op de a-lijn niet kan worden verhinderd.

 

In de twee volledige seizoenen – 2016-2017 en 2017-2018 – die Sander Koning bij Caïssa-Eenhoorn heeft gespeeld, maakt hij indruk met remises tegen Bas van den Berg (tweemaal), JP Hendriks, Gijs Leene en Erik Romkes en winstpartijen tegen Co Buysman en Hans de Vries indruk. Ook in de bondsteams scoort hij. Sander speelt in 2018 in het vijfde dat in 3C de titel verovert. Het jaar erop debuteert Caïssa-Eenhoorn met een derde team in de zaterdagcompetitie en blijft hij met vijf uit zes ongeslagen.

Tegen Ger Roos zit de glans er nog steeds op. In een partij met tegengestelde rokades zet hij de clubsecretaris (zwart) op de koningsvleugel onder druk. Ger valt op de andere flank aan en biedt met 17. …bxc3 Sander twee mogelijkheden: terugslaan met de loper of met de dame. Bij de damezet mag wit langzamerhand aan de winst gaan denken, het wordt echter de loperzet. Toch blijft het dreigingsgevaar aanwezig en zwart offert de kwaliteit om dat af te zwakken. De angel raakt daardoor uit het witte spel en niet veel later wordt tot remise besloten.

 

Voor aanvang van de eerste ronde reikt Robbert van Dijkhuizen twee prijzen uit aan Marc Heertjes, die op de jaarvergadering – de plek voor de prijsuitreiking – afwezig was. Marc is topscorer van de clubcompetitie 2023-2024 en heeft als enige geen dinsdagavond gemist. Beide trofeeën staan naast het bord, waarop hij tegen Roy Kerkhoven schaakt. Een dikke vier maanden eerder stond dezelfde partij, met Marc met wit, op het programma. Roy zegevierde en staat geen revanche toe. De oud-clubkampioen heeft zijn pionnen op de damevleugel wat meer opgeschoven en de witte b2-pion is een kwetsbaar punt. Na dameruil kan zwart die met een actief koningspaard veroveren. Een detail: het is de elfde zet met dat stuk. Met de veertiende zijn alle pionnen op die flank opgeruimd. Tegen drie vrijpionnen voor Roy is dan geen redding mogelijk.

Willem van der Veen begint zijn twintigste seizoen bij onze vereniging met een mooie overwinning op Wout Druijf. Sinds de fusie zitten beiden voor de zevende keer tegenover elkaar; tussenstand 3-3. Tot de twintigste zet handhaven ze de spanning. Wout valt met 20. h4 de dame aan en Willem kiest voor een elegant antwoord: … Dxf5. Het geslagen paard wordt door een pion verdedigd die echter in de penning staat, met een dame achter zich. Zwarts reactie levert een leuke dameruil op en een triplepion voor de witspeler. Er verschijnt een eindspel met alle torens en lopers van ongelijke kleur op het bord. Inmiddels is Rinus van de Krol aangeschoven. De wedstrijdleider heeft zojuist het noteren van Roy Kerkhoven en Marc Heertjes overgenomen en als hun partij is afgelopen, zitten Willem en Wout ook onder de vijf minuten. In een gelijkwaardige stelling kijken de twee routiniers vooral naar aanvalskansen, maar mist Wout een matdreiging. Zijn koning zit gevangen op h3 en hij moet de derde rij in bezit nemen. Als hij dat niet doet, is Willem er als de kippen bij om het mat in twee uit te voeren.

Als Renzo Snel op de twintigste zet rokeert, gaat er een tevreden blik over de stelling. Xander Kaptein (met wit)  heeft eerder 0-0 gespeeld, maar ziet een vrijpion op c4 opdoemen. Om de druk te verlichten geeft hij een pion, al wint hij er even later ook een terug. Dat gebeurt met 25. Pxd5 en dan is er enige dreiging van een paardvork met schaak op e7. Wit mist die mogelijkheid als hij voor een gewaagd ‘dame-offer’ – dat twee torens oplevert – kiest. In plaats van naar een speelbaar eindspel te gaan, staat Renzo verloren. Met enkele dwingende zetten elimineert Xander het gevaar van de c-pion en begint aan een opmars van een eigen vrijpion op de a-lijn. Ten koste van een loper verhindert Renzo promotie, maar zijn toren als enig stuk is kansloos tegen de dame, het enige stuk van Xander.

Er zit heel veel schaakervaring en -kennis in de partij Piet Aardenburg – Peter van Waert. Lange tijd is er dan ook nauwelijks sprake van krachtsverschil. Beetje bij beetje schuiven de legers naar voren. Een breed pionnenfront aan beide zijden biedt bescherming aan de torens, lopers van gelijke kleur en een paard. Als de paarden op stal staan, heeft Piet een achtergebleven pion op d4. Hij verzuimt om die te ruilen tegen de e5-pion en dat levert bij een afruil van alle torens materiële achterstand op. De koning van Peter neemt een sterke positie in het centrum in, hoewel wit één remisekans krijgt. Piet gaat echter voor pionwinst op h5, waardoor de monarch op de andere flank een winnend eindspel kan realiseren.

Bert Spil en Lex Griffioen gaan niet op herhaling. In het seizoen 2021-2022 zitten ze in de eerste ronde ook tegenover elkaar. Met dezelfde kleuren wordt het remise. De februarimaand is Bert beter gezind, want zowel in 2020 als in 2022 verslaat hij als zwartspeler Lex. Hun vierde onderlinge partij wordt de langste van de eerste avond en menig clubgenoot volgt een zinderend eindspel. Rinus van de Krol is weer in functie en moet in de tijdnoodfase scherp kijken en snel noteren. De zetten vliegen soms over het bord.

Al vanaf het begin is er spektakel. In het tweepaardenspel geeft Lex twee pionnen op de damevleugel voor een actieve opstelling. Zwart is de aanvallende partij, maar het lukt hem niet om de verdediging van Bert te kraken. Aardig is dat na 32. Lxa7 wit vrijpionnen heeft op de a-, b- en c-lijn. Tijdens het Oscar Romero Open Hoorns had, ook in de eerste ronde, Nanno Rijnders die in zijn partij tegen Bert die verloren stond. In plaats van de pionnen in te zetten liet zwart zich bedwelmen door het rommelwerk van de Hoornse routinier op de andere flank en verloor zelfs. En nu is het Bert zelf die de vrijpionnen lange tijd ongebruikt laat.

Met steeds minder tijd op de klok wordt het steeds meer onzeker hoe de strijd eindigt. Na 37. Dc3 kan Lex een loper offeren, al moet je grootmeesterogen hebben om het vervolg te kunnen zien. Roy Kerkhoven maakt me opmerkzaam op de stelling en daar kan ik een mooie foto van maken. Later aan de bar wordt dat moment uitgebreid geanalyseerd. Dat loperoffer komt op de 45^e zet, maar dan staat zwart verloren. In vliegende tijdnood kan hij met 54. … Txc5 de partij redden en opnieuw is dat een kans die alleen een wereldtopper zal ontdekken. Lex verplaatst de dame en verspeelt de toren. Bert wordt meteen gefeliciteerd.

En zo is de tiende september 2024 misschien ook wel de dag van een nieuw clubrecord. Schrijver dezes zal het even moeten uitzoeken, maar er zullen weinig competitie-avonden zijn waarvan ik tien partijen heb. Met dank aan Rinus zijn ze allemaal van de eerste tot en met de laatste zet na te spelen.