In het jubileumboek dat bij de viering van het 60-jarig bestaan van Caïssa (in 1982) is uitgebracht, wordt 3 september 1968 een bijzondere datum genoemd. Gerard Haring treedt af als preses en gaat voortaan als erevoorzitter door het leven. Maar auteur Johan de Lange schrijft ook: ,,De nieuwe voorzitter van Caïssa luistert naar de naam F. Bouwman en die kennen we allemaal.’’

Frans Bouwman (links) neemt als prijswinnaar van het open Hoorns kampioenschap 2007 - derde in groep 3 - een beker uit handen van Fred Avis in ontvangst. Beiden zijn samen een halve eeuw voorzitter van onze vereniging geweest.

De afgelopen weekeinde overleden Frans Bouwman is 55 jaar lid van onze vereniging geweest. Over die bewuste dinsdagavond herinnerde hij zich: ,,Ze hadden op de club gehoord dat ik in Hillegom een bestuursfunctie had en prompt werd ik tot bestuurslid benoemd. Toen vroeg ik nog: ‘En, wat ben ik dan?’ Was ik meteen voorzitter, omdat de andere bestuursleden hun functies wilden behouden.’’ Ook in dat opzicht is 3 september 1968 een memorabele datum.

Geboren in het ten westen van Arnhem gelegen Renkum leerde hij het schaken van zijn opa. ,,Mijn grootvader stuurde me als 9-jarig jochie naar de schaakclub, omdat hij niet meer van me kon winnen. We woonden toen in Oosterbeek. Van hem had ik ‘Praktische schaaklessen’, de schaakboekjes van Euwe, gekregen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd bij ons alles platgeschoten. Maar die boekjes hebben het overleefd.’’ Opa Bouwman was niet de enige die niet meer van Frans kon winnen. Hij debuteerde bij Caïssa in het seizoen 1964-1965 en heeft in de clubcompetitie meer dan 250 partijen gewonnen.

Eerder was Frans lid geweest van schaakclub De Uil in Hillegom. In de periode 1953-1963 fungeerde hij als penningmeester en stopte daar vanwege de verhuizing naar Hoorn mee. Na een paar seizoenen in Caïssa 2 te hebben gespeeld bemande Frans Bouwman in 1966-1967 het vlaggeschip. Dat duurde overigens niet zo lang, want vaker maakte hij deel uit van het tweede of derde tiental. Wel behoorde hij vele jaren tot de betere spelers van Caïssa en menig titelkandidaat verslikte zich in zijn tegenstand.

Op diverse terreinen (politiek, literatuur, muziek, sport) wordt het begrip ‘Grote Drie’ gebruikt en dat is bij Caïssa zeker van toepassing op Frans Bouwman, Gerrit van der Hoff en Cees de Boorder die zich als respectievelijk voorzitter, secretaris en penningmeester vele jaren hebben ingezet voor de schaakvereniging. Niet eerder bleef de samenstelling van het dagelijks bestuur zo lang intakt. In 1988 stopten ze met hun bestuurlijke werkzaamheden en het typeerde hun vriendschappelijke banden dat ze daarna elk jaar, met de vrouwen erbij, bij elkaar kwamen voor een gezellige avond. Caïssa’s Grote Drie werden overigens tijdens de jubileumviering van 12 januari 2002 (bij het 80-jarig bestaan) tot erelid benoemd.

Het bestuur van Caïssa in de jaren tachtig. Vlnr Henk van Rietbergen, Cees de Boorder (penningmeester), Frans Bouwman (voorzitter), Gerard Groot en Gerrit van der Hoff (secretaris).

In 1980-1981 vormde Frans met onder meer Aad Laan, Arend Stapel en Arnold van der Wolff het achttal van Caïssa 2 dat ongeslagen kampioen werd. Voor het eerst in de historie van de vereniging speelde dat team het seizoen erop in de eerste klasse van de NHSB-competitie. Er waren in die periode meer primeurs die overigens leidden tot een afsplitsing. De rating deed zijn intrede in de schaakwereld en verschillende leden van Caïssa wilden dat die werd gebruikt bij de organisatie van het clubkampioenschap, het open Hoorns kampioenschap en andere activiteiten binnen de vereniging. Met name Frans was daar niet zo’n voorstander van. Zoals het op de oude manier ging, ging het prima.

Caïssa had in die tijd een geweldige lichting jeugdspelers (onder meer de latere grootmeester Dimitri Reinderman). Jeugdtrainers en jeugdspelers wilden twee uur in plaats van één uur aan training en partijspel en hadden een voorkeur voor de vrijdagavond, omdat er zaterdag geen school was. Ook dat streven botste met het bestuur. Verder was vooral Frans niet blij met het instellen van het Kampioenschap van de regio Westfriesland, volgens hem een concurrent van het al bestaande Westfries kampioenschap.

