Ruim tachtig jaar zijn we, spelers van Caïssa en Caïssa-Eenhoorn, er van uitgegaan dat onze club op 15 januari 1922 is opgericht. Uit recent onderzoek is gebleken dat onze vereniging precies een jaar jonger is. En dat we dus het eeuwfeest in 2023 gaan vieren.

Uit Onze Courant van woensdag 17 januari 1923.

Op de website van het Westfries Archief verscheen in januari de mededeling dat de website ‘www.delpher.nl’ (van de Koninklijke Bibliotheek) sinds kort vele duizenden pagina’s van de Hoornsche Courant, de Nieuwe Hoornsche Courant en Onze Courant bevat. Het gaat om dag- en nieuwsbladen die in Hoorn en Westfriesland zijn verschenen in de periode 1850-1941.

Tik bij ‘krantentitel’ de naam van Onze Courant in en gebruik als zoekterm ‘schaakclub’ en zie dat er in de periode 1906-1931 liefst 148 krantenartikelen zijn. Na wat gescrol komt de krant van maandag 8 januari 1923 in beeld met daarin het volgende bericht: ,,RK Schaakclub. – Volgens een advertentie elders voorkomende in dit blad worden er pogingen aangewend tot oprichting van een RK Schaakclub. Voor liefhebbers van het edele koningsspel een mooie gelegenheid zich hierbij aan te sluiten.’’ Twee pagina’s verder staat de genoemde advertentie.

Uit Onze Courant van 8 januari 1923.

De advertentie in Onze Courant van maandag 8 januari 1923.

Bij de viering van het 60-jarig bestaan, in 1982, is een jubileumboek uitgebracht. In een historisch overzicht is te lezen: ,,We schrijven 1922. Het jaar daarvoor heeft Lasker zijn wereldtitel verloren aan uitdager José Raoul Capablanca y Graupera, Cubaan. Die twee journalisten (in een eerdere alinea is vermeld dat ‘twee dagbladjournalisten in een café in het Noord-Hollandse Hoorn de koppen bij elkaar hebben gestoken om over hun gemeenschappelijke liefde, schaken, te praten’; CB) zijn Ruygrok en Van Dunge. Op 8 januari wordt in Onze Courant een advertentie geplaatst en precies zeven dagen later heeft in het Gezellenhuis de eerste vergadering plaats. Opgericht wordt de RK Schaakclub Caïssa.’’

De afgelopen jaren heb ik veel uren doorgebracht in het Westfries Archief, waar een beperkt aantal exemplaren van Onze Courant uit de jaren twintig is. Die pagina’s zijn alleen te lezen door microfiches onder een vergrootglasplaat te leggen. Dat beperkt het verifiëren van de informatie uit het jubileumboek van 1982. Als je historie onderzoekt, is het van belang om over meerdere bronnen te beschikken. Die zijn er nu dankzij de website ‘www.delpher.nl’.

Het archief van Caïssa – overigens lang niet compleet – wordt in het Westfries Archief bewaard. Onder meer het ‘Notulenboek Schaakvereniging Caissa 1924-1937’. Voorin is een groot getypt vel met informatie over de beginperiode van Caïssa geplakt. De tekst is door mede-oprichter Leo Ruijgrok in januari 1925 aan het papier toevertrouwd. Tot twee keer toe heeft hij 1922 getypt als oprichtingsjaar.

Het door Leo Ruijgrok getypte vel, uitgevouwen.

Het bovenste gedeelte, met 'Januari '22' en Jan '22'. Even verderop is te lezen dat Caïssa met '13 leden' is begonnen. In Onze Courant van 17 januari 1923 staat '14 leden'. 

Nog een onnauwkeurigheid. Het 'voorjaar '23' moet zijn 24 februari 1924.

