De kater van zaterdag is weggespoeld. Verschillende Midzomerdeelnemers hebben de finale van het Nederlands vrouwenkampioenschap op de website van de schaakbond gevolgd en club-, stad- en streekgenote Robin Duson aangemoedigd. Ze snappen niets van de onverwachte ontknoping, waarin de speelster van Caïssa-Eenhoorn zo duidelijk op winst stond en de titel voor het grijpen had. Hetgeen niet gebeurde. Toch overheerst de mening dat de Hoornse schaakster met haar tweede plaats een prachtige prestatie heeft geleverd.
Nog twee zetten te gaan en Jamal Zyat wordt de nieuwe koploper in het Midzomertoernooi. Hij zal tegen de nog regerende ranglijstaanvoerder Nizar Alayoubi 30 … Lx1 spelen, waarna wit na 31. Pxc1 Tdd1 opgeeft.
Het leven gaat door en we staan in Vereenigingsgebouw De Tuf voor het begin van de zevende ronde. Menig schaker in Bovenkarspel heeft zo zijn eigen ervaringen met dergelijke partijen. Zelfs in het Midzomertoernooi. Zo refereert Ed Hornick aan zijn strijd tegen Nizar Alayoubi van een week eerder. Minutenlang dacht de Hoogkarspelse routinier, met zwart, aan zijn a-pion. ,,Niet opschuiven, niet opschuiven, niet opschuiven.’’ Hij deed het in een remise-achtige stelling wel en dat was het begin van de ondergang.
Schrijver dezes heeft tegen een sterkere opponent wel eens heel goed gestaan en dan plotseling ontstaat er iets van een euforisch gevoel dat amper een seconde duurt. ,,Ik ga de partij winnen’’ flitst er door het brein, terwijl je daar in de uren ervoor geen tel aandacht voor hebt gehad. Dat moment gaat vergezeld van de keuze voor niet de beste voortzetting, terwijl aansluitend de andere speler een onverwachte zet doet. Ineens ben je de kluts kwijt, met een waardeloos vervolg en een teleurstellende uitslag als resultaat.
Adriaan Dingeman de Groot (1914-2006) is de clubkampioen van 1934 en 1935 van de IJmuider schaakclub Kijk Uit en hij heeft later ook bij het Vereenigd Amsterdamsch Schaakgenootschap gespeeld. In 1939 maakte de in Santpoort geboren schaakliefhebber deel uit van de Nederlandse ploeg die deelnam aan de Olympiade in Buenos Aires. Maar hij is vooral – nationaal en internationaal – bekend van zijn proefschrift ‘Het denken van den schaker’.
De Groot was een vriend van Max Euwe en de enige Nederlandse wereldkampioen hielp hem in 1938 bij een onderzoek met schaaktoppers en amateurs die hardop moesten denken over schaakstellingen. In Hilversum werd het befaamde AVRO-toernooi – een achtkamp met louter wereldsterren – gehouden en dankzij de Amsterdammer, die met Aleksandr Aljechin de vierde plaats deelde, werkten de een jaar eerder weer wereldkampioen geworden Rus, Reuben Fine en Paul Keres (allebei gedeeld eerste) en Salo Flohr (achtste) mee aan het onderzoek. Daaruit bleek onder meer dat de grootmeesters veel beter de stellingen inschatten dan de amateurspelers en niet zo zeer meer zetten konden vooruitdenken. Door talent, kennis en ervaring herkenden ze die stellingen ook veel sneller. Zo konden ze een systeem spelen dat succes opleverde.
Caspar Jinssen – Renzo Snel doet denken aan de tweede NK-finalepartij van Robin Duson en is misschien wel geschikt voor een onderzoek. De Torenhoog-speler – met wit – maakte in 2022 zijn Midzomerdebuut met een score van nul uit twaalf. Zijn progressie was bijzonder. Het jaar erop eindigde Casper als dertiende met drie uit negen en vorig seizoen vijfde met 3½ uit negen. Hij begint de zevende ronde als 23e, dankzij twee winstpartijen.
Zijn 2. h3 is al snel een leuk ‘nieuwtje’: er mag geen stuk van Renzo naar veld g4. Na een rustige wederzijdse opbouw verslikt zwart zich in 13. Pb5. Hij mist na een loperruil op f5 een vork op dame en toren. Caspar gaat goed verder, speelt veel logische zetten en staat er op weg naar het eindspel prima voor. Wit heeft na dertig zetten de torens en een paard dat snel actief kan worden, de Caïssa-Eenhoorn-speler drie wat minder actieve stukken (toren, loper, paard). De computer geeft een dikke plus vijf voor Caspar aan.