Ondertussen probeerde het Caïssa-bestuur jongere clubgenoten te interesseren voor de opvolging. Die kwamen er ook, met hun eigen en nieuwe ideeën. Toch barstte de bom. Op de jaarvergadering van 1987 werd Fred Avis als nieuwe voorzitter gekozen ten faveure van Ronald van Gent, de kandidaat van de jongeren en de andersdenkenden. Omdat werd gesteld dat de verkiezing niet goed was verlopen, volgde op 2 februari 1988 een buitengewone vergadering met een nieuwe verkiezing. Andermaal kreeg Fred de meeste stemmen. Verschillende tegenstanders verlieten Caïssa om vier weken later HSV De Eenhoorn op te richten. Achteraf gezien was dat bepaald geen verkeerde ontwikkeling in schakend Hoorn, maar dat wisten de hoofdrolspelers toen niet.

Na de breuk kwam Caïssa snel in rustiger vaarwater en ook de oud-voorzitter leek milder te worden. Dat het wat behoudende karakter van Frans gaandeweg de jaren veranderde, bleek bij de verhuizing van De Huesmolen naar De Kreek. In eerste instantie moest hij daar niets van hebben, maar hij was (met Gerrit van der Hoff) wel een van de eersten die in de zomer van 2014 ging kijken hoe die spiksplinternieuwe, multifunctionele accommodatie eruit zag en vond het eigenlijk wel meevallen. Om in de drie seizoenen erop zelden een dinsdagavond in De Kreek te missen.

Gerrit van der Hoff (links) en Frans Bouwman: samen naar De Kreek. De foto komt uit het boek 'Hoorn in 50 verhalen', in 2007 uitgegeven ter gelegenheid van het 650-jarig bestaan van Hoorn als stad. Caïssa komt daarin ook aan bod.

Frans was vooral een groot schaakliefhebber. Naast zijn partijen bij Caïssa speelde hij bijvoorbeeld ook mee in het Nederlands schaakkampioenschap voor overheidspersoneel. Op 28 mei 1983 was de ontknoping in het stadhuis van Hoorn. Frans Bouwman, clubgenoot Wim Helling, Jaap Gorter (Schaaklust) en huisschaker Han Ossebaar vormden het Hoornse gemeenteteam dat op de derde plaats eindigde. Het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk (CRM) werd eerste, het Ministerie van Volksgezondheid tweede.

In het tweede weekeinde van maart 1973 vond er een sportuitwisseling tussen Hoorn en Wetzlar (ligt in Midden-Duitsland, halverwege tussen Keulen en Neurenberg) plaats. Frans ontving de gasten, verzorgde een rondleiding in het gemeentehuis en speelde mee in de twee wedstrijden – op zaterdag en zondag – van negentallen van beide delegaties.

Hij is altijd nauw betrokken geweest bij Caïssa. Een voorzitter leidt een vereniging en vertegenwoordigt haar in vergaderingen en bij officiële aangelegenheden. Hij schrijft voorwoorden en doet her en der een woordje. Frans deed meer dan het uitvoeren van de vaste voorzitterstaken. Toen de jeugdcommissie voor een aantal talenten schaakmentoren wilde hebben, stak Frans als een van de eersten zijn hand omhoog. Hij was teamleider en wedstrijdleider bij de zeskampentoernooien van Caïssa in de jaren tachtig. Gerrit van der Hoff, nog zo’n duizendpoot van Caïssa, wilde graag eens meedoen met het snelschaakkampioenschap van de club dat hij zelf vaak had georganiseerd. Geen probleem, vond de voorzitter, die de organisatie van Gerrit overnam. Vlak voor het begin van een jaarvergadering ontdekte hij dat clubkampioen Bert Meester die titel driemaal op rij had gewonnen en derhalve de wisselbeker mocht houden. Frans’ goede contacten leidden ertoe dat Chris Schoenmaker, beheerder van Het Kontaktcentrum (speelzaal van Caïssa), spontaan een nieuwe wisselbeker beschikbaar stelde.

Mooi is ook een foto in het jubileumboek van het 60-jarig Caïssa. Op pagina 50 is als onderschrift te lezen: ,,Wekelijks ritueel op de clubavond: wie speelt tegen wie? Bouwman schrijft, Van der Hoff leest de namen op.’’ Te zien is een groot schoolbord, waarop Frans aan de linkerkant met een krijtje de partijen van die avond schrijft.

Bijna twee jaar geleden, kort na zijn negentigste verjaardag, werd Frans op de clubavond in het zonnetje gezet. Hij kreeg een grote bos bloemen en De Kreek-gastvrouw Desi trakteerde hem op een schaal met vuurwerk en een drankje, waarop de oud-voorzitter ‘terugbetaalde’ met een ronde voor alle clubgenoten. We zongen massaal het ‘Lang zal hij leven’. In de periode erop ging zijn gezondheid dermate achteruit dat die wens helaas niet is uitgekomen.

Frans Bouwman (met de traktatie van De Kreek-gastvrouw Desi) in een gezellig onderonsje met clubgenoot Co Buysman.