Een clubgenoot zei onlangs dat het wel vaker voorkomt dat mensen in het begin van een nieuw jaar het oude jaartal gebruiken. Ik heb zelf wel eens op een krantenknipsel ‘4 januari 2014’ in plaats van het correcte ‘4 januari 2015’ geschreven. Bij het typen van het overzicht, waarschijnlijk begin januari, heeft Leo Ruijgrok vermoedelijk steeds 1924 in zijn hoofd gehad als jaar waarin hij op dat moment leefde. Caïssa bestond twee jaar en 1924 min 2 is 1922. Frappant is dat hij halverwege de tekst een simultaanwedstrijd in Hoorn met Max Euwe als simultaangever noemt met daarbij ‘voorjaar ‘23’. Ook dat klopt niet. Max Euwes eerste optreden bij Caïssa was op 24 februari 1924.

Leo Ruijgrok en H.P. van den Dungen (de juist geschreven naam) werkten als verslaggevers bij het roomskatholieke nieuwsblad Onze Courant. Hun blad en ook de Nieuwe Hoornsche Courant hebben in 1922 nauwelijks iets over de schaaksport in de kolommen opgenomen. Onze Courant meldt veel nieuws over RK verenigingen en RK organisaties en je zou van twee schaakliefhebbers die bij die krant zaten, verwachten dat ze toch wel iets over hun RK schaakclub schreven.

Hoe anders is dat in 1923. Nog geen maand na de oprichting van Caïssa (op 15 januari 1923; concurrent de Nieuwe Hoornsche Courant meldt dat in één zin) begint Onze Courant met een schaakrubriek. Zo’n dertig afleveringen van dat jaar zijn op ‘www.delpher.nl’ na te lezen.

Ook met de data klopt 1923 beter dan 1922. In 1922 valt 15 januari op een zondag, in 1923 op een maandag. Caïssa is opgericht als RK Schaakclub, maar katholieken hielden op zondag nooit vergaderingen. Voorts had Caïssa in de eerste twee jaar van zijn bestaan de clubavonden op maandag.

Caïssa is dus op maandag 15 januari 1923 opgericht. En dat betekent dat heel veel lustrum- en jubileumvieringen in het verkeerde jaar hebben plaatsgehad. Wanneer is het fout gegaan? Waarschijnlijk zijn het 5-jarig en het 10-jarig bestaan niet gevierd. De periode rond 1930 was ook niet de geschiktste tijd om iets te vieren.

In de bestuursvergadering van dinsdag 5 januari 1937 werd gesproken over de viering van de vijftiende verjaardag. Andreae stelde voor prijzen beschikbaar te stellen voor de winnaars van de nieuwe roosterwedstrijd. Bergsma wilde liever een gezellige avond en dat idee werd overgenomen. Ieder lid kreeg een consumptiebon van f 0,25 en drie sigaren à f 0,06. ,,En er zullen bitterballetjes zijn’’, beloofde banketbakker Bergsma. Het derde lustrum werd op 19 januari in café De Valk - hoek West-Roode Steen - gevierd.

Penningmeester Heideman was toen overigens een van de leden van het eerste uur (waarschijnlijk de enige binnen de vereniging), terwijl Bergsma en voorzitter Piet Velzeboer kort na de oprichting lid werden. Het komt aan de ene kant wat vreemd over dat zij er nooit aan hebben gedacht dat 1922 het foute jaar was. Aan de andere kant hadden ze alledrie ook een drukke baan en allerlei andere functies in de Hoornse samenleving, waardoor ze daar nooit bij hebben stilgestaan. Bovendien was er anno 1937 nauwelijks belangstelling voor historie en alles wat daarmee samenhield. Men las de informatie van Leo Ruijgrok en ging er van uit dat die wel klopte.

Maar het eeuwfeest wordt in het correcte jaar (2023) gehouden. Er is inmiddels een jubileumcommissie van vijf man gevormd. Zij komen binnenkort voor de eerste keer bij elkaar om te gaan brainstormen over het jubileumprogramma.