Het handigst is om met 31. bxc4 dxc4 32. Ta4 de pion te veroveren en dan heeft wit twee verbonden vrijpionnen, zoals Robin Duson die had tegen Machteld van Foreest. De Torenhoog-schaakliefhebber besluit tot 31. b4, waarmee een soort blokkade op de damevleugel ontstaat, in het nadeel van Renzo’s loper. Verdubbelde torens belanden op de open e-lijn en nog altijd moet zwart voor het ergste vrezen. En plotseling is er dan 42. … Pe4, een dubbele aanval op de f2-pion en de c3 pion hangt. Het beste is om de kwaliteit terug te geven en wit heeft nog steeds goede winstkansen. Maar doe je dat, als je al zo lang een prima stelling hebt en de overwinning lonkt? Caspar mist na 43. Te8 (strevend naar torenruil) Renzo’s antwoord: … Txf2+. Ineens gaat het licht uit. Net als in Venlo blijft er niets over van die zo fraaie stelling en heeft Robins remise net zo veel waarde als de capitulatie van Caspar.
Na ruim een uur schaken staat Caspar Jinssen (links) de kwaliteit voor tegen Renzo Snel.
Renzo aan zet zal zijn dame van g6 naar e4 spelen.
Caspar heeft de torens en een paard op d2, Renzo een toren, loper en paard.
De kansen zijn volledig gekeerd. Zwart staat gewonnen.
Een vergelijkbare partij is Remco Bravenboer – Stef de Wit. Voor de 14-jarige zwartspeler wordt het jeugdtempo (zeventig minuten) gebruikt. Ook het talent van Torenhoog heeft na zijn debuut een grote sprong gemaakt; met een ratingstijging van 935 in 2023 naar 1449 nu. In de eerste twee evenementen won Stef in totaal drie partijen, in het negentiende Midzomertoernooi staat hij al op vier. Hij zegevierde over Caspar Jinssen, André van Leeuwen, André Mantel en zijn nicht Eline Kuin.
De twee houden elkaar lang in evenwicht. Remco moet in de opening zijn witveldige loper ruilen voor een paard en de andere loper wordt teruggedrongen naar veld g3. In die fase staat zijn jonge opponent iets beter, maar langzaam stokt het ritme. Voor zwart is bijvoorbeeld 11. … h5 een goede zet. De pion bereikt het veld in twee etappes en dat betekent tempoverlies. Dat geldt tevens voor het paard op e7 dat naar c6 springt en door de opmars van de Hoornse d-pion (13. d5) terugkeert naar e7.
Toch is na 21 zetten de stelling nog altijd gelijkwaardig. Met het nuttige 22. Pe4 dreigt Remco met een vork op koning en dame. Het paard valt ook een achtergebleven pion op g5 aan. Stef kan met … Lxe4 twee problemen in één klap oplossen, maar speelt … Tf8. De vork kan niet worden uitgevoerd, de pion valt wel. Meteen gaat het helemaal mis voor zwart. Pardoes geeft hij zijn dame weg. Misschien is ook het denken van een jonge schaker een onderwerp voor een proefschrift.
Stef de Wit is benieuwd wat Remco Bravenboer zal spelen. Het talent van Torenhoog heeft de afgelopen anderhalve maand al vier partijen gewonnen.
De zevende avond telt twee Caïssa-Eenhoorn-derby’s. Nizar Alayoubi – Jamal Zyat is zelfs een topper, want ranglijstaanvoerder Nizar zit tegenover nummer 2 Jamal. Het wordt bepaald niet de beste partij van wit in Bovenkarspel. Zijn opvallende openingszet (b3) kan, maar na acht zetten staan vier pionnen op de beginvelden en de andere vier op de derde rij. Een wel heel voorzichtig begin. Jamal krijgt de kans het initiatief te nemen en dat doet prima. Alle witte stukken zitten elkaar in de weg. Het zwarte koningspaard is naar een aantal sterke velden gesprongen en na 14. De2 staat Nizar al verloren. Jamals paard verovert dankzij de witte koning in de penning de d3-pion en vorkt twee zetten later de torens. Op de 31e zet beseft een hoofdschuddende witspeler dat hij de koppositie moet overdragen aan zijn opponent.
De paardvork van Jamal Zyat in zijn partij tegen Nizar Alayoubi in beeld.
Beide spelers noteren 31. Pxc1.
Jamal weet al wat zijn slotzet wordt: 31. … Tdd1. Hij zal de eerste plaats in het klassement van zijn opponent overnemen.
In de eerste zes ronden is er ingedeeld op rating, in de volgende zes ronden wordt er ingedeeld op de klassering. Wel kijkt organisator Nico Weel naar het ratingverschil, want die mag niet al te groot zijn. Bert Spil (1924) en schrijver dezes (1731) staan op de zevende en achtste plaats en treffen elkaar. We spelen een enerverende partij, waarin ik in het eerste deel een iets betere stelling heb en Bert na de twintigste zet. Hij vindt het nemen van de achtergebleven d3-pion te link en doet dat ook – ten onrechte – niet. Na ruim dertig zetten klaart de lucht voor wit even op, maar het eindspel van toren, paard en vijf pionnen aan beide kanten levert twee zorgen op: de activiteit van de zwarte stukken en de klok. Het fotograferen van spelers, stellingen en notaties heeft de nodige minuten gekost en vooral dat gaat zwaar wegen. Na 53 zetten geeft de computer 0.00 aan, maar het à tempo gespeelde 54. Th8 leidt de ondergang in. Berts eindspeltechniek haalt een dikke voldoende en acht zetten later heeft hij zijn vierde winstpartij te pakken. Voor mij is de kater van zaterdag weggespoeld, maar is er een nieuwe voor in de plaats gekomen.
