Af en toe wordt er weer een tipje van de Hoornse schaakhistoriesluier opgelicht. Onlangs kreeg ik per post een map van Hans de Vries met kranteknipsels. En een uitnodiging.
De voorkant van de uitnodiging voor Hans de Vries om tegen Jan Woestenburg te spelen.
‘Hans de Vries’ is een veel voorkomende naam in Nederland en in bijna honderd jaar schaken bij Caïssa-Eenhoorn zijn in ieder geval twee spelers met die naam. De Hans die afgelopen dinsdag in de kwartfinale van ons bekertoernooi clubkampioen Roy Kerkhoven versloeg, is sinds 1999 lid. De Hans van de map en de uitnodiging was een halve eeuw geleden jeugdspeler en in de periode 1980-1985 een goede clubschaker van Caïssa.
Het begon met een binnenkomende e-mail bij mij (Noord-Holland) van Harry ter Horst uit Borger (Drenthe) die schreef in het bezit te zijn van een ‘oud aardig schaakplakselboek van een oud-lid van jullie club’. Het ging om Hans de Vries, een klasgenoot van hem in de jaren zestig in Heerlen (Limburg). Harry wilde er afstand van doen en vroeg zich af of Caïssa-Eenhoorn er geïnteresseerd in was. Ik vind het altijd leuk om te zien dat er mensen zijn die historisch materiaal op waarde inschatten. Weggooien is makkelijker, maar voor schrijvers over geschiedenis kan dergelijke informatie waardevol zijn.
Harry nam de moeite om het schaakplakselboek op te sturen. Dat laat meteen zien dat Hans een groot schaakliefhebber was. De oud-jeugdspeler van Caïssa verzamelde begin jaren zestig veel kranteverslagen. Met de hand geschreven aantekeningen en zetten bij partijnotaties tonen aan dat Hans die partijen heeft nagespeeld. Hij knipte grote verslagen over het Hoogoventoernooi van 1960 uit het Dagblad voor West-Friesland uit alsmede uitgebreide verslagen van de WK-tweekamp tussen titelverdediger Michail Botvinnik en uitdager Michail Tal. Ook de schaakrubrieken van Hans Bouwmeester hebben een plaats in het plakboek gekregen. Allemaal uit de tijd dat de media ruime aandacht voor de schaaksport had.
Het Hoornse schaakleven blijft beperkt tot enkele uitslagen van Caïssa’s clubcompetitie en een ‘uitnodiging tot het spelen van een roosterwedstrijd op dinsdag 9 Febr. ’60’. In het seizoen 1959-1960 waren de senioren in drie groepen ingedeeld. De eindstanden heb ik niet, maar vermoedelijk werd baron (jazeker) W.O.C. Thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg kampioen van Caïssa. In de zomer van 1960 verhuisde hij en op dinsdag 3 mei nam Thoe Schwartzenberg – in een van de eerste kranteberichten werd hij Theo Schwartzenberg genoemd; bij Caïssa wisten ze niet dat ze een adellijke clubgenoot hadden – met een simultaanwedstrijd afscheid van de Hoornse schaakvereniging. Aan het einde van de avond werd hem de kampioensmedaille overhandigd ‘met de beste wensen voor de toekomst’, meldt het Dagblad voor West-Friesland van 6 mei 1960. Thoe Schwartzenberg is driemaal clubkampioen van BSG (Bussum) geweest en heeft als BSG’er, ook tijdens zijn Hoornse periode, 74 bondspartijen in de hoogste klasse van Nederland gespeeld.
De achterkant van de uitnodiging voor Hans de Vries.
Het jeugdschaken stond destijds in de kinderschoenen, niet alleen bij Caïssa. Kort na de clubavond van dinsdag 9 februari 1960 is in de krant te lezen: ,,In de jeugdcompetitie won Jan Woestenburg van Hans de Vries. Het jeugdschaken is in Hoorn begonnen. Iedere jeugdschaker is welkom.’’
Caïssa had berichtenkaarten, met het clublogo, laten maken die waarschijnlijk door leden in de brievenbus van de geadresseerden werden gestopt. Gezien de tekst op de achterkant kregen waarschijnlijk alle spelers zo’n kaart. De vereniging telde ruim veertig leden, inclusief een aantal dat buiten Hoorn woonde.
Caïssa's clubuitslagen van 9 (links) en 16 februari 1960. In het grootste knipsel wordt in de tweede alinea abusievelijk Caïssa I genoemd. Het tweede tiental speelde tegen Saende. Caïssa I trad aan tegen ZSC II (in de krant Zaandam II genoemd).
Het schaakplakselboek van Hans de Vries eindigt met een kranteknipsel van de poging het wereldrecord simultaanspelen te verbeteren. Dat lukte op zaterdag 2 juli 1960 in Purmerend dat 550 jaar eerder stadsrechten had gekregen. In de veilinghal namen de simultaangevers Max Euwe, Hein Donner, Hans Bouwmeester, Nico Cortlever, Haije Kramer, Pim Muhring, Lodewijk Prins, Theo van Scheltinga, Johan Barendregt, Carel van den Berg, Jan Bink, Frans Henneberke, Lex Jongsma, M. Jonkman, Constant Orbaan, Frits Roessel, Paul de Rooi, Hoan Liong Tan, Jan Wilmink, Berry Withuis en Willem Wolthuis het samen op tegen 578 simultaannemers. Er werden ruim 18.000 schaakstukken op de borden gezet. Hans de Vries, die tegen Lodewijk Prins speelde, was een van hen en leverde daarmee een bijdrage aan het verbeteren van het wereldrecord.
De wereldrecordpoging simultaanschaken, met Hans de Vries daarbij betrokken, in beeld. Met kranteknipsel, deelnemerskaart en treinkaartje Hoorn-Purmerend vv.