Een van de opvallendste leden in Caïssa-Eenhoorns Club van 100 is Alex Swart. Club van 100, een club binnen een club? Nou, dat valt wel mee. Het gaat om leden van onze vereniging die een partij hebben gespeeld met honderd of meer zetten. Schrijver dezes verzamelt die partijen en Alex werd een dikke maand geleden na 108 zetten gefeliciteerd.
Alex Swart (links) in actie tijdens het toernooi van Torenhoog, eind vorig jaar in Hoogkarspel.
Hij is aan zijn derde seizoen bij Caïssa-Eenhoorn bezig en dat is meteen het opvallende. De meeste clubgenoten met partijen met honderd of meer zetten schaken al jaren en het komt niet zo vaak voor dat iemand met een korte schaakcarrière een zeeslang heeft. Zo heb ik van Fred Avis 1087 partijen vanaf 1975 en daar zitten twee marathonzittingen bij. Voor de clubcompetitie een tegen Frans Kragten (111 zetten in 2015) en voor de bondscompetitie de inmiddels regelmatig besproken partij tegen Joris Kokje op 2 november 2019. De FIDE-meester van de Utrechtse toenmalige eersteklasser Paul Keres ging na 189 zetten akkoord met remise en Fred is daarmee zonder concurrentie het succesvolste Club van 100-lid.
Van Frans Kragten heb ik 129 partijen vanaf 1992 en die tegen Fred is de enige met honderd of meer zetten. Ger Roos werd, als jeugspeler, begin jaren zestig lid. Ik heb 108 partijen van hem, voornamelijk van de laatste kwart eeuw. Zijn enige Club van 100-partij komt uit 2019. Mijn eerste was in 2014, 22 jaar na mijn eerste zet in de speelzaal van Caïssa.
Alex scoorde vorig seizoen in het NHSB-viertallenteam van Caïssa-Eenhoorn honderd procent (drie uit drie) en maakt dit jaar deel uit van Caïssa-Eenhoorn N3, een zestal in de derde klasse B. De ploeg is op de tweede plaats geëindigd en de score van Alex is 2½ uit vier. Zijn TPR van 2229 is geflatteerd, daar zijn enige verliespartij niet is verrekend omdat zijn opponent op het moment van spelen geen rating had. Inmiddels heeft hij, Gijs Arends, die wel: 1813, per 1 april (dankzij een fraaie reeks van vier uit vier).
Alex Swart volgt het eindspel van ploeggenoot Ger Roos (met zwart) in de KNSB-thuiswedstrijd tegen Magnus 2, waarin Alex met remise tegen de sterke Evert Bergman zijn eerste KNSB-resultaat boekte.
Op 27 februari j.l. stond de wedstrijd Degoschalm/Revanche – Caïssa-Eenhoorn 3 op het programma. In Westwoud zegevierde het Hoornse zestal met ½-5½, de grootste overwinning van deze competitie en ook de grootste in de hele klasse. Aan het zesde bord stuitte Alex (rating 1203) op George Tadrous (1347), een ervaren speler die al een flink aantal jaren bij de dorpsvereniging actief is en ook regelmatig toernooien in de omgeving meepakt.
Iedere superlange schaakpartij heeft haar eigen verhaal, zo ook George Tadrous – Alex Swart. Vanaf de twintigste zet kijkt onze clubgenoot naar een iets betere stelling. Alle lopers zijn inmiddels van het bord, maar zwart is actiever en met name de paarden maken het verschil. De Hoornse staan klaar om naar de beste velden te springen, die van wit kunnen niet uit de voeten op het bord. Het levert op de 31e zet kwaliteitsvoorsprong op.
Daarna lukt het wit om zijn paarden volop in te zetten en het is voor de zwartspeler even zoeken naar het juiste tegenspel. Moet hij zijn aanvallende aspiraties intrekken en stukken en pionnen verdedigen? Na torenruil krijgt hij een vrijpion op e3, terwijl de witte paarden verdedigers van elkaar zijn. Een sterk punt voor de Degoschalm/Revanche-speler is zijn pionnenmeerderheid op de damevleugel. Daar kan hij nog niets mee doen, omdat de vrijpion een bron van zorg is. Die bereikt de tweede rij en George offert een paard om promotie te verhinderen.
Zijn koning is tussen de bedrijven door op de damevleugel gearriveerd en de pionnenruil op de 56e en 57e zet betekent dat wit vrijpionnen op a4 en b3 heeft, met de koning en het laatste stuk (een paard) er bij. Een grootmeester zal de juiste aanpak vinden om de strijd binnen veertig zetten af te ronden, al speelt Alex wel degelijk secuur. Hij staat een volle toren voor en hoe ga je verder om de winst te verzilveren? Dan is duidelijk dat de partij nog wel even zal duren.
Zwart kan de b-pion blokkeren en moet op de 65e zet gaan rekenen. Hij offert de kwaliteit om het laatste stuk van zijn opponent van het bord te halen. Eerder werd de g-pion een prooi voor Alex, waardoor de Caïssa-Eenhoorn-speler een pionnenmeerderheid op de koningsvleugel heeft. Dan blijkt dat de Westwoudse monarch te laat zal zijn om promotie van de g- of h-pion te voorkomen en moet George hem inzetten om op de andere flank een van zijn pionnen naar de overkant te brengen.
In die fase is 68. … h4 de belangrijkste zet voor het vervolg. Drie zetten later promoveert de pion op de witte lange diagonaal naar a8. Wit heeft zijn koning op b6, maar de a7-pion kan niet promoveren. De Hoornse dame mag het opnemen tegen drie vrijpionnen, waarvan die op a7 en b5 de gevaarlijkste zijn.
Fritz geeft na 71. … h1D een mat in 79 aan, dus als Alex het perfect speelt kan hij in de Club van 100 op de tweede plaats belanden. Er is weinig tijd op de klok en zwart mag geen enkele verkeerde zet doen, want als de a-pion promoveert, kan hij de partij verliezen. En dan is er ook nog zoiets als zetherhaling en daarmee driemaal dezelfde stelling.
Dat laatste voorkomt de Caïssa-Eenhoornaar door op het juiste moment een koningszet te doen. Zo wordt de g4-pion opgesnoept en kan de monarch assisteren om de laatste pionnen van wit op te ruimen. Als de eerste sneuvelt, op de 108e zet, staakt George zijn verzet. Alex Swart treedt als vijftiende speler toe tot de Club van 100.
Het overzicht van de 23 partijen van clubgenoten die honderd of meer zetten hebben gespeeld, ziet er als volgt uit (ontbrekende partijen kunnen altijd naar de auteur worden gemaild):
2 november 2019: Fred Avis.................................189 (remise) 14 augustus 2019: Co Buysman...............................142 (winst) 14 februari 2015: Jerrel Thakoerdien.......................131 (remise) 2 september 2017: Co Buysman...............................130 (remise) 20 september 2020: Robin Duson.............................124 (verlies) 7 april 2009: Peter Holscher...............................122 (verlies) 4 oktober 2017: Henk-Jan Visser...................ongeveer 120 (remise) 18 januari 2019: Co Buysman................................115 (winst) 26 november 2019: Ger Roos.................................114 (winst) 26 november 2019: David Verweij............................114 (verlies) 25 november 2023: David Groen..............................113 (winst) 29 december 2022: Robin Duson..............................112 (winst) 8 september 2015: Fred Avis................................111 (remise) 8 september 2015: Frans Kragten............................111 (remise) 1-14 november 1988: George Huijzer.........................110 (remise) 27 februari 2024: Alex Swart...............................108 (winst) 26 september 1989-9 januari 1990: Wilko van der Gracht.....105 (winst) 26 september 1989-9 januari 1990: Jan Tuinstra.............105 (verlies) 17 september 2022: Peter van den Brink.....................103 (remise) 1 september 2018: Co Buysman...............................102 (verlies) 1 september 2018: David Verweij............................102 (winst) 29 maart 1999: Wilko van der Gracht........................102 (verlies) 4 februari 2014: Co Buysman................................100 (verlies) Van de partij van Henk-Jan Visser (tegen Rik Könst, in de KNSB-beker- wedstrijd tegen De Amstel) is de notatie tot en met de negentigste zet bekend. Enkele tientallen zetten later wordt tot remise besloten.