Het blijft een boeiende probleemstelling die Richard Réti in 1921 componeerde. Koning met pion, voor beide kleuren. Tijdens de ouderenmanifestatie ‘Train en Beweeg het Brein’ leggen Bert Spil, Arend Stapel en Arnold van der Wolff aan verschillende bezoekers de oplossing uit. Eenvoud op 64 velden, maar zie je de enig juiste zet voor wit om de ‘verloren’ stelling op remise te houden?

Arend Stapel, Arnold van der Wolff en Bert Spil (vlnr) verwelkomen vrouwelijk bezoek bij de kraam van Caïssa-Eenhoorn.

Voor de duidelijkheid ziet die er als volgt uit: zwarte koning op a6, witte pion op c6, zwarte pion op h5, witte koning op h8. Na een spoedcursus schaken – de pion mag één veld recht vooruit, de koning mag één veld alle kanten op – is snel duidelijk dat de zwarte monarch promotie kan verhinderen en zijn witte collega niet. Als de routiniers van Caïssa-Eenhoorn, met een kraam weer aanwezig in de sporthal van De Kreek, die ene juiste zet uitvoeren (Kg7) volgt even later de uitleg, dat de zwartspeler op een bepaald moment geen twee dingen tegelijk kan doen. Als de zwarte pion promoveert, kan hij de witte pion niet tegenhouden. En slaat de zwarte koning de witte pion, dan is de witte vorst op tijd bij de zwarte pion om die van het bord te laten verdwijnen.

De winst voor de meeluisterende en meekijkende bezoeker: in zijn hersenen zijn stofjes aangemaakt die strijden tegen dementie.

Het behouden van gezonde hersenen is de laatste tijd weer actueel. Zo presenteerde prof. dr. Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie, onlangs in een video van de Universiteit van Nederland (‘E-bike de deur uit’) hoe je met kleine, dagelijkse activiteiten de kans op dementie kunt verkleinen. Aan het einde van het filmpje van een klein kwartier heeft hij een schaakbord bij zich. Ook tijdens het vandaag gehouden ‘Train en Beweeg het Brein’, goed georganiseerd door Team Sport dat met diverse evenementen in de gemeente Hoorn aan de weg timmert, komen die activiteiten aan bod. De Hoornse sportwethouder Dick Bennis zegt in zijn openingswoord dat het brein stimuleren ook het lichaam stimuleren is. Edward Maitimo vertelt over de trainingsmethode ‘Cognitieve Fitness’ die uitgaat van de kernelementen inspanning, uitdaging en ontspanning. Barbara de Loor is als opvolgster van Olga Commandeur (‘Nederland in Beweging!’) in De Kreek om met eenvoudige oefeningen de hersenen uit te dagen. De oud-schaatstopper fietste als scholiere van Hoogwoud naar Hoorn en werd in 2005 tijdens het WK afstanden, op de buitenbaan van Inzell, wereldkampioene op de 1000 meter. Bij het zien van die beelden op een groot scherm verraadt een stevig applaus van de tweehonderd bezoekers hun waardering voor die prestatie.

Daarna gaan ze naar het deel van de sporthal, waarin ruim twintig kramen van onder meer zorgorganisaties en sportverenigingen zijn opgesteld. De plek van Caïssa-Eenhoorn is opgebouwd door Co Buysman en Ger Roos en met de verenigingsvlag en de banner achter en voor de kraam met schaakspellen, schaakboeken en schaakbekers ziet iedereen van verre dat de schaakvereniging – in zijn thuishaven – aanwezig is.

Vooral veel vrouwen komen langs en menig bezoekster toont belangstelling voor de schaaksport. Toch zijn het mannen die daadwerkelijk aan de tafel voor de kraam gaan zitten om een partijtje te spelen. Er is interesse in het plan om op het stadsstrand van Hoorn schaaktafels, naar het idee van Jesús Medina Molina uit Vleuten om overal in Nederland die te plaatsen, te realiseren. Caïssa-Eenhoorn is daar in samenwerking met de gemeente mee bezig. Het is een mooie combinatie in de strijd tegen eenzaamheid en dementie. Een zonnige vrijdagmiddag in juli, fietsen naar de Westerdijk, een praatje maken, een ijsje eten, genieten van de recreatie, de probleemstelling van Richard Réti oplossen en af en toe zelf een zet doen, wat wil je nog meer?

De ogen van sommige bezoekers van ‘Train en Beweeg het Brein’ beginnen te stralen.

Kraam 19 bij ‘Train en Beweeg het Brein’ is van Caïssa-Eenhoorn.

De schaakkraam vanaf de voorkant. Met een extra tafel voor de stelling van Richard Réti (rechts) of om een partijtje te spelen.

Aan schaakspullen geen gebrek.

Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Arend Stapel (links) en Ger Roos vluggeren, voordat het druk wordt. Na afloop van de partij kunnen ze op de tafel ernaast hun bloeddruk laten meten.

De eerste bezoekers. Om een antwoordenlijst in te vullen moeten ze bij elke kraam een vraag beantwoorden en Arend Stapel vraagt: ,,Hoe oud is de schaakvereniging Caïssa-Eenhoorn?’’ Voor de oplossing krijgen ze de letter E en alle letters bij elkaar vormen drie woorden.

Lachende gezichten als de oplossing is gevonden.

Rond half elf is het behoorlijk druk bij de schaakkraam.

Arnold van der Wolff analyseert met de Hoornse sportwethouder Dick Bennis de stelling van Richard Réti.

En er is nog steeds geen gebrek aan belangstelling voor het schaken.

Als er een ongelukje gebeurt op het bord van Bert Spil, is eerste hulp snel aanwezig.

Langzamerhand wordt het rustiger in de sporthal en spelen Bert Spil en een bezoeker de laatste zetten.