Bert Spil vindt zijn stukkenblok (Pd7, Te6, De7, Te8, Pf6, Lf7) een mooi gezicht. Na drie ronden stond hij 27e met een minscore, nu bezet de Caïssa-Eenhoorn-speler de vierde plaats met 14,59 punten.
Co Buysman probeert de moed erin te houden na 36. Kf1, maar staat er in deze stelling niet goed voor. Bovendien begint de achterstand op de klok (9.20 om 28 minuten) te tellen.
Zevende ronde (woensdag 16 juli): Jim Wittebol – Serge Kramer 1-0 Eugène Koomen – Bas Doodeman 0-1 Remco Bravenboer – Stef de Wit 1-0 André van Leeuwen – Dion Brandt ½-½ Caspar Jinssen – Renzo Snel 0-1 Dirk Mantel – Henri Stouten 1-0 Gerard Broersen – Jan Baars 0-1 Ed Hornick – Hans Morsink 1-0 Siem Boon – Harry de Best 0-1 André Mantel – George Tadrous 0-1 Nico Reus – Ed Hoes 0-1 Co Buysman – Bert Spil 0-1 Nizar Alayoubi – Jamal Zyat 0-1 De stand: Jamal Zyat (Caïssa-Eenhoorn, 1731)...................... 24,74 5 1 1 Nizar Alayoubi (Caïssa-Eenhoorn, 1604).................. 20,53 4 2 1 Ed Hoes (KTV, 1639)..................................... 16,90 3 3 0 Bert Spil (Caïssa-Eenhoorn, 1924)....................... 14,59 4 1 1 Marc Norden (MSK, 1812)................................. 12,99 3 1 1 Jan Olthof (Schaaklust, 1710)........................... 12,82 2 2 0 Boris de Best (Caïssa-Eenhoorn, 1787)................... 12,68 3 2 1 Remco Bravenboer (Caïssa-Eenhoorn, 1579)................ 9,44 4 1 2 George Tadrous (Degoschalm/Revanche, 1535).............. 8,30 3 0 2 Peter van Waert (Caïssa-Eenhoorn, 1983)................. 7,95 3 0 1 Arnold van der Wolff (Caïssa-Eenhoorn, 1738)............ 7,82 2 1 1 Bas Doodeman (Degoschalm/Revanche, 1698)................ 7,21 2 1 1 Co Buysman (Caïssa-Eenhoorn, 1731)...................... 5,71 2 3 2 Rik Slaman (Caïssa-Eenhoorn + Schaaklust, 1832)......... 4,41 2 1 2 Nico Reus (Degoschalm/Revanche, 1512)................... 4,30 3 0 3 Jordi van Alst (Caïssa-Eenhoorn, 1470).................. 3,73 3 0 2 Dion Brandt (Degoschalm/Revanche, 1510)................. 3,56 3 1 2 Lode Broekman (MSK, 1685)............................... 3,44 0 6 0 André Mantel (KTV, 1458)................................ 2,68 3 1 2 Siem Boon (Degoschalm/Revanche, 1250)................... 2,47 2 1 4 Jim Wittebol (1811)..................................... 2,82 1 0 1 André van Leeuwen (Degoschalm/Revanche, 1359)........... 1,43 2 2 2 Renzo Snel (Caïssa-Eenhoorn, 1560)...................... 0,60 3 1 3 Stef de Wit (Torenhoog, 1449)........................... 0,55 4 0 3 Caspar Jinssen (Torenhoog, 1228)........................ 0,28 2 0 5 Eline Kuin (Schaaklust, 1105)........................... -0,24 1 0 5 Dirk Mantel (Schaaklust, 1814).......................... -0,29 3 0 4 Harry de Best (Caïssa-Eenhoorn, 1515)................... -1,25 2 0 2 Eugène Koomen (KTV, 1796)............................... -2,87 3 0 4 Serge Kramer (WSC De Pion, 1782)........................ -3,69 1 1 2 Jan Baars (huisschaker, 1732)........................... -3,99 1 0 2 Nico Weel (Schaaklust, 1825)............................ -7,73 0 0 2 Henri Stouten (KTV, 1731)............................... -12,80 0 2 3 Ed Hornick (Torenhoog, 1664)............................ -15,87 1 1 4 Hans Morsink (huisschaker, 1511)........................ -19,69 0 1 4 Gerard Broersen (Degoschalm/Revanche, 1741)............. -24,51 0 0 5 De midzomerscore, bepalend voor de ranglijst, wordt via een speciale formule en aan de hand van de ratings berekend. Zo verliest Nizar Alayoubi door zijn nederlaag 3,91 en wint Jamal Zyat 4,91 